Deze film laat kleine jongens de gevoelens van een meisje zien

In de hal van de bioscoop staan vijf grote kartonnen figuren die ieder een emotie ‘vertegenwoordigen’: Plezier, Afkeer, Verdriet, Woede en Angst. Ze horen bij de net verschenen Disney Pixar-film Inside Out (Binnenstebuiten).

‘Na afloop van de film gaan we over deze gevoelens praten,’ zeg ik licht spottend tegen de twee elfjarige jongetjes – Raaf en Gideon – die ik heb meegenomen om naar deze film te kijken. Ze reageren verschrikt. ‘Kunnen we niet toch naar de dierentuin?’

Ik moet denken aan de kinderplaat die bij ons thuis (Amerika in de jaren zeventig) werd grijsgedraaid toen ik opgroeide: ‘Free To Be You and Me.’ Geweldige liedjes en verhaaltjes, behalve dat over het verdrietige jongetje dat er ten onrechte van wordt beticht de zandtafel te hebben omgegooid. Als de hoofdmeester erachter komt dat het jongetje vals is beschuldigd en ziet dat zijn leerling bijna gaat huilen, zingt hij: ‘It’s alright to cry, crying gets the sad out of you. Raindrops from your eyes. They might make you feel better.’

Slijmerig vond ik dat liedje destijds. Het verbaast me dus niet dat Raaf en Gideon niet staan te springen om een serieus gesprek te voeren over emoties. Des te opmerkelijker is het dat ze zichtbaar opgewekt uit de bioscoop lopen.

‘Afkeer’ ontstaat als haar vader voor het eerst probeert een lepel broccoli in haar mond te stoppen, kort gevolgd door ‘Woede’ als ze blijven aandringen dat ze het moet opeten

De film die we hebben gezien gaat over het elfjarige meisje Riley dat moet verhuizen van Minnesota naar San Francisco. Als kijker zie je wat er dan allemaal gebeurt in haar hoofd. Voor je daar aanbelandt zie je eerst in vogelvlucht hoe verschillende emoties in haar tot leven zijn gekomen. De hoofdrolspeler ‘Plezier’ komt tevoorschijn als Riley als baby in de verliefde ogen van haar ouders kijkt. Dat duurt niet lang. Binnen de kortste keren komt ‘Verdriet’ op de proppen. ‘Afkeer’ ontstaat als haar vader voor het eerst probeert een lepel broccoli in haar mond te stoppen, kort gevolgd door ‘Woede’ als ze blijven aandringen dat ze het moet opeten – met een flinke zwaai smijt Riley haar bord op de grond. Als ze net kan lopen zorgt ‘Angst’ er voor dat ze geen dodelijke val maakt.

Kort na Rileys verhuizing zie je hoe Plezier en Verdriet verdwalen in het onderbewuste en Woede, Walging en Angst opeens achter de knoppen komen te zitten (letterlijk een controlebord met hendels, knoppen en lampjes). Terwijl deze drie emoties elkaar steeds proberen te verdringen, volg je als kijker de dwaaltocht van Verdriet en Plezier die – soms goed en soms slecht samenwerkend – door allerlei hersengebieden (zoals ‘Fantasie’, ‘Abstract denken’ en ‘Onderbewustzijn’) de weg terug proberen te vinden naar het hoofdkwartier. De film eindigt als Plezier en Verdriet weer in het hoofdkwartier zijn beland. In tegenstelling tot wat je verwacht is het niet Plezier die dan achter de knoppen gaat zitten. Zij maakt juist ruim baan voor Verdriet. Pas daarna is Plezier weer aan de beurt.

Ik ben zenuwachtig. Dat gevoel mag er zijn

De film deed me denken aan de mindfulnesscursus die ik ooit volgde. Het idee van deze cursus is dat als je leert om je opmerkzaamheid te vergroten, je niet alleen meer oog hebt voor je omgeving maar ook beter in staat zal zijn je eigen emoties te herkennen. Uit wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van mindfulness blijkt dat als je deze emoties met ‘open aandacht’ meer ‘ruimte’ geeft – dus: ‘Oké, ik ben nu zenuwachtig, dat gevoel mag er zijn; ik hoef het niet te bestrijden’ – je de effecten ervan kunt verzachten.

Daarnaast kan deze opmerkzaamheid ervoor zorgen dat je bewuster met emoties kunt omgaan - ‘Ik merk dat ik piekergedachten heb, maar nu ga ik mijn aandacht even op iets anders richten; mijn ademhaling bijvoorbeeld.’ Onderzoek van de UvA toont aan dat als je kinderen een op maat gesneden mindfulnesscursus (MindfulKids) aanbiedt, ook zij hier baat bij hebben – zeker de kinderen met een gevoelige aard. Ze piekeren minder, voelen zich gelukkiger (minder angstig, minder agressief, sociaal vaardiger) en hebben het gevoel meer grip te hebben op het leven dan vergelijkbare kinderen in de controlegroep.

Als je kinderen een op maat gesneden mindfulnesscursus aanbiedt, hebben zij hier baat bij – zeker de kinderen met een gevoelige aard

Met andere woorden: een film die kinderen iets bewuster maakt van hun gevoelens kan echt geen kwaad. Maar doet deze film dat ook?

Gideon en Raaf vonden het in ieder geval ‘grappig’ dat je in het hoofd van een mens kon kijken. Vooral de avonturen van Verdriet en Plezier in de verre uithoeken van Rileys brein vonden ze erg leuk. En verder denken ze dat Plezier bij de meeste mensen het vaakst aan de knoppen zit. Een persoonlijkere reactie krijg ik er niet uit.

Toch verwacht ik dat deze film onbewust wel iets teweegbrengt bij de jongens. Als ik zelf een keer chagrijnig, gestrest of verdrietig ben betrap ik me er bijvoorbeeld op dat ik opeens het refrein sta te zingen van het slijmerige liedje uit ‘Free to Be You and Me.’

‘It’s all right to feel things

Though the feelings may be strange

Feelings are such real things

And they change and change and change’

Youtube plaatst cookies bij het bekijken van deze video Bekijk video op Youtube

Deze aanbeveling is geschreven door Marilse Eerkens.