Zo stijgt je seksleven weer naar grote hoogten (en geniet je samen van het uitzicht)

De gesprekken zijn veranderd. Drie of vier jaar terug ging het met mijn vrienden over lust, liefde en seks. Ieders seksleven werd besproken. We hadden het er vaker over dan over het weer, ons werk en De Wereld Draait Door. Ik denk niet dat we seks toentertijd te veel ruimte gaven in onze gesprekken, ik denk dat het de plaats kreeg die het verdient: als een belangrijk onderdeel van onze identiteit en onze relaties.

Maar andere onderwerpen hebben zich er langzaamaan tussen gewrongen: lease-auto’s, salarisschalen, kinderen, eerste woordjes, basisscholen. Goede, belangrijke gesprekken. Maar waar is de seks gebleven? Praat je daar niet meer over als je een monogaam seksleven hebt? Of heb je er simpelweg minder tijd voor? De seks en de gesprekken?

In dit tweede verhaal over zaken die de moeite waard zijn zoek ik naar een oplossing op de vraag hoe seks weer de plek krijgt die hij verdient.

Van pubers naar volwassenen

In mijn puberjaren was seks een berg. Dichtbij genoeg om te weten wat het was en onder de indruk te zijn, net niet dichtbij genoeg om echt omhoog te kunnen klimmen en van het uitzicht te genieten. Bedoeld om pubers gek te maken. Maar ook daar konden mijn vrienden en ik toen veel over praten, die treiterpartij. Het was of dat, of het Nederlands elftal, of, toegegeven, die onverwachte schriftelijke overhoring bij Frans.

Ze gingen samen in bed liggen, begonnen te zoenen en vielen in slaap

Toen ik ging studeren, in de stad, werd seks ineens veel concreter: ik kreeg een eigen huis, een eigen kamer, een eigen bed. En ik was niet de enige. Ik woonde in een stad vol leeftijdsgenoten die seks en hun lichaam verkenden, die zich bezighielden met hun seksualiteit. En die van anderen.

Er werd veel geneukt. En daar werd veel over gepraat. Omdat het onbekender was allemaal, omdat de contacten sneller wisselden en omdat er meer tijd was. Maar nu veel mensen uit mijn omgeving zich in een blank, heteroseksueel en monogaam huwelijk hebben verbonden, lijkt het of hun seksualiteit een plateau heeft bereikt.

Veel mensen blijven stilstaan op die vlakte: te weinig tijd, te veel ervaring, te bekend om moeite voor te doen. Een vriend – midden dertig, twee (jonge) kinderen – had laatst voor het eerst in vier maanden een avond met zijn vrouw alleen gepland. Ze gingen samen in bed liggen, begonnen te zoenen en vielen in slaap.

Ook intiem en dichtbij, zei hij, maar anders. En jammer.

Een lichaam om aangeraakt te worden

Een andere vriendin – advocaat, getrouwd, achterin de dertig, twee kinderen – zegt: ‘Als je me tien jaar geleden had gevraagd of ik seks belangrijk vond, had ik ja gezegd. Maar dan ging het me om de lust, om de geilheid, om de hunkering, om seks als een korte activiteit. Een jaar geleden vond ik dat idee van seks al vermoeiend. Ik vond het nog wel belangrijk, maar ik kon de gejaagde geilheid niet meer opbrengen omdat ik er gek genoeg de rust niet meer voor had.’

‘Dus zei ik liever tegen mezelf dat je – tijdelijk, natuurlijk – zonder seks ook een leuk en waardevol leven kunt hebben. Al wist ik natuurlijk dat ik iets miste. Maar daar wilde ik niet over nadenken, want dan werd ik onrustig. Ik concentreerde me op mijn kinderen, mijn leuke baan, mijn lieve man. En even geen seks.’

Dat was een jaar geleden. Een halfjaar later had ze nog steeds weinig seks, zei ze. Het kan ook iets hormonaals zijn, dacht ze toen. Iets buiten haar kracht. Ze had gewoon minder vaak een geil, gejaagd en opgewonden seksueel lichaam.

