Dit artikel is belangrijk en wel hierom

In november 2012 schreef ik voor nrc.next een kort manifest over hoe kranten zich zouden moeten vernieuwen: ‘Wat we van een nieuwe krant willen’. Punt drie van dit manifest noemde ik ‘Expliciet’, met daarbij deze tekst:

‘We willen niet meer zelf uitvinden waarom we iets moet lezen. We moeten hele dag al beslissingen nemen. ‘Moet ik wel of niet op die Facebook-notificatie klikken? Start ik wel of niet Twitter op? Ga ik nu Angrybirds spelen of Dostojevski lezen? Moet ik wel of niet op dit whatsappje reageren? Pak ik nu.nl/achterklap met ontbijt al mee, of wacht ik tot de lunch?’ Subtiliteiten passen niet meer in dit medialandschap. Die verzuipen in de herrie. Van alle informatie moet de noodzaak direct duidelijk zijn. Daarom moeten alle schrijvers van de nieuwe krant de schroom die bij gedegen nieuwsverhalen schrijven hoort van zich afwerpen en ons direct en doelgericht informeren. ‘Dit is de moeite waard, want’, ‘Ik word hier kwaad om, want’, ‘Deze ontwikkelingen mag je niet missen, want’. We willen dat de journalist zijn missie en drijfveren altijd expliciet maakt, zodat we altijd weten waarom het stuk onze tijd, aandacht en geld waard is.’

Bij De Correspondent willen we belangrijke stukken gewicht meegeven door ze groots te presenteren op de voorpagina. Daarnaast hebben we een dagelijks ritme ingesteld (alsof we van papier van zijn). Elke morgen om zes uur verschijnen vijf stukken die elk lid zou moeten lezen, ook al volgt het lid de correspondent in kwestie niet. In de introductie die boven elk stuk staat, proberen we zo krachtig mogelijk duidelijk te maken waarom het van belang is voor je om te lezen. 

Maar dat het nog veel simpeler kan, bewijst de MIT Technology Review. Naast elk groot stuk plaatsen ze onder de noemer ‘Why It Matters’ een korte toelichting over het belang van het stuk. De lezer kan snel bepalen of het artikel zijn tijd en aandacht waard is en de journalist wordt gedwongen in een paar regels het belang van zijn onderwerp duidelijk te maken. Briljant in zijn eenvoud. Zo staat er bij een stuk over privacy van Evgeny Morozov de volgende toelichting:

"Most proposals for enhancing our privacy treat it as an end in itself. Instead we need to be talking about how to best stimulate democracy—a balancing act that laws or market mechanisms can’t achieve alone."

Nu ik dit voorbeeld in mijn tuin zet, lijkt het plotseling too obvious om te delen. Natuurlijk probeert een journalist duidelijk te maken waarom zijn artikel ertoe doet. Nou, misschien in de redactievergadering, maar in de krant of op de site zie je er vaak weinig van terug. Het stramien van een gedegen nieuwsbericht laat het expliciet delen van het belang van een artikel vaak niet toe. Je begint als journalist meteen met het ‘Wat’ en ‘Wanneer’ in plaats van: ‘Stop nu met wat je aan het doen bent, dit moet je weten, want...’. Hoewel de journalist door blogs en Twitter steeds meer op de voorgrond komt, kruipt deze in de krant of op de site nog steeds achter de vlag van het moederschip. En het moederschip praat met één stem, spreekt je bijna nooit direct aan en gaat er vanuit dat de lezer begrijpt dat álles wat gepubliceerd wordt, de onverdeelde aandacht waard is.

Alsof iemand daar nog tijd voor vrijmaakt.

Er is pas ruimte voor verdieping als de lezer besloten heeft om zich ervoor open te stellen

Moet de lezer niet zelf juist zijn best doen om een diepgravend stuk te lezen? Ongetwijfeld. Maar het is de verantwoordelijkheid van de journalist om het hem zo makkelijk mogelijk te maken. Als de lezer door omslachtigheid van de auteur afhaakt bij een stuk, is dat de schuld van de journalist. Het is de taak van de journalist de informatie zo duidelijk en toegankelijk mogelijk over te brengen. Er is pas ruimte voor verdieping als de lezer besloten heeft om zich ervoor open te stellen. Toepassingen als Why It Matters kunnen daarbij helpen.

Als ik nog meer interessante voorbeelden van nieuwe journalistiek tegenkom, documenteer ik die uiteraard in mijn tuin.