Dit boek leert je de interessantste naamloze beweging van de afgelopen tien jaar begrijpen
Van internettrollen tot politieke activisten waar overheden van sidderen: het hackerscollectief Anonymous is misschien wel de interessantste politieke beweging van de afgelopen tien jaar. Antropoloog Gabriella Coleman volgde de club vanaf het begin en schreef er een fascinerend boek over. Een aanbeveling.
Waarschijnlijk heb je er weinig van gemerkt, maar dit weekend was er een offensief gaande tegen Islamitische Staat. Maar kanonnen zwegen, drones bleven aan de grond en raketten werden er niet afgevuurd. Het offensief werd namelijk niet door soldaten uitgevoerd, maar door de hackers van de ongrijpbare protestbeweging Anonymous.
In het kader van de missie #OpISIS, die vlak na de aanslagen in Parijs begon, lagen dit weekend tientallen websites onder vuur. Milatuibrahim.com, Al-qimmah.net, Radioalfurqaan.com, Gurmad.info en andere sites worden er namelijk door Anonymous van beschuldigd IS-propaganda te verspreiden en nieuwe strijders te werven.
Of #OpISIS werkelijk verschil maakt, is nog onzeker. Eén ding is wel duidelijk: afgezien van de relatieve mediastilte rondom Anonymous en ondanks enkele zware strafrechtelijke veroordelingen, is het collectief nog springlevend.
Antropoloog Gabriella Coleman volgt de beweging al sinds het ontstaan in 2007. Wie op dat moment had gezegd dat de groep hackers het vandaag de dag zouden opnemen tegen overheden, multinationals en fanatieke islamisten, was voor gek verklaard.
Het maakt Anonymous misschien wel de belangrijkste en fascinerendste politieke beweging van de afgelopen tien jaar. Hoe is die club zo groot geworden? Colemans schreef er het uitstekende boek Hacker, Hoaxer, Whistleblower, Spy: The Many Faces of Anonymous over.
De idealen van de beweging
Anonymous bestond in 2007 uit een groepje internettrollen dat de reactieruimtes van de zogenoemde /b/-board van website 4chan.org bevolkte. 4chan is een site waar bezoekers alles mogen posten wat ze willen. De bezoekers, die vrijwel allemaal schuilgaan onder de naam Anonymous, schepten op over hun online pesterijen, probeerden andere bezoekers te ‘doxen’ en publiceerden naaktfoto’s. Heel veel naakfoto’s.
Voor de gemiddelde buitenstaander is 4chan dan ook een verzamelplaats van vuiligheid en sadisme. Maar volgens Coleman is het voor veel hackers niets minder dan de belichaming van de idealen die ten grondslag liggen aan het internet: een plek zonder hiërarchie en censuur, waar je wordt afgerekend op wat je te zeggen hebt, niet op wie je bent.
4chan was voor velen ook de manifestatie van een speels internet; een plek waar je dingen kon zeggen omdat ze lollig waren, for the lulz. De anonieme reaguurders moesten niets hebben van moralfags (mensen met uitgesproken morele oordelen) en leaderfags (mensen die zichzelf op de voorgrond plaatsten). En ze moesten al helemaal niets hebben van personen, groepen of instanties die informatie probeerden te censureren.
En juist daar ligt de basis van de beweging die de wereld keer op keer zou verrassen.
Politiek, met dank aan Tom Cruise
Het begon met deze video, waarin acteur Tom Cruise de zegeningen van Scientology uit de doeken doet.
De video was voor intern gebruik bedoeld, maar lekte begin 2008 uit. Enkele grote nieuwssites namen hem over. De advocaten van Scientology kwamen meteen in het geweer en veel sites verwijderden de video uit angst voor rechtszaken. Dit schoot een aantal bezoekers van 4chan in het verkeerde keelgat. Zij zworen wraak. Onder de noemer Anonymous lanceerden ze Project Chanology.
Het werd een daverend succes.
Ten eerste omdat Anonymous de strijd tegen Scientology won. Maandenlang werden sites uit de lucht gehaald, interne documenten gelekt en bijeenkomsten verstoord. Duizenden mensen gingen de straat op om bij de kerken te protesteren. Het was een stel hackers gelukt om een écht protest op poten te zetten. Scientology gaf de strijd op.
