Op deze change hope ik, Jesse Klaver

GroenLinks heeft een nieuwe fractievoorzitter: Jesse Klaver. In het afgelopen weekend kwamen we alles over hem te weten:

• Hij is nog maar 29.
• Hij heeft zijn Marokkaanse vader nooit gekend.
• Veel mensen denken dat hij uit de grachtengordel komt, maar hij komt uit Brabant.
• Daar werd hij als bastaard gezien die het nooit ver zou schoppen.
• Niet dus: hij ging al op het vmbo jasjes dragen.
• Sinds zijn zestiende wordt hij elke ochtend wakker met de gedachte: ‘Hoe gaan we de wereld vandaag weer eens verbeteren?’
• Hij heeft Thomas Piketty een e-mailtje gestuurd met de vraag of de econoom naar Nederland wil komen.
• Hij heeft op de foto gestaan met de vinger van ABN Amro-commissaris Rik van Slingelandt en dat was echt heel tekenend.
• Hij is uitgescholden voor ‘snotneus’ door journalist Fons de Poel en die is nu zijn baan kwijt.
• Hij is echt nog maar 29.
• (Dat is even oud als Karl Marx toen die het Communistisch Manifest schreef!)

Mocht je nu denken: wow, wat een koning, ik ga op hem stemmen – je bent niet de enige. GroenLinks steeg drie zetels in de peiling van Maurice de Hond.

Maar misschien is het goed om nog even te checken of Jesse Klaver – naast zijn uitstekende beheersing van de hope and change bingo – ook ideeën heeft. Op dit vlak was de verslaggeving wat summier. In NRC Handelsblad stond een uitgebreide analyse van hoe Klaver zich ‘wijselijk op de vlakte’ had gehouden tijdens het debacle met Tofik Dibi en Jolande Sap. Dat was ‘politiek gezien’ een ‘slimme opstelling,’ aldus de redacteur van dienst, en daar zit wat in. Politiek is het vaak slim om geen ideeën te hebben.

Toch ben ik nog wel nieuwsgierig: wat zou Jesse Klaver nu eigenlijk willen met Nederland? In de rest van het NRC-stuk lezen we dat hij voor ‘vergroening’ en ‘eerlijker belastingheffing’ is, wat volgens mij al een beetje in de naam van GroenLinks zit. Kan het nog iets specifieker? Jazeker. In het interview dat Klaver afgelopen zaterdag aan de Volkskrant gaf, mocht hij in de laatste paar alinea’s zowaar nog iets zeggen over de toekomst van Nederland.

Het is de grote trend van deze tijd: een krimpende overheid in termen van herverdeling, een groeiende overheid in termen van betutteling

En toen werd het interessant. ‘De overheid mag best groeien,’ aldus Klaver. ‘Links brengt dat standpunt niet naar voren, uit angst voor potverteerder te worden uitgemaakt.’ Dit is – volgens mij – een cruciaal punt. Zelfs Emile Roemer wilde tijdens de vorige verkiezingen binnen een paar jaar aan de Brusselse 3-procentsnorm voldoen. En ook GroenLinks deed daaraan mee door zijn handtekening te zetten onder het ‘Lenteakkoord,’ waarmee Nederland zichzelf een extra recessie cadeau deed.

Dat een linkse partij weer een beetje vertrouwen durft te hebben in de krachtigste manier waarop burgers zich organiseren – de overheid – is dus goed nieuws. Maar de vraag is nu: hoe zou de overheid moeten groeien? Hoe ziet de publieke ruimte van de toekomst eruit?

‘Ik zeg, en met mij steeds meer mensen, de overheid moet activistischer, sturender worden,’ aldus Klaver. Hij denkt dat hier al een ‘onderstroom’ voor bestaat, van mensen die Joris Luyendijk cool vinden, Thomas Piketty ongelezen in de kast hebben staan en geen plofkip lusten.

Ik hoop dat ik Klaver hier niet verkeerd begrepen heb, maar groeit die overheid niet allang? Vadertje Staat bemoeit zich steeds intensiever met werklozen, uitkeringsgerechtigden, probleemgezinnen, en noem maar op. De Belastingdienst, de AIVD, de Nationale Politie, de Sociale Dienst - allemaal doen ze mee aan de grote trend van deze tijd: een krimpende overheid in termen van herverdeling, een groeiende overheid in termen van betutteling.

De verzorgingsstaat is zelfs uitgegroeid tot een monsterverbond tussen links en rechts. In ruil voor zijn handtekening onder de ene na de andere bezuiniging kreeg links ‘banenplannen’ waarvan keer op keer is aangetoond dat ze ineffectief, peperduur en vernederend zijn. In ruil voor het behoud van de uitkeringen kreeg rechts een controleapparaat dat mensen tot achter de voordeur dresseert. Zo werd een linkse én een rechtse kernwaarde (rechtvaardigheid en vrijheid) geschonden.

Het is dan ook tijd om een nieuw verbond te smeden. Hoe ziet de overheid eruit als je het beste van links en rechts bij elkaar brengt?

Ik stel me het volgende voor:

• Als het om de zorg gaat, denk ik vooral aan Buurtzorg. Dat is een club die publiek wordt gefinancierd (meer overheid) maar waar managers weinig te zeggen hebben (minder overheid).
• Als het om de sociale zekerheid gaat, dan wordt het tijd om de armoede uit te roeien (meer overheid), maar kan menig hulpverlener zijn salaris beter uitkeren aan diegene die hij probeert te helpen (minder overheid).
• Als het om het onderwijs gaat, dan is er meer geld nodig voor betere leraren en kleinere klassen (meer overheid), maar moet er korte metten worden gemaakt met het rendementsdenken van bovenaf (minder overheid).
• Als het om de financiële sector gaat dan zou een staatsbank geen gek idee zijn (meer overheid), maar mag de staat nooit meer een bank redden die heeft gegokt met belastinggeld (minder overheid).
• Als het om innovatie gaat, dan zou de overheid flink moeten investeren in onderzoek (meer overheid) maar zou ze ook, als echte durfkapitalist, het rendement moeten opeisen van die investering (meer markt!).

Vadertje Staat zou, kortom, groeien en krimpen tegelijk. Zo zouden we voorbijgaan aan de ouderwetse discussie over ‘kapitalisme versus communisme’ en ‘markt versus planning.’ Dit is wat al jaren ontbreekt op links: een nieuw verhaal over de overheid van de toekomst. Toch is het ook een verhaal waar, als mijn voelsprieten me niet bedriegen, pas echt een sterke onderstroom voor bestaat. Het zou mooi zijn als Jesse Klaver deze gaat kanaliseren in Den Haag.

Maar verder is het vast ook een heel leuke jongen. Wist je dat zijn eerste jasje ribfluweel bruin was, met een rode polo eronder?