Met dit programma word je weer de baas over je eigen smartphone

Het is een koelkast van een apparaat, maar ik ben dol op mijn Samsung Galaxy Note III. Het grote, scherpe beeldscherm is mijn venster op de wereld. Met Netflix, Spotify, Blendle, Feedly, Pocket, Twitter en Pocket Cast is hij voor mij onmisbaar geworden.

Toch heb ik mij lange tijd aan het apparaat geërgerd. Ik had namelijk het idee dat hij niet van mij was, dat ik er geen controle over had.

Wat is het probleem?

Het succes van de smartphones heeft zeker te maken met het gebruiksgemak. Het is eenvoudig om software te installeren: je hoeft alleen maar naar de App Store of Google Play te gaan, iets aan te klikken en alles werkt als vanzelf. Bij de lancering van de iPhone in 2007 was Steve Jobs dan ook heel duidelijk over de rol van de consument. ‘Wij bepalen wat er op de iPhone gebeurt,’ zei hij.

Maar dat gebruiksgemak heeft een prijs. Je hebt eigenlijk geen idee wat er allemaal op je smartphone gebeurt. En je hebt geen controle over wat erop staat en over een aantal heel basale instellingen.

In mijn geval heeft Samsung bijvoorbeeld een aantal apps geïnstalleerd die ik niet gebruik, zoals Flipboard en allerlei gezondheidsapps. Ik kan ze niet verwijderen, terwijl ze wel data van mij ontfutselen en mijn batterij legen.

Daarnaast draait mijn Samsung op het besturingssysteem Android. De versie die de fabrikant heeft geïnstalleerd, is bepaald niet privacyvriendelijk. Je moet inloggen met een Google-account om je smartphone te kunnen gebruiken. Je hebt geen controle over het datagebruik van je apps. Voordat je een app installeert, word je nog even gevraagd of je een app bijvoorbeeld toestemming geeft om je contact- of locatiegegevens in te zien. Weiger je, dan kun je de app niet gebruiken.

Ik wilde die controle wél hebben. Een mogelijke oplossing is een vrij radicale: de Androidversie van Samsung van mijn smartphone verwijderen en een ander besturingssysteem installeren.

Wat is de oplossing?

Android heeft namelijk ook een belangrijk pluspunt: de software is open source. En met de code zijn duizenden ontwikkelaars aan de slag gegaan om alternatieve besturingssystemen voor smartphones en tablets te maken. Eén daarvan is CyanogenMod, dat populair is onder nerds en geeks.

CyanogenMod laat je zélf bepalen wat je op je smartphone zet. Daarnaast is er de app Privacy Guard. Daarmee kun je apps verbieden om bepaalde typen data te gebruiken, eigenlijk net zoals bij de iPhone. Zo verbied ik Twitter om mijn locatie te onderscheppen of mijn contacten te lezen, iets wat de app sinds kort continu probeert te doen.

CyanogenMod belooft ook een betere prestatie te leveren dan de Androidversie die de fabrikant erop zet: je smartphone wordt sneller en energiezuiniger. Tot slot is het natuurlijk gewoon leuk om een beetje met je smartphone te spelen en er allemaal dingen mee te doen die de fabrikant niet wil.

En werkt het?

De installatie kostte mij ongeveer twee uur. De vervanging van het besturingssysteem is niet zonder risico. Als je geen back-up maakt, kun je al je data verliezen. En als je echt rare dingen doet, kun je je smartphone om zeep helpen. Zodra je op systeemniveau met de software gaat rommelen, vervalt de garantie op je telefoon of tablet.

Ieder type Android-smartphone heeft weer een eigen methode en software om CyanogenMod te installeren, maar omdat er zo’n grote community is, zijn alle stappen goed gedocumenteerd en is alle benodigde (en gratis) software zo gevonden.

Omdat mijn smartphone op dat moment nog vrij nieuw was, was er nog geen stabiele versie van CyanogenMod beschikbaar, alleen een zogenoemde ‘nightly.’ In zo’n nightly zitten nog allerlei softwareproblemen. Je moet bijvoorbeeld niet raar staan te kijken als je smartphone opeens herstart. Dat gebeurde bij mij ongeveer twee keer per dag. Irritant als je net een telefoontje krijgt, maar niet onoverkomelijk.

Hoe bevalt het?

Van begin af aan was ik meteen enthousiast. Er kwamen geregeld updates die steeds meer softwarebugs verhielpen. Mijn smartphone lijkt nu stabiel. Hij crasht niet meer en alle apps werken als een trein.

Ik ben vooral tevreden over de controle die ik over mijn eigen smartphone heb herwonnen. Ik heb een paar goede privacy-apps geïnstalleerd (onder andere Privacy Guard, maar ook XPrivacy, een app die ik van harte aanbeveel). Daarnaast kan ik op systeemniveau bestanden veranderen, toevoegen en verwijderen, iets wat op de fabrieks-Android niet kan, omdat je als gebruiker alleen toegang hebt tot apps en niet tot de onderliggende software. Ik zie bijvoorbeeld geregeld dat van verwijderde apps toch nog data en advertenties blijven staan. Die kan ik nu makkelijk handmatig verwijderen, zodat mijn smartphone lekker schoon blijft.

Maar het meest positieve is dat zoveel vrijwilligers zich inzetten om een alternatief te bieden voor de dichtgetimmerde software van twee dominante bedrijven. Smartphones en wearables zullen alleen maar belangrijker worden en hoe meer we de controle daarover kunnen heroveren hoe beter.