Ten tweede werd met Project Chanology het het merk Anonymous neergezet. Het dreigende aankondigingsfilmpje van Project Chanology is exemplarisch voor het theatrale karakter van de groep en zou een blauwdruk worden voor de tientallen acties die volgden. De woorden waarmee het filmpje eindigt lijken pathetisch, maar zouden in de komende jaren menig bedrijf en overheidsdienst doen sidderen:
We are Anonymous.
We are Legion.
We do not forgive.
We do not forget.
Tijdens de straatprotesten tegen Scientology, pleitte Anonymous ervoor om gemaskerd te gaan, uit angst dat advocaten de demonstranten zouden fotograferen. Velen kozen ervoor om een Guy Fawkes-masker te dragen, dat op dat moment populair was door de film V for Vendetta. Sindsdien is dit masker hét symbool van Anonymous.
Maar het belangrijkste succes was misschien wel dat Anonymous het bewijs leverde dat een leiderloos groepje zoveel mensen kon mobiliseren en media-aandacht kon genereren. Een kleine greep uit de talrijke acties die hackers uit naam van Anonymous of een van de radicale afsplitsingen hebben uitgevoerd:
- het hacken van ‘intelligence company’ Stratfor;
- het platleggen van de website van PayPal;
- het stelen van e-mails van securitybedrijf HB Gary;
- het ontmaskeren van vermeende verkrachters op middelbare scholen en pedofielen;
- het lekken van e-mails van de Amerikaanse grenspolitie;
- het hacken van de metrovervoerder van San Francisco en het doxen van diens woordvoerder;
- het helpen van Tunesische en Egyptische betogers tijdens de Arabische Lente;
- het inbreken op de website van de Amerikaanse publieke omroep.
Voor veel buitenstaanders oogt Anonymous chaotisch en doelloos. Coleman toont in haar boek aan dat die chaos productief is.
De vele gezichten van Anonymous
Coleman is als antropologe ondergedoken in de wereld van Anonymous. Een wereld die zich grotendeels afspeelt op chatservice IRC. Ze is erbij als operaties worden opgezet en uitgevoerd, en laat zien hoe chaotisch, maar soms ook verrassend effectief dat gebeurt. Ze spreekt enkele belangrijke hackers, waaronder Jeremy Hammond en Hector Monsegur.
Coleman vertelt een spannend verhaal én slaagt erin de vele gezichten van Anonymous te laten zien. Ze heeft oog voor de leiders, die er ondanks alle retoriek wel degelijk zijn, en voor de meelopers. Ze presenteert hiermee een rijker portret van de beweging dan uit veel mediaberichten blijkt.
Anonymous bestaat uit gedreven jongeren, vaders en moeders die hun vaardigheden proberen in te zetten voor de goede zaak, en hackers die het niet accepteren dat er iemand aan hun internet komt
Anonymous bestaat uit gedreven jongeren van over de hele wereld, vaders en moeders die hun technische vaardigheden proberen in te zetten voor de goede zaak, en hackers die het niet accepteren dat er iemand aan hun internet komt. Er is niet één Anonymous, maakt Coleman duidelijk, maar er zijn tientallen Anonimi, met allemaal hun eigen doelen en methoden.
Het enige minpunt aan Hacker, Hoaxer, Whistleblower, Spy: The Many Faces of Anonymous is dat Coleman zich erg identificeert met Anonymous en daardoor minder kritisch is. Zo claimt Anonymous een belangrijke rol te hebben gespeeld in de protesten in Tunesië en Egypte, maar dat wordt eigenlijk nergens in het boek goed onderbouwd. Ook aan de miskleunen van Anonymous wordt te makkelijk voorbijgegaan. Zo zijn er onterecht mensen als verkrachter bestempeld en treedt Anonymous geregeld als aanklager, rechter én beul op.
Maar laat deze kritiek niet in de weg staan van het grotere belang van dit boek: wie Anonymous wil begrijpen en waarderen, kan er niet omheen.
De domheid regeert
Sander SchimmelpenninckIn deze nummer-1-bestseller ontmaskert Sander Schimmelpenninck gespeelde domheid als politieke strategie.
