Hoe werkt de Europese Investeringsbank?

Toen in 1958 de Europese Economische Gemeenschap werd opgericht, ontstond ook de Europese Investeringsbank (EIB). Het is nog altijd de enige bank in het bezit van de Europese lidstaten en staat los van de Europese Centrale Bank. Terwijl de ECB in het leven is geroepen om voor prijsstabiliteit in de eurozone te zorgen, investeert de EIB met name in projecten binnen de EU (90 procent van hun leningen). Ook ondersteunt de EIB de ambities van de EU op het gebied van ontwikkelingssamenwerking door buiten de Europese grenzen te investeren. Hun algemene doelstelling is ‘het verzorgen van financiering en expertise voor verantwoorde en duurzame investeringsprojecten die bijdragen aan de bevordering van EU- beleid.’

De EIB heeft maatschappelijk verantwoord maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog in het vaandel staan. Daarnaast geeft de bank technische en financiële adviezen.

Om een idee te geven van de grootte van de EIB: in 2013 leende de EIB 71,7 miljard euro uit, waarvan zo’n 10 miljard aan projecten buiten de EU. Dat is misschien nog steeds lastig voor te stellen. Als je de EIB vergelijkt met andere banken die investeren in ontwikkelingsprojecten, is deze een stuk groter: de Wereldbank leende omgerekend zo’n 27,2 miljard euro uit in 2012, de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank ‘slechts’ 10,5 miljard in 2013. Vergeleken met de grote jongens valt het echter nog wel mee. Een van de grootste investeringsbanken, het Amerikaanse JPMorgan Chase, leende maar liefst 556 miljard euro uit in 2013.

Waar gaat dat geld dan naartoe?

De EIB steekt met name veel geld in infrastructuur en transport. Daarnaast probeert het onder andere het midden- en kleinbedrijf te stimuleren, werkgelegenheid te vergroten en te investeren in ‘klimaatactie:’ projecten die de gevolgen van klimaatverandering verminderen. In Nederland heeft het bijvoorbeeld geld geleend aan een windturbinepark in de Noordoostpolder en de modernisering van de campus van de Vrije Universiteit Amsterdam.

De zes prioriteiten van de EIB, volgens de EIB zelf: 

• Steun voor het midden- en kleinbedrijf.
• Samenhang en convergentie in de EU.
• Duurzaamheid en milieu.
• Onderzoek en innovatie.
• Ontwikkeling van trans-Europese transport- en energienetwerken.
• Duurzame, concurrerende en veilige energievoorziening.

Waar komt dat geld eigenlijk vandaan?

De 28 lidstaten van de EU hebben de aandelen van de EIB - en dus ook hun financiële bijdrage - verdeeld naar hun economische gewicht. Dat betekent dat Nederland in 2013 10,9 miljard euro bijdroeg aan de EIB. Op basis van dit ‘startkapitaal’ geeft de EIB obligaties uit op de internationale kapitaalmarkten, om zo meer geld op te kunnen nemen.

Wat de EIB doet met al dat geld, wordt beslist in drie organen. De Raad van Gouverneurs bepaalt de koers op de lange termijn. De beslissingen over het toekennen van leningen en investeringen worden genomen door de Raad van Bestuur. 28 leden van de Raad van Bestuur zijn genomineerd door hun eigen land, het 29ste lid vertegenwoordigt de Europese Commissie. Er wordt gestemd bij meerderheid van kapitaal, wat betekent dat vooral de grote landen het voor het zeggen hebben. Tot slot neemt de Directie het dagelijkse uitvoerende bestuur voor haar rekening - denk aan het voorbereiden en implementeren van de besluiten van de Raad van Bestuur.

En het Europees Parlement dan?

Het Europese Parlement heeft eigenlijk weinig te zeggen over de EIB. Mocht u als burger invloed willen uitoefenen op het beleid van de EIB, dan zal dat via het nationale parlement moeten gaan. Als in ons geval de Tweede Kamer kritiek zou hebben op de EIB, zou dat via de eigen minister van Financiën in de Raad van Gouverneurs terecht kunnen komen, of geuit kunnen worden door een ander type kandidaat voor de Raad van Bestuur voor te dragen. De directe democratische invloed op de EIB is dus klein - maar dat is niet ongebruikelijk bij financiële instellingen.

Onder welke voorwaarden wordt het geld verstrekt?

Het enige wat de EIB daarover kwijt wil, is dat hun leningen vier tot maximaal twintig jaar lopen. Informatie over rentepercentages, aflossingsvrije periodes enzovoorts behoren tot de vertrouwelijke relatie tussen de bank en hun zakenpartners, zegt de EIB. Wel stellen ze dat hun voorwaarden vrijwel altijd gunstiger zijn dan die van een commerciële investeringsbank.

De EIB leent en investeert niet zomaar en stelt allerlei voorwaarden aan de projecten waarin ze investeert. Die lopen uiteen van milieuregels en de instemming van de lokale gemeenschap waar het project zal plaatsvinden, tot een zero-tolerance policy rondom fraude en een streven naar transparantie zolang dat de vertrouwelijkheid niet schaadt.