Bijna een jaar geleden begonnen fotograaf Pieter van den Boogert en ik aan een project met de simpele vraag: hoe werkt noodhulp?

Project: hoe werkt noodhulp? Als er ergens een ramp plaatsvindt, is hulp vaak binnen enkele uren ter plaatse. En als jij geld stort op Giro 555, wordt dat omgezet in dekens in een rampgebied. Maar hoe werkt dat? Dat brengen fotograaf Pieter van den Boogert en Correspondent Maite Vermeulen de komende maanden in kaart. Daarbij zijn jullie vragen en suggesties zeer welkom. Lees hier de aankondiging van het project terug

Inmiddels hebben we in zo’n dertig artikelen een inkijkje proberen te geven in de sector die slachtoffers van (natuur)geweld probeert te helpen.

We hebben noodhulp benaderd als een machine, met radertjes die overal ter wereld draaien. Op het moment dat een ramp plaatsvindt draait de machine op volle toeren, maar ook in rustigere tijden sputtert de apparatuur ter voorbereiding van een nieuwe ramp, of in de nasleep van een oude.

Mocht je een dagje de tijd hebben om onze serie bij te lezen, ik heb de artikelen hier voor je op een rij gezet.

De organisatie

Bij een grote ramp werken er duizenden verschillende hulporganisaties in het rampgebied. Wat zijn dat voor organisaties? En wie coördineert en controleert hen?

Wat is het verschil tussen noodhulp en ontwikkelingshulp? Weinig politici zijn tegen noodhulp, kritiek op ontwikkelingshulp is er des te meer. Maar de termen worden regelmatig door elkaar gehaald. Wat is nu precies het verschil tussen deze twee vormen van hulp? Een explainer, met een illustratie die het verschil in één oogopslag duidelijk maakt. Lees hier de explainer terug Hoe werkt de grootste noodhulporganisatie ter wereld? Geen hulporganisatie die zo vaak in het nieuws komt als het Rode Kruis. Maar wat doet het Rode Kruis nu precies? Wie noodhulp wil begrijpen, kan niet om de oudste en grootste noodhulporganisatie heen. Lees hier een explainer Het noodhulpsysteem kan zelf wel wat hulp gebruiken Genève is een van de duurste steden ter wereld, en tegelijkertijd het hart van de humanitaire noodhulp. In de stad krioelt het van de organisaties die mensen in nood proberen te helpen. Maar het systeem is zo complex geworden dat het onderhand zelf hulp nodig heeft. Lees hier het onderzoek ter plaatse Een trots land vraagt niet (of stiekem) om noodhulp Niet alleen noodhulp geven, ook noodhulp vragen is politiek. ‘Je zegt in feite dat je het als land niet alleen aankunt.’ En dat doen rijkere landen niet graag. Lees hier meer over de politiek van hulp vragen Ruziemaken om wie de vluchtelingen eten mag geven Er zijn maar liefst tien organisaties binnen de Verenigde Naties die aan noodhulp doen. Hoe zichtbaarder zij zijn in conflicten en crises, hoe meer geld ze krijgen. Daarom maken ze onderling ruzie over de vraag: wie mag de noodhulp verlenen? Lees hier het artikel Dit noodhulppakket wordt u aangeboden door Coca-Cola Grote commerciële multinationals werken steeds vaker samen met non-profitorganisaties bij het verlenen van noodhulp na rampen. Op het eerste gezicht lijkt dat een botsing van twee onverenigbare werelden, maar de praktijk wijst uit: beide partijen profiteren ervan én slachtoffers zijn ermee geholpen. Hoe IKEA vluchtelingen een woning geeft en Vodafone slachtoffers van een tyfoon met elkaar in contact brengt. Lees hier het stuk over multinationals en noodhulp terug In dit bedrijf wordt winst gemaakt door mensen in nood te helpen De noodhulpsector is lang niet altijd non-profit. Er zijn talloze bedrijven die geld verdienen aan mensen in nood. Ik ging op bezoek bij drie van zulke ondernemingen. Wat is hun visie op noodhulp? En hoe gaan ze om met de ethische dilemma’s rondom winst maken aan andermans ellende? Lees hier het artikel. In deze maffe kantoren zetelen de grootste noodhulporganisaties ter wereld Zoals kleding iets zegt over een persoon, zo zegt een kantoor iets over een organisatie. De afgelopen twee maanden bezocht ik samen met fotograaf Pieter van den Boogert de hoofdkantoren van allerlei noodhulporganisaties. We ontdekten er de meest maffe details, die verbazingwekkend veel over de organisaties zeggen. Lees hier de rondleiding Deze man is als eerste ter plaatse bij een grote natuurramp Mozambique en Malawi zijn getroffen door heftige overstromingen. De vorige keer dat dat gebeurde, was Rode Kruismedewerker Michel Becks als een van de eersten ter plaatse. Maar als je nog geen idee hebt van de omvang van de ramp, hoe ga je dan te werk? Lees hier het interview

De voorbereiding

In veel gebieden is het niet de vraag of er een ramp komt, maar wanneer. Hoe bereid je je daarop voor? Hoe worden rampen ‘voorspeld,’ hoe worden goederen strategisch ingekocht en opgeslagen, en hoe train je voor de ramp?