Toch miste ze nog steeds het fysieke aspect van seks hebben, hoe haar lichaam ‘aan’ kon staan ‘om aangeraakt te worden.’ Zoals het was voordat haar leven meer dan ooit uit winkels, het kinderdagverblijf en kleuter- en peutervoeding bestond. Ze miste de erkenning van haarzelf als seksueel wezen, het plezier dat dit gaf. Het was een van de dingen die haar leven waarde gaf.

Dus besloot ze samen met haar man er iets aan te doen. ‘Ik vond het vervelend om te merken dat ik, als ik aan seks dacht, stress voelde. Zeker toen ik las dat veel oudere vrouwen achterin de dertig hun seksuele piek bereiken.’ Haar man was ook vaak te moe om te seksen of er maar aan te denken. En ook hij miste de ontspanning voor seksuele opwinding.

Nu is seks weer terug in hun leven, maar op een andere manier dan ze hadden verwacht.

Het uitzicht delen

‘Als je me nu vraagt of ik seks belangrijk vind, zeg ik ook ja. Maar het gaat er nu meer om dat ik me fysiek vrij voel. Ik zie seks niet meer niet als verplichting, maar als een vorm van vrijheid. Vergelijk het met fietsen. Als je het leert, gaat het steeds beter. Op een gegeven moment kun je zelfs met losse handen fietsen en beter om je heen kijken. Ik denk dat de meeste mensen, om de vergelijking even door te zetten, veel te krampachtig aan dat stuur en het harde trappen vasthouden.’

Uit woorden alleen bestaat seks natuurlijk niet, maar zonder woorden kan niets bedacht of besproken worden. Woorden maken seks mogelijk

‘De omslag begon met het inzicht dat seks niet alleen uit geilheid hoeft te ontstaan, maar ook uit sensualiteit kan voortkomen. Het gaat, vergeef me de metafoor, niet om de adrenaline van het bergbeklimmen, het gaat ook om de ervaring een machtig uitzicht te delen. Daarvoor ging ik in therapie. Ik vond dat heel erg, dat we met die therapie begonnen. Maar nu helemaal niet meer. Ten eerste omdat ik heel blij ben met de resultaten, ten tweede omdat ik blij ben dat het helpt erover te praten. Uit woorden alleen bestaat seks natuurlijk niet, maar zonder woorden kan niets bedacht of besproken worden. Woorden maken seks mogelijk. In het begin praat je dus veel, over wat je belangrijk vindt aan seks. Ik merkte dat ik allerlei verlangens had die ik nog nooit had uitgevoerd. Maar ook dat ik seks als een vorm van communicatie met mijn man zag. Daar gingen we later oefeningen in doen. Hoe je lichamelijk kunt communiceren wie je bent en wat je wilt. En waar je dan allemaal achterkomt.’

Een ander inzicht: ‘Seks begint niet met een harde lul of een natte kut, maar met de wens beter in je vel te zitten door meer met je lichaam samen te vallen. Je kunt je zelfvertrouwen vergroten door jezelf te bekwamen in seks. Praten tijdens de seks helpt daarbij. Seks is als fietsen, seks is een ambacht. Seks doet je je beter voelen. Daar schrijven ze ook over.’

Wat zegt de wetenschap over seks en geluk?

Ja, wat zeggen wetenschappers nog meer als ze over seks schrijven? Ten eerste blijkt uit onderzoek inderdaad dat seksuele communicatie gekoppeld is aan seksuele bevrediging. En ten tweede dat seks – net als knuffelen – goed is voor de gezondheid. Het verlaagt de bloeddruk en vermindert het stressniveau: mensen die regelmatig seks hebben – één of twee keer per week – beginnen zelfverzekerder aan presentaties op hun werk dan mensen die dat niet hebben. Een ander onderzoek, gedaan door onderzoekers aan Wilkes University in Amerika, toont zelfs aan dat seks het immuunsysteem versterkt en de kans op een hartaanval vermindert.

Maar seks is niet alleen goed voor je lichaam, het is ook goed voor je relatie. Want wat gebeurt er in de hersenen als je seks hebt? Seks – en een orgasme – verhogen allebei het niveau van oxytocine. Oxytocine heeft allemaal positieve gevolgen. Het helpt een sterke band te creëren tussen geliefden. Daarnaast is oxytocine, doordat het de aanmaak van endorfine stimuleert, een natuurlijke pijnstiller. Endorfine helpt tegen hoofdpijn, spierpijn en menstruele klachten. Bovendien helpt oxytocine je beter te slapen. En een goede nachtrust is weer belangrijk voor je gewicht en je gezondheid. En goed voor je relatie.

