Het debat over drugs kan wel wat geestverruimende middelen gebruiken
De afgelopen week stierven er wereldwijd naar schatting:
- 736.000 mensen aan vet en suiker
- 115.000 mensen aan tabak
- 63.000 mensen aan alcohol
- tien aan xtc
Wie kreeg de meeste aandacht, denkt u?
Van die tien xtc-slachtoffers viel er in ieder geval één – het kan u moeilijk zijn ontgaan – tijdens het Amsterdam Dance Event. Zoals gewoonlijk was dat het signaal voor politiek en media om weer eens all-out te gaan op het fenomeen drugs: de gevaren worden onderschat, de verkrijgbaarheid is te groot, de doseringen stijgen, de vraag neemt toe, de tests zijn niet toereikend, de overheid staat erbij en kijkt ernaar – en ga zo maar door. De Telegraaf sprak, in chocoladeletters, zelfs van een heuse ‘PILLENGENERATIE’ die ‘HET GEVAAR NEGEERT.’
O ironie: zelf een gevaar bij elkaar hallucineren en dan een complete generatie verwijten het niet te zien.
Ondertussen bleef op wonderbaarlijke wijze het dodental dat xtc tijdens het evenement op zijn geweten had maar oplopen: één werd algauw twee, twee werd direct drie, drie was even later zelfs vier – en ook al bleek de laatste geen drugsdode en was er voor de andere twee op dat moment nog geen enkel bewijs, toch bleef men het dodental maar herhalen, met woorden als ‘vermoedelijk’ en ‘waarschijnlijk’ als feitensurrogaat.
GEVAAR!!! VERSLAVING!!!
Er zijn weinig fenomenen in de wereld waarvan ons beeld zo wordt beheerst door incidenten, speculatie en opgeklopte angsten als drugs. Terrorisme is een geduchte tegenstander – sinds 2005 hebben we nota bene een nationaal alarm dat ons er permanent aan moet herinneren dat de dreiging van terreur alomtegenwoordig en uiterst substantieel is – maar drugs doen daar weinig voor onder. Als die al in beeld komen bij politiek en media, dan is het in 99 procent van de gevallen als GEVAAR!!!, VERSLAVING!!! – of allebei.
Er zijn weinig fenomenen in de wereld waarvan ons beeld zo wordt beheerst door incidenten, speculatie en opgeklopte angsten als drugs
Het debat erover, en het politieke beleid dat daaruit voortvloeit, blijft zodoende steken in irrationele opinievorming en ad-hocmaatregelen, gebaseerd op gebrekkige beeldvorming. Weet u nog? Hoe de paddo – een van de minst verslavende en minst gevaarlijke genotsmiddelen ter wereld – op de lijst van verboden middelen kwam, omdat een Franse toerist onder invloed van paddenstoelen van een brug af sprong?
Zoals komiek Bill Hicks ooit zei: ‘Don’t blame acid on this motherfucker. If he thought he could fly, why didn’t he take off from the ground first?’
Suiker, da’s pas dodelijk
Problematisch aan de beeldvorming is, in de eerste plaats, dat drugs zoals xtc voortdurend als ‘buitencategorie’ worden voorgespiegeld. De mens stopt zich dagelijks vol met allerhande substanties die zijn geestestoestand of fysieke gesteldheid beïnvloeden – van suiker tot vet tot cafeïne tot nicotine tot alcohol tot, inderdaad, xtc. Maar alleen over de zogenoemde ‘harddrugs’ voeren we om het halfjaar hysterische debatten, uitmondend in almaar irrationelere opvattingen en regels. Meer controle! Meer repressie! Meer verboden!
Natuurlijk, xtc is geen suikerspin, zoals heroïne ook geen xtc is. Maar feit blijft dat suiker, vet en nicotine veel meer doden, verslaafden én maatschappelijke kosten op hun geweten hebben dan welke harddrug dan ook, en dat alcohol effecten sorteert die duizend keer sociaal onwenselijker zijn dan alle xtc-pillen en wietplanten bij elkaar. Ecstasy werd niet voor niets ooit empathy genoemd – je wordt er socialer en inlevender van. Probeer dat maar eens van een dronkenlap te zeggen.
Ecstasy werd niet voor niets ooit empathy genoemd – je wordt er socialer en inlevender van. Probeer dat maar eens van een dronkenlap te zeggen
Ook lijkt enig historisch besef afwezig in de discussies over genotsmiddelen. De mens gebruikt al drugs sinds, nou ja, sinds mensenheugenis – en zal dat ook blijven doen zolang hij hier op aarde rondloopt. Toch durft De Telegraaf anno 2014 opeens een ‘pillengeneratie’ te ontwaren – alsof de redacteur die die kop verzon niet zeer waarschijnlijk nog op Woodstock is geweest. En laten we eerlijk zijn: patatgeneratie is toch echt een heel wat betere typering van een generatie die voor het eerst in de geschiedenis vaker te dik dan hongerig is.
Daar komt nog eens bij dat de gevaren van drugs die er wél zijn, altijd extreem eendimensionaal worden belicht. Een xtc-dode betekent in het nieuws domweg: iemand nam een pil en ging dood. Of er andere middelen in het spel waren, of de omgeving extreem warm en druk was, of de persoon in kwestie al een zwak gestel had of niet – in het standaardplaatje passen dat soort vragen niet. Alsof in bad gaan levensgevaarlijk is omdat er weleens iemand verdrinkt.
Een iets ruimere blik graag
Wil ik daarmee beweren dat drugs geen problemen met zich meebrengen? Dat er geen evidente correlatie tussen drugs, criminaliteit en andere ellende is? Dat je mensen maar doodleuk hun gang moet laten gaan met pillen en coke?
Driewerf nee.
Maar mag de basishouding iets minder panisch misschien? Mogen feiten ook eens meedoen? En kunnen we eens serieus laten meewegen hoeveel problemen met drugs het directe gevolg zijn van de criminalisering en bestrijding van drugs zelf?
Kunnen we eens serieus laten meewegen hoeveel problemen met drugs het directe gevolg zijn van de criminalisering en bestrijding van drugs zelf?
97 procent van de jongvolwassenen in Nederland gebruikt nóóit xtc. In Europa als geheel is dat 99 procent. Noem dat maar een pillengeneratie. En van de 1 tot 3 procent die het weleens gebruikt, durf ik hardop te beweren dat een flink deel zich er juist door aangetrokken voelt omdat het verboden – en dus spannend – is.
Ter illustratie: Nederland heeft een van de soepelste cannabiswetgevingen ter wereld en staat qua consumptie in de middenmoot, met 5 procent van de volwassenen die het ‘weleens’ heeft gebruikt. In de VS, waar cannabis in de meeste staten nog steeds zwaar gecriminaliseerd is, is het gebruik bijna drie keer zo hoog.
Ondertussen gaat er een godsvermogen op aan controle, politie-inzet en gevangenissen vol drugsdealers. Stel je nu eens voor dat je dat geld stopt in een verantwoorde, van staatswege begeleide productie en verkoop van en voorlichting over al die planten, pillen en coke die nu vooral gevaarlijk zijn omdat ze noodgedwongen in een achterafgarage gebrouwen en in een achterafsteeg verkocht moeten worden. Wat zou er dan gebeuren? Iedereen massaal aan de xtc?
Nee, als het om drugs gaat, kunnen we wel wat geestverruimende middelen gebruiken.
Komt een land bij de dokter
Michelle van TongerlooAls straatarts ziet Michelle van Tongerloo dagelijks hoe ingewikkeld helpen is geworden. In haar boek Komt een land bij de dokter laat ze zien hoe het beter kan.
