Gisteren schreef ik een artikel over de grote vraag: wat is geld? Het verhaal van het kleine eilandje Yap, middenin de Stille Oceaan, hielp bij het formuleren van een antwoord. Na de publicatie van het artikel kreeg ik een e-mail van de zelfstandige onderzoeker Frans-Karel Weener. Hij vertelde me dat hij een paar jaar geleden in een vochtige kelder van een Kapucijnen-klooster in Duitsland bijzondere, nog niet eerder gepubliceerde foto’s heeft gevonden van het steengeld. Ze zijn genomen aan het begin van de twintigste eeuw op Palau, het eiland waar de Yappen het steengeld uitbikten.

Zoals ik al schreef: Voor het delven van de stenen zeilden de Yappen met kano’s en vlotten naar het eiland Palau, dat maar liefst 400 kilometer verderop lag (ter vergelijking: dat is van Schiermonnikoog naar Londen). In Palau moest eerst toestemming worden verkregen om de stenen uit te hakken. Verbaasde Europeanen beschreven rond 1850 hoe de Yappen hout en water verzamelden voor de inwoners van Palau. Op één eiland legden ze zelfs een heel wegennet aan - alles om toegang te krijgen tot het steengeld.

‘Het delven van de stenen moet een bijna bovenmenselijke taak zijn geweest,’ merkt een historica op. Voordat de Europeanen kwamen met hun ijzeren gereedschap, werden de stenen nog met schelpen uitgebikt. Maar het zwaarste was de terugreis: een tocht waarbij talloze Yappen verdronken. Pas aan het einde van de negentiende eeuw werd de overtocht gemakkelijker door de aanwezigheid van Europese schepen. Vanaf dat moment kon iedere inwoner van Yap zijn fortuin maken op Palau. Op een gegeven moment werkten maar liefst vierhonderd mannen, één tiende van de bevolking, in de mijnen.

Wie begrijpt hoe ons geld werkt, komt morgen in opstand Het is een van de grootste, belangrijkste en moeilijkste vragen die je maar kunt stellen: wat is geld? Een klein eilandje in het midden van de Stille Oceaan biedt misschien wel het antwoord. Maar wees gewaarschuwd: ‘Als mensen vandaag het geldsysteem begrijpen,’ zei autofabrikant Henry Ford eens, ‘dan breekt morgen de revolutie uit.’ Lees mijn oorspronkelijke artikel hier terug