Sommige onderzoeken zeggen ook dat oxytocine je vrijgeviger maakt – dat lijkt mij ook een goede eigenschap voor iedereen in een relatie – en dat bij mannen regelmatig ejaculeren de kans op prostaatkanker verkleint.

Kortom: de lichamelijke en relationele voordelen zijn veelvuldig en lopen door elkaar heen, maar kunnen het best zo worden samengevat: (soavrije) seks is gezond voor lijf en relatie. En dus gelukkigmakend.

Geen tijd voor een knuffel en een zoen

Hoe dan, het plateau te verlaten en verder te klimmen? Naar de nog hogere uitzichtpunten? Wetenschapsjournalist Mark Mieras schrijft in zijn fascinerende boek Liefde (2010) dat de beste manier om zin te maken is door gewoon te beginnen met een knuffel en een zoen.

Maar in een leven waarin wasmachines en ongeraffineerd suikervoedsel (wel of niet doen?) en kinderdagverblijven en kleuterscholen en basisscholen ineens aandacht opeisen - naast werk, sport en sociale contacten - is het voorstelbaar dat dit er al niet van komt: de knuffel en de zoen.

Bovengenoemde vriendin: ‘Seks is geestelijk, maar ook lichamelijk. Precies de reden dat ik er zo lang niet aan begon, omdat ik slecht in mijn vel zat. Omdat ik moe was, te gestrest. Dat is het moeilijke. Dat het twee kanten op werkt: je hebt geen zin in seks omdat je slecht in je vel zit, maar je zit juist ook slechter in je vel als je geen seks hebt. Dus waar te beginnen die cirkel te doorbreken? Met praten. Met je partner. Met je vrienden. Met je therapeut. En dat praten begint met het verlangen beter in je vel te zitten. Het begint met geen genoegen te nemen met het dagelijks afdraaien van je verplichtingen (met ’s avonds op de bank RTL Late Night in plaats van een gesprek en een knuffel en een zoen). Eerst gebruik je je wilskracht, daarna gebruik je je zintuigen, je lichaam, om elkaar aan te kijken en met elkaar te praten en elkaar aan te raken en te voelen en je lichaam te voelen.’

Alles begint dus met erkennen dat de nieuwe wereld van je veranderende leven invloed heeft op je seksualiteit en je seksleven. En daar dan je leven op aanpassen: ‘Ja, je moet ruimte creëren: een oppas inhuren en samen uit eten en praten en flirten en lachen en dan als de kinderen al in bed liggen thuiskomen en…’ Ze lacht. ‘Je huiselijke leven is er altijd. Dat is ook een rijkdom. Maar seksualiteit is ook belangrijk. Je moet dus echt je best doen om het een plek te geven. En er echt voor gaan staan. Of liggen.’

‘Wat ook helpt: veel praten, dus. Met je vrienden. Ik denk dat het kwalijk is dat veel gesprekken nooit meer over seks gaan. Het is niet alleen een symptoom van weinig seks, het is er ook een oorzaak van. En met je partner. Mijn man en ik kijken sinds een halfjaar veel minder televisie. We praten veel meer. Over seks ja, en onze verlangens. En we knuffelen meer. Dan kijken we elkaar aan. En praten. En seksen. En praten. Er zit nu een laag onder onze seksualiteit, een van vertrouwen en verbinding, die veel duurzamer en dieper is dan de thrill van korte seks. Seks is een waarachtige verkenning van wie we zijn en wat we willen.’

Boven op de berg heb je een goed uitzicht, met diepe inzichten in wie je bent? ‘Ja, en die lijfelijkheid, het is fijn die terug te hebben en je lichaam goed te voelen. En te voelen dat het zich beter voelt. En het beste is dat de seks helemaal gratis is. Op de kosten van de therapie na dan.’

Dit is het tweede verhaal van een serie verhalen waarin ik op zoek ga naar dat wat het leven de moeite waard maakt. Hierna volgen onder meer lezen en pianospelen. Andere suggesties blijven welkom.