Correspondentmiddag: ga mee op stadswandeling door Groningen met ex-dakloze Jonny

Zonder heroïne vindt Jonny zijn rust niet. Tien jaar geleden stopte hij wel met drinken vanwege een agressieve dronk. Afkicken van de drugs probeerde hij een paar keer, maar zelfs na verblijf in een afkickkliniek en een cleane periode van twee jaar ‘bepaalde zijn hoofd toch anders.’

‘Verkeerde vrienden’ vindt hij een goedkope smoes, maar daar is zijn verslaving een jaar of twintig geleden eigenlijk wel mee begonnen. Hij rookte eens wat heroïne met ze in het weekend. Voor hij het wist was het altijd weekend.

Zijn verslaving kostte hem zijn zoon, zijn thuis en zijn keuzevrijheid. Rond de feestdagen staat er een oliebollenkraam tegenover de plek waar hij zijn daklozenkrant verkoopt. Elke dag kopen er wel een paar voorbijgangers een oliebol voor hem. Maar na acht oliebollen bedankt hij weleens vriendelijk voor een negende. Denk maar niet dat die voorbijganger daarna nog de krant bij hem koopt.

Lokauto’s en leefgeld

Er was een tijd waarin Jonny’s verslaving alles beheerste, een tijd waarin hij zijn achttien pagina’s tellende strafblad opbouwde. Smokkelen. Stelen. Inbreken. Volkswagen Polo’s vond hij het makkelijkst. Dan stak hij een schroevendraaier scheef boven de deurklink door het portier en schoot het pinnetje zo omhoog. In de nieuwere auto’s zat met een beetje mazzel een navigatiesysteem, soms had iemand zijn mobiel op de stoel laten liggen. Auto’s met laptops op de bijrijdersstoel moet je trouwens met rust laten; dat zijn meestal lokauto’s van de politie. Jonny trapte er een keer in. Hij werd gefilmd met een verborgen camera en kwam op SBS6. In de gevangenis werd hij begroet met: ‘Hey filmster!’

Nu gaat het beter. Hij woont inmiddels op zichzelf en heeft sinds kort, voor het eerst in achttien jaar, zelfs weer contact met zijn zoon. Stelen hoeft niet langer, want Jonny heeft wat hij zelf een ‘zwerversuitkering’ noemt, waar zijn zorgverzekering automatisch van betaald wordt, en die een klein beetje leefgeld uitkeert.

De wereld gezien door de ogen van Jonny, een man wiens thuis de straat was

Sinds kort heeft hij er een nieuwe bron van inkomsten bij: op elke tweede zondag van de maand geeft hij een rondleiding door zijn stad, Groningen. Ik volgde zijn toer. Het bleek een hartverscheurende survivaltocht langs opvanghuizen, de methadonkliniek, de slechtste plekken om drugs te kopen, en zijn voormalig slaapplaatsen tussen bosjes en onder afdakjes. De wereld gezien door de ogen van Jonny, een man wiens thuis de straat was.

De donaties die de rondleidingen opleveren gaan naar de inkoop van zijn krantjes, naar een paar nieuwe sokken, een brood of een fles water, net wat hij op dat moment nodig heeft. En vooruit, een deel gaat naar zijn dealer.

De andere wereld

Jonny’s dagen zijn lang en lastig van elkaar te onderscheiden, behalve woensdag. Dan gaat hij naar de methadonkliniek. Het haalt de pijn uit zijn botten. De rest van zijn wakkere uren staat hij voor een theater zijn krantjes te verkopen.

Je kunt stiekem crack roken op je kamer, zolang je het brandalarm niet af laat gaan

Soms sliep hij in een nachtopvang aan de rand van het centrum, hij neemt me ermee naartoe. Als je je daar voor een bepaald tijdstip aanmeldt, kun je er voor een paar euro terecht. Door een luikje aan de ingang geeft een vrouw je bij binnenkomst een plastic bekertje en een zak beddengoed mee voor op de kamer. Het is een gebouw met drie verdiepingen, waar je kunt douchen, slapen en ontbijten. Op elke kamer staan oranje plastic stoelen, sommige met brandgaten op de zitting. Je kunt stiekem crack roken op je kamer, zolang je het brandalarm niet af laat gaan.

Jonny heeft het tijdens de wandeling regelmatig over ‘de andere wereld.’ Dat is de wereld van de niet-verslaafden. Volgens Jonny hebben de meeste mensen geen weet van zijn wereld. Als je een dakloze junk niet aankijkt, dan bestaat hij niet.

Tegen het einde van de rondleiding laat Jonny zijn ‘buitenhuis’ zien: een schuurtje vol afval tussen een rij huizen en een basisschool in, de muren begroeid met schimmel, de gebroken ruitscherven in het kozijn behangen met spinnenlijken. Als hij ’s nachts niet naar de opvang kon, kwam hij hierheen.

We lopen terug door de brandgang, richting de straat, wanneer een man in polo op een bakfiets komt aangescheurd over de stoep. Hij neemt Jonny van top tot teen op en beveelt dan de kleuter voorop zijn fiets: ‘Zeg maar: ga aan de kant, meneer.’ Het meisje zwijgt. Jonny stapt aan de kant en haalt zijn schouders op. ‘Ja, de andere wereld.’

Op zondag 14 december geeft Jonny weer een rondleiding door Groningen. Ik neem je er graag mee naartoe. De rondleiding duurt ongeveer vier uur en begint om 12.00 uur. Wil je mee? Meld je dan aan, voor vrijdagmiddag aanstaande, via machteld@decorrespondent.nl. Houd er rekening mee dat er maar beperkt plaats is.

Update: de Correspondentmiddag is vol.