Lees eens een zelfhulpboek
Het is dé mantra van deze tijd: vooral lekker jezelf zijn. Maar zo tevreden met mezelf ben ik nog niet. Dus zoek ik het komende jaar als Correspondent Zelfverbetering naar een betere versie van mezelf. Vandaag deel 1: waarom we van het taboe op zelfhulp af moeten.
Waar The Matrix precies over ging, ben ik vergeten. Maar één concept uit de sciencefictionfilm zal me altijd bijblijven: Instant Learning. In benarde situaties konden personages specifieke vaardigheden binnen enkele seconden in hun hersenen ‘laden.’ Zoals het besturen van een Bell 212-helikopter:
Of kungfu:
Zolang deze technologie nog niet bestaat, heb ik een uitstekend alternatief: zelfhulp.
Onderhandelen over een hypotheek, geld verdienen om überhaupt een hypotheek te krijgen, etiquette, je niet laten overweldigen door e-mail, vriendschappen sluiten, ontspannen, sparen, Marcel Proust lezen, schrijven; ik heb het allemaal geleerd uit zelfhulpboeken. Sinds mijn negentiende verslind ik er minstens zes per jaar. En als ik eens iets anders lees - een roman, een interview in de zaterdagkrant - vind ik er vaak alsnog persoonlijke lessen in.
Je kan zelf veertig mislukte onderhandelingen voeren, of je bladert even Everything is Negotiable door
Omdat het, net als in The Matrix, een shortcut is. In een goed zelfhulpboek staat wijsheid waar je zelf jaren over had gedaan om te vergaren, samengevat in enkele tientallen bladzijden. Op zulke adviezen alleen overleef je niet, maar je kunt er wel een hoop valkuilen door vermijden. Voer gerust zelf veertig mislukte onderhandelingen om tot een paar goede basisstrategieën te komen, of blader gewoon even Everything is Negotiable door. Na tachtig doorwaakte nachten heb je misschien door hoe je kind het beste in slaap valt, maar als je De tevreden baby had gelezen, was je er misschien al na acht nachten achter.
Mijn stellige overtuiging: zelfhulp laat je meer uit het leven halen.
Maar waarom ben ik dan blij dat ik in de trein dankzij mijn tablet stiekem How to Win Friends and Influence People kan lezen? Waarom zou ik de papieren editie - uit schaamte - gekaft hebben? Waarom staan zelfhulpboeken bovenaan de bestsellerlijsten en was het in 2014 het snelst groeiende boekensegment, maar hoor je er nooit iemand over? Je wilt toch een zo goed mogelijke versie van jezelf zijn?
Misschien komt het omdat je met zo’n boek precies laat zien waar je zwakke plekken zitten. ‘Als die jongen How To Think More About Sex leest, zal-ie wel intimiteitsproblemen hebben.’
De beroemdste zelfhulpgoeroes dragen ook niet echt bij aan het imago van het genre. Ze kiezen verschrikkelijke stijlvormen of verkopen totale bullshit - en sommigen doen het allebei. Half Nederland groeide op met het manische ‘tsjakka’ van Emile Ratelband en andere Respect the cock-achtige figuren.
In boekhandels staart een zelfgenoegzame Donald Trump je vanaf het omslag van Think BIG and Kick Ass aan. Daarnaast ligt een paperback in het softe genre, waar je geen zin kunt lezen zonder dat er ‘flow,’ ‘mindful’ of ‘ademhalen’ in staat. De machogoeroes aan de ene kant, de weeïge blote-voetentypes aan de andere. ‘Jij-bent-uitzonderlijk-dus-claim-over-de-rug-van-anderen-waar-je-recht-op-hebt’ en ‘op-een-yogamatje-drie-koppen-groene-thee-per-dag-drinken-en-dan-komt-álles-goed’ - die adviezen klinken natuurlijk verschrikkelijk, maar als iemand er wat aan heeft, zie ik het bezwaar niet.
Goede smaak in zelfhulp bestaat niet
Want het enige wat bij zelfhulp belangrijk is, is dat je er zelf wat aan hebt. Goede smaak in zelfhulp bestaat niet. Zelfs een zeer intellectueelfähige schrijver als wijlen David Foster Wallace las zelfhulpboeken van een ‘Oprah Winfrey-niveau,’ ontdekte een journalist toen ze zijn tentoongestelde privécollectie doornam. Ik heb de meest verschrikkelijke boeken gelezen en er toch wat aan gehad. Neem Secrets of the Millionaire Mind (2009) van de Canadees T. Harv Eker. Dat boek werd me ooit aangeraden in een financiële column in NRC Handelsblad en bevat pareltjes als:
‘Any, and I mean any, money you find or receive should enthusiastically be celebrated. Go ahead and scream out, ‘I’m a money magnet. Thank you, thank you, thank you’.’
Wansmaak? Check. Goeie tip? Niet echt. Maar in hetzelfde boek vond ik ook budgettips waardoor ik na tien jaar aanklooien eindelijk niet meer rood sta aan het einde van de maand.
Wat ik maar wil zeggen: we moeten af van de spot. Nu steeds meer mensen geen religie meer hebben als leidraad voor het leven, is het alleen maar logisch en aanbevelingswaardig om op zoek te gaan naar alternatieven. ‘Let your self-help freak flag fly!,’ schreef de hoofdredacteur van The Paris Review ooit. En zo is het. Misschien is ‘zelfverbetering’ daarom wel een betere term dan ‘zelfhulp’. Want je hoeft niet per se een probleem te hebben om een betere versie van jezelf te willen zijn. Zoek ongegeneerd naar toepasbare adviezen die je helpen het leven te verbeteren. Shortcuts, waardoor je meer uit het leven kunt halen. Reminders, aan dat wat écht belangrijk is in het leven.
Dus, bij dezen een welgemeend zelfverbeteringadvies, zolang die Instant Learning uit The Matrix nog niet bestaat: lees eens een zelfhulpboek.
Lees ook mijn boek
Komt een land bij de dokter
Michelle van TongerlooAls straatarts ziet Michelle van Tongerloo dagelijks hoe ingewikkeld helpen is geworden. In haar boek ‘Komt een land bij de dokter’ laat ze zien hoe het beter kan.