Waarom noodhulp vaak zo traag op gang komt ‘De noodhulp kwam te laat op gang,’ hoor je vaak in de media als er ergens een ramp heeft plaatsgevonden. Hoe kan dat? Een rampsimulatie in Estland laat zien wat er allemaal komt kijken bij het helpen in een rampgebied. En waarom er altijd zo veel misgaat. Lees hier het verslag van de rampsimulatie in Estland terug Bijna alle noodhulp ter wereld komt uit deze woestijn Op een onwaarschijnlijke plek, midden in de woestijn, ligt de grootste voorraad noodhulpgoederen ter wereld. Dekens, tenten, emmers en lijkzakken wachten op de volgende grote ramp. Maar waarom liggen ze juist daar, in Dubai? En hoe zit het met de arbeidsomstandigheden voor de immigranten die er werken? Lees hier het reisverslag uit deze onwerkelijke stad Wat doe je als je boven op een tijdbom woont? San Francisco en Kathmandu liggen beide op levensgevaarlijke breuklijnen. Ooit zal een grote aardbeving deze steden verwoesten. Hoe bereiden ze zich daar op voor? Je zou denken dat ontwikkelingsland Nepal in de leer moet bij de VS. Maar samen met fotograaf Pieter van den Boogert kwam ik erachter dat het omgekeerde net zo nodig is. Lees hier het artikel terug Hoe maak je de meest aardbevingsgevoelige stad ter wereld veilig? In de hoofdstad van Nepal – die bovenop een gevaarlijke breuklijn ligt – zullen de meeste huizen een aardbeving niet overleven. Dan zou je zeggen: leid architecten op, maak goede bouwvoorschriften en stop er veel hulpgeld in. Maar op bezoek in Kathmandu blijken die oplossingen niet te werken. Hoe kun je dan wel veiligere huizen bouwen? Lees hier het artikel terug Voor deze preppers gaan de hamsterweken nooit voorbij Hoewel Californië en Nepal in bijna alles van elkaar verschillen, liggen beide gebieden bovenop een breuklijn. Ooit zal de aarde gaan beven. De meeste inwoners denken daar het liefst zo min mogelijk over na. Toch zijn er ook mensen die het anders aanpakken. Preppers heten ze. Lees hier wat hen drijft

De nasleep

Wanneer is een ramp voorbij? En hoe trekken de hulptroepen zich dan terug? Lukt het lokale overheden de gaten die de hulptroepen laten vallen te vullen?

Zo vergaat het de Filipijnen een jaar na de tyfoon Een jaar na tyfoon Haiyan (6000 doden, 4 miljoen mensen zonder huis) staat het gedwongen huwelijk tussen de Filipijnen en hun helpers onder druk. De hamvraag: wie heeft de leiding over de noodhulp in het land? Met fotograaf Pieter van den Boogert dook ik in de noodhulpmachine. Lees hier het artikel over de Filipijnen na Haiyan terug Is er leven na de tyfoon? Het is een jaar geleden dat tyfoon Haiyan over de Filipijnen trok. In het kielzog van de tyfoon kwamen de hulporganisaties. Hoe hebben de inwoners van Tacloban, de grootste getroffen stad, de hulp het afgelopen jaar ervaren? Een onderzoek in vier portretten. Lees hier de portretten terug Hoe bouw je nieuwe huizen voor vier miljoen daklozen? Tyfoon Haiyan maakte een jaar geleden vier miljoen Filipijnen dakloos. Nu, een jaar later, proberen overheid, hulporganisaties en de lokale bevolking voor iedereen een nieuw onderkomen te bouwen. Maar hoe begin je aan zo’n immense taak? De vijf stappen van huizenbouw na een ramp Is de aardbeving het beste wat Haïti ooit is overkomen? Op 12 januari was het precies vijf jaar geleden dat een zware aardbeving Haïti trof. Het land lag in puin, en moest als een puzzel opnieuw in elkaar worden gepast. In deze reportage kijk ik of de puzzelstukken op hun plek zijn gevallen. Hoe is het nu met het eiland dat ooit de Parel van de Antillen werd gedoopt? Lees hier het artikel terug Wat doet deze vredesmissie in vredesnaam in een land zonder oorlog? De vredemissie van de Verenigde Naties in Haïti is weinig populair bij de bevolking: ze zien de blauwhelmen als een bezettingsmacht. Wat heeft de vredesmissie de afgelopen jaren bereikt? En wat gebeurt er met Haïti als ze weggaan in 2016? Lees hier de reportage terug Uit het puin van de aardbeving in Haïti verrijst: een tabletfabriek Made in Haïti, luidt de slogan van technologiebedrijf Surtab, dat tablets maakt. Het bedrijf is de eerste stap die Haïti zet in de technologiesector en een groot voorbeeld voor andere ondernemers op het eiland. Een bezoekje aan de fabriek. Lees hier het artikel over Surtab terug

De toekomst

Nu we weten hoe slachtoffers van rampen geholpen worden, kunnen we kijken hoe het beter kan. Met technische innovaties bijvoorbeeld, of door het systeem fundamenteel te veranderen.

