Oekie Hoekema, de laatste profvoetballer met principes, zegt: boycot het WK in Qatar

Sommige namen vallen samen met het beroep dat diegene uitoefent. Neem luchtvaartdeskundige Benno Baksteen, die steevast wordt ingevlogen om een vliegramp te duiden. Of muntendeskundige Mieke Zilverberg en zilverexpert Emiel Aardewerk, verbonden aan het tv-programma Tussen Kunst en Kitsch.

Bij voormalig profvoetballer Oekie Hoekema geldt dat voor zijn persoonlijkheid. Hij is namelijk in woord en daad een ‘hoekige’ Fries, die tijdens zijn voetbalcarrière zowel op als naast het veld een bepaalde onverzettelijkheid uitstraalde.

Met collegajournalist Remko den Boef zocht ik hem najaar 2011 op, voor een boek over eenmalige internationals . Het werd een onvergetelijke ontmoeting. De man was in alles het tegenovergestelde van de stereotype profvoetballer.

Een man van principes ook. Hij liet bijvoorbeeld in zijn contracten vastleggen dat hij niet tegen teams uit dictaturen wilde aantreden.

Op het matje

Hoekema debuteerde al als vijftienjarige (‘Ik haalde met de corners niet eens de doelpaal, zo jong was ik’) voor lokale trots SC Cambuur Leeuwarden. Later maakte hij de overstap naar het grote PSV uit Eindhoven. Daar kwam het tot een aanvaring, die hem uiteindelijk op een spreekverbod en het einde van zijn interlandcarrière kwam te staan.

Hij zag eruit als een kind van zijn tijd, de jaren zeventig. Toen hij een keer in zijn alledaagse kloffie – jeans, coltrui, hoge laarzen - de kleedkamer inliep voor een tactische bespreking, werd hij met hoongelach begroet. Toen wij hem ontmoetten was hij er nog boos over: ‘Ik vind het niet erg wanneer die andere jongens om mij lachen, maar ze moeten niet zeggen dat ik gek ben als ik zulke kleren draag. Ik zeg toch ook niet dat iemand met een stropdas en een overhemd gek is?’

Het bleef niet bij botsingen als deze. ‘Al toen ik nog maar kort bij de club was, moest ik op het matje komen bij de clubleiding. Ik had in de lokale pers iets geroepen over de invloed van een zekere multinational [Philips, KS] op de gang van zaken in de stad,’ lachte hij schalks.

Als je niet in de competitie wilt spelen, dan ook niet in Oranje, zo dachten ze

‘Of ik daar nog steeds achter stond,’ vroegen ze. ‘Maar natuurlijk, anders had ik het toch niet zo gezegd! Ik zou het nu weer precies zo gezegd hebben. Als mij een vraag word gesteld, dan geef ik antwoord. En dan praat ik niet met meel in de mond.’

De managers van de Eindhovense club waren minder gecharmeerd van zulke rechtschapenheid. Ze verboden de speler met journalisten te praten. Even later werd hij uitgenodigd voor het Nederlands elftal. Hij bleef de hele wedstrijd (tegen Schotland, een 2-1 overwinning voor het Nederlands elftal) op de bank. Hij had dat altijd toegeschreven aan zijn fitheid; het weekend ervoor was hij immers nog ziek.

Het bleek anders te liggen, zo hoorde hij jaren later van een insider van PSV. ‘De bondscoach [Fadhronc, KS] had een telefoontje gekregen van PSV dat hij mij onder geen beding mocht opstellen. Als je niet in de competitie wilt spelen, dan ook niet in Oranje, zo dachten ze. Het was gewoon een manier om mij te tonen wie er de baas was.’

Een petitie met maar één handtekening

Dit soort tegenwind hield Hoekema niet tegen. Vijf jaar later liet Hoekema – dan speler van ADO Den Haag – opnieuw van zich horen over Oranje, waar hij zelf slechts eenmaal voor uitkwam.

Hij zette een petitie op touw om zijn collega’s op te roepen niet naar Argentinië af te reizen, waar dat jaar - we schrijven 1978 - het WK Voetbal zou plaatsvinden. ‘Kijk, in elk land is wel wat en het is nergens helemaal perfect. Maar het regime daar was niet een beetje fout. Dat was gewoon een Hitlerregime. Niks meer, niks minder. En dat wist iedereen ook gewoon.’

Overal in het land draafde hij op, om samen met Freek de Jonge, Bram Vermeulen en andere prominenten deze zaak te bepleiten. Vele Nederlanders steunen hem, maar onder zijn collega-voetballers verzamelt hij welgeteld één handtekening. Die van hemzelf.

Je kunt wel tegen windmolens vechten, maar dat vreet zoveel energie

De starre houding van PSV rondom zijn tweede interland was al een teleurstelling, de kwestie rond het WK in Argentinië heeft Hoekema’s kijk op mensen definitief veranderd. ‘Mensen van wie je dacht ‘die tekenen zeker,’ tekenden niet. En jongens waarvan je niks kon verwachten, die gaven aan me te steunen. Niemand durfde dat in het openbaar te doen. Zo’n Ruud Krol, bijvoorbeeld, die ging gewoon mee naar het WK. Toen hij terugkwam, gaf hij pas toe dat het eigenlijk helemaal niet kon. En ja, zo waren er wel meer.’

De ruzies met de clubleiding bij PSV, het gebrek aan engagement bij zijn collega’s, het maakte Hoekema moedeloos. Toch is hij niet verbitterd geraakt. ‘Je kunt wel tegen windmolens vechten, maar dat vreet zoveel energie. Heeft het allemaal wel zin? Je moet niet berusten, maar als de wereld zo in elkaar steekt, dan zoekt de wereld het ook zelf maar uit.’

Zo af en toe schuift hij aan bij het jaarlijkse etentje voor oud-internationals. ‘Maar daar is weinig aan, hoor. Elk jaar eten aan zo’n grote tafel, met altijd dezelfde b-artiesten. En dan zit je daar ook weer naast al die andere oude knarren, dat is jammer. Ja, Aron Winter, Pierre van Hooijdonk, die zie je tegenwoordig weleens aanschuiven. Maar die jongere gasten boeit dat niet, joh. Die hebben daar geen boodschap aan.’

Hoekema heeft wel een boodschap aan hen, de nieuwe generatie internationals. Programmamaker Bahram Sadeghi zocht hem onlangs opnieuw op, om Hoekema te vragen hoe hij over het WK in Qatar, van 2022, denkt. De mensenrechtensituatie in het land en de werkomstandigheden voor de immigranten die in noodtempo stadions in de woestijn neerzetten roepen de vraag op of je daar wel moet willen voetballen.

Het leverde een ontroerende oproep op, waarin de Fries de internationals van nu toespreekt: ‘Als je terugkijkt op je leven, wat vind je dan belangrijker? Denk daar eens over na.’

Youtube plaatst cookies bij het bekijken van deze video Bekijk video op Youtube

Na zijn carrière als profvoetballer deed Hoekema zijn naam opnieuw eer aan: hij begon een bedrijf dat handelde in - jawel - hoekkoelkasten.

Zijn ‘hoekige’ pleidooi voor een boycot van het WK in Qatar is de aanleiding voor een debat, dat ik de komende tijd hoop te volgen en te voeren op De Correspondent. Namelijk de vraag of een sportboycot al dan niet zin heeft. Om te beginnen a.s. zondag, tijdens het Rosa Parks Cafe, waar ik als redacteur aan bijdraag. Welkom om daar - of in de bijdragen onder dit artikel - hier aan bij te dragen.