Zie ginds komt de stoomboot uit China weer aan

Het nieuws heeft soms zo zijn eigen gevoel voor ironie.

Op de dag dat bijna alle grote kranten in Nederland openden met Zwarte Piet op de voorpagina, verscheen er een rapport met de boodschap: er zijn anno 2014 bijna 36 miljoen slaven in de wereld.

Echte slaven. Geen dit-raciale-stereotype-doet-me-denken-aan-negentiende-eeuwse-slaven. Nee, 36 miljoen mensen-van-vlees-en-bloed-die-geëxploiteerd-worden-door-een-eigenaar-slaven.

Dat er anno 2014 in absolute aantallen dus meer slaven in de wereld rondlopen dan op het hoogtepunt van de slavernij 150 jaar geleden, hoe groot is zulk nieuws eigenlijk? Het Algemeen Nederlands Persbureau, beter bekend als het ANP, wijdde er exact 109 woorden aan. Trouw vond 79 genoeg. De Volkskrant had er 490 woorden voor over – op pagina 14 van een katern met de naam ‘Ten eerste.’

Prioriteitenpiet had een dagje vrij, kennelijk.

Wetsvoorstel van Bosma en Wilders

Dat Prioriteitenpiet bij de PVV al langer met verlof is, is genoegzaam bekend – als hij er ooit al gewerkt heeft. Maar krankzinniger dan afgelopen week kon dat niet worden geïllustreerd. Tegelijk met de Global Slavery Index was er op het bureau van partij-ideoloog Martin Bosma namelijk een heel ander document in de maak: de Zwarte Pietwet.

Gewoon voor de lol heb ik beide werkjes uitgeprint en naast elkaar op mijn bureau gelegd.

Links: een 81 pagina’s tellende opsomming van de meest verschrikkelijke misdaden tegen de menselijkheid, waarvan naar schatting 2200 in Nederland (voornamelijk seksslaven en slachtoffers van mensenhandel).

Rechts: het voorstel van wet van de leden Bosma en Wilders inzake de bescherming van het sinterklaasfeest, vergaderjaar 2014-2015, artikel 1: in de wet dient te worden vastgelegd dat ‘Zwarte Piet een egaal zwart of donkerbruin gezicht [heeft], rood geverfde lippen, zwart krulhaar en goudkleurige oorbellen, [...] gekleed [is] in een fluweelachtig pak met pofbroek en [...] een hoofddeksel [draagt] met een gekleurde veer.’

Was getekend, Partij Van De Weg Kwijt.

Van Rambho Kumar (13) is geen ranking te maken

Afijn, voor wie het gemist had: het rapport Global Slavery Indexdus, is een vloedgolf aan mensonterende gruwelijkheden waarvan je in de geschiedenisles misschien geleerd hebt dat ze in een grijs en lang vervlogen verleden zijn ‘afgeschaft’, maar waarvan je nu gevoeglijk kan zeggen dat dat vooral op papier is gebeurd.

Rambho (13) werd door zijn straatarme moeder voor 11 dollar verkocht aan een tapijtenfabriek

Het is verleidelijk hier nu met lijstjes te gaan strooien, zoals alles tegenwoordig het liefst in rankings wordt gevat (India staat op 1 met 14 miljoen slaven; in Mauritanië is het grootste percentage van de bevolking slaaf; Nederland staat bovenaan qua maatregelen tegen slavernij). Maar wordt daarmee echt duidelijk waar dit over gaat?

Bij mij drong het pas echt door toen ik een biografietje las van één van die 36 miljoen mensen uit de grafiekjes. Zijn naam: Rambho Kumar, een Indiaas jongetje van 13, die door zijn straatarme moeder voor 11 dollar werd verkocht aan een tapijtenfabriek, alwaar hij onbetaald 19 uur per dag achter een weefgetouw werd gezet. Niets anders deed hij, dag in dag uit, dan tapijten weven. Als zijn vingers begonnen te bloeden van het werk, doopte de fabriekseigenaar deze in de olie en stak ze aan, om de wonden dicht te schroeien. Als hij sprak, werd hij in elkaar geslagen.

Als Rambho zijn er miljoenen: dat is in geen ranking te vangen.

Slavernij in onze etalages

De aard en oorsprong van de moderne slavernij verschilt enorm van land tot land, leer je gaandeweg het rapport: in sommige landen – zoals India, maar ook Mauritanië, dat slavernij pas in 2007 (!) criminaliseerde – is het vooral een eeuwenoude cultuur van extreme maatschappelijke hiërarchie; in andere landen is het vooral de seksindustrie (Thailand, Brazilië) of een middeleeuws agrarisch stelsel (Oezbekistan). En dan laten we de mensenhandel (niet in de laatste plaats richting Europa) en de naar schatting 40.000 gedwongen (kind)huwelijken per dag nog even buiten beschouwing.

Maar de conclusie, waar je na 81 gruwelijke pagina’s niet aan ontkomt, is dat een flink deel van de slavernij in de wereld toch vooral te herleiden is tot ons, en dan vooral: ons consumptiepatroon. Dat moge als een open deur klinken, maar het is ook een open deur die we – eenmaal ingetrapt – graag zo snel mogelijk weer dichttrekken: wij winkelen graag door.

Terwijl wij ons blindstaarden op het slavernijverleden dat ons ieder jaar weer toezwaait vanaf de stoomboot, zag niemand het slavernijheden dat daarmee ook ieder jaar weer binnenvaart

Van de arbeidsmigranten die gedwongen de stadions in Qatar bouwen zodat wij op onze in China door lopendebandslaven gemonteerde flatscreens van een WK kunnen genieten, tot katoenateliers in Bangladesh en speelgoedfabrieken in India die onze kekke T-shirts en videospelletjes produceren: het gros van de vruchten van de slavernij eindigt toch echt in onze etalages.

En niet te vergeten: in onze schoen.

Want dat is toch wel de grootste ironie van dit alles. Terwijl wij ons blindstaarden op het slavernijverleden dat ons ieder jaar weer toezwaait vanaf de stoomboot, zag niemand het slavernijheden dat daarmee ook ieder jaar weer binnenvaart: het grenzeloze consumptiefestijn genaamd Sinterklaas.

Voor de lezers die bang zijn dat met al die kritiek op Zwarte Piet een ‘traditie’ op omvallen staat, heb ik een geruststellende boodschap: tradities zijn doorgaans rituelen met een moraal. Maar dat is nu juist het punt: dit feest heeft al lang geen moraal meer. Wat ervan over is, is twee maanden lang kinderen opvoeden tot keurige consumenten, met made in China in de schoen en made in India door de schoorsteen. Maximaal 10 euro per nodeloos speeltje natuurlijk, want het moet wel gezellig blijven.

Hoeveel daarvan zou salaris voor de maker zijn?

Wat mij betreft schminken we de zwarte hulpjes groen, paars en blauw – om af te rekenen met het verleden. Maar wat doen we met het heden?

De Sint zat te denken Wat hij je zou schenken En kwam tot de conclusie: dit keer maar even niet Piet

Correctie: Eerder schreef ik dat nrc.next de kwestie ongemeld liet. Ten onrechte: de krant wijdde vandaag wel een artikel aan het rapport.