Waarom er geen geld is als er geen kinderen bloeden Voorkomen is beter dan genezen. Toch werkt het noodhulpsysteem niet volgens dit mantra. Er wordt gewacht op de volgende ramp, in plaats van nú alvast de impact van die ramp te voorkomen. Waarom? Er is geen geld te werven voor preventie. Lees hier het artikel terug Zo worden de slachtoffers van de tsunami van 2040 geholpen Rampen en oorlogen zullen er altijd wel zijn. Het enige wat we kunnen veranderen is onze hulp aan de mensen die onder het puin dreigen te raken. Aan innovatieve plannen geen gebrek. Ik zet er vier op een rij en vraag me af: lukt het de helpers om zichzelf in de toekomst overbodig te maken? Neem hier een kijkje in de toekomst van noodhulp Jouw smartphone kan straks een aardbeving voelen aankomen Een storm of een tsunami kun je zien aankomen op satellietbeelden. Maar een aardbeving? Die kun je in de toekomst misschien voelen aankomen met je smartphone. Een klein kijkje in de onderzoekswereld van de early warning systems. Lees hier het artikel Dit bijzondere experiment laat zien: hulporganisaties kunnen wél samenwerken De laatste weken heb ik veel geschreven over het gebrek aan samenwerking tussen hulporganisaties. Maar tijdens mijn onderzoek stuitte ik ook op een bijzonder experiment waar juist wél wordt samengewerkt, in een met onkruid overgroeid stadje in Italië. Lees hier waarom het hier wel lukt

Hoe gaat het in Nederland?

Tot nu toe hebben we vooral gekeken naar internationale organisaties. Maar ook in Nederland wordt geld ingezameld voor rampen. Hoe wordt dat verdeeld? En wat doet Nederland nog meer voor slachtoffers?

Hoe beslis je of je twee of tien miljoen aan noodhulp geeft? Nederland geeft noodhulp aan Syrië, Zuid-Soedan, of de Filipijnen. Eén miljoen euro, of vijf, of zeven. Maar hoe wordt besloten hoeveel geld waaraan gegeven wordt? Een bezoekje aan de noodhulpambtenaren brengt duidelijkheid. Lees hier het artikel Dit Nederlandse reddingsteam staat altijd klaar voor de volgende grote ramp Als er ergens een natuurramp plaatsvindt, kan Nederland geld en goederen sturen. Of mensen. Bijvoorbeeld ons ‘zware’ Urban Search and Rescue Team, om overlevenden te zoeken onder het puin. Hoe gaat zo’n team te werk? Ik ging kijken bij een oefening in ons eigen aardbevingsgebied: Groningen. Lees hier meer over de oefening Giro555 haalt miljoenen op, maar verdeelt ze verkeerd (tegen beter weten in) Het geld dat Nederlanders overmaken naar Giro555 wordt niet effectief verdeeld over de tien hulporganisaties achter het gironummer. Er heerst onderlinge strijd. Dat staat in een intern rapport in handen van De Correspondent. Aan de vooravond van de nationale inzamelingsactie voor ebola: wat gaat er mis bij Giro555? Lees hier het artikel Hoe werken de Samenwerkende Hulporganisaties precies? Hoe werkt de stichting, die verantwoordelijk is voor het inzamelen, verdelen en verantwoorden van het geld dat wij op 555 storten? Lees hier hoe de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) georganiseerd zijn Moet ik nu wel of niet geld storten op Giro 555? Dit is mijn afweging Het was een dilemma om, ondanks de noodzaak van een nationale inzameling voor ebola-slachtoffers, een kritisch artikel over Giro 555 te publiceren. Hier mijn afweging, en waarom ik wel geld doneerde

Hoe gingen we te werk?

Tien maanden, negen landen, één journalistiek project. Hoe hebben we dat gedaan?

Hoe gingen we te werk? In mijn tuin heb ik jullie het afgelopen jaar op de hoogte gehouden van mijn journalistieke ontdekkingstocht in de noodhulpwereld. Hoe die tocht verliep? Dat lees je hier En zo hielpen jullie - Correspondentleden - ons project Met vragen, tips, en opmerkingen hielpen de Correspondentleden ons onderzoek vormgeven. Tijdens het project vonden we antwoorden op veel van de vragen die jullie ons stelden. Ik heb de acht interessantste vragen (plus de antwoorden) op een rij gezet. Lees hier meer

Deze serie werd mede mogelijk gemaakt door het en het

Wil je op de hoogte blijven van mijn artikelen? Als correspondent Conflict & Ontwikkeling ben ik op zoek naar manieren om de wereld een beetje beter te maken. Wil je weten wat ik zoal tegenkom op mijn zoektocht? In mijn tweewekelijkse nieuwsbrief tip ik je het beste wat ik lees, zie en hoor over mijn onderwerp. Schrijf je hier in voor mijn nieuwsbrief