Wie kiest voor een vorm van anticonceptie die in de baarmoeder wordt geplaatst, heeft nu twee opties: een hormoon- of een koperspiraal. Eén keer voor een ingreep naar de huisarts of gynaecoloog, en je bent voor jaren klaar.

Als het aan ligt, komt er zo snel mogelijk een derde optie bij: zijn Choice-implantaten, twee minuscule sluisjes die de eileider dicht houden, waardoor spermacellen niet bij de eicel kunnen komen om die te bevruchten en zo de vrouw onvruchtbaar maken. Een riem met een antenne erin kan de sluisjes openzetten wanneer een kind gewenst is. De onvruchtbaarheid is dus omkeerbaar.

Het idee ontstond vier jaar geleden, en sindsdien heeft Van de Graaf, industrieel ontwerper, van het project zijn levenswerk gemaakt. Samen met een team van specialisten werkt hij aan de ontwikkeling. Het ontwerp van de klepjes is net klaar, dus ‘het hart van het systeem’ is er. De volgende stappen: de antenneriem ontwerpen en goedkeuring krijgen om het middel te testen.

Waar dit idee vandaan komt

Voor zijn werk reist Van de Graaf veel, vertelt hij over de telefoon. Ook naar wat hij ‘de wildernis’ noemt. ‘Het viel me op dat die steeds kleiner wordt door de invloed van de mens. Overal zijn enclaves gekomen, er blijft niets van de natuur over.’ Dat was zo’n vier jaar geleden. ‘Ik realiseerde me dat de grootste bedreiging voor onze overleving de bevolkingstoename is.’

Om zichzelf echt nuttig te maken, besloot hij, moest hij iets doen aan die bevolkingsdruk

Om zichzelf echt nuttig te maken, besloot hij, moest hij iets doen aan die bevolkingsdruk. ‘Sterilisatie is een perfecte oplossing’, zegt Van de Graaf, ‘maar die gebeurt pas als de kinderwens vervuld is. Ik wilde iets bedenken dat omkeerbaar zou zijn. En mechanisch, want hormonen hebben altijd bijwerkingen.’

Inmiddels werkt hij aan Choice met een team van specialisten, dat hij zelf bij elkaar zocht. ‘Toen ik het idee had, was het een kwestie van met de juiste mensen gaan praten. Ik heb gezocht welke mensen op bepaalde gebieden vooraanstaand waren en die benaderd. Zij vonden het allemaal de moeite waard om te proberen.’

Hoe het werkt

Als hij het uitlegt, klinkt het zo simpel dat je je afvraagt waarom niemand er eerder mee is gekomen: twee kleine klepjes die de eileiders dicht houden. Daardoor komt de eicel niet in de baarmoeder en kan die niet door sperma bevrucht worden. ‘Ik heb ook wel gehoord dat specialisten het nooit hadden kunnen verzinnen, omdat het interdisciplinair is; deels biologie en deels techniek. De disciplines heb ik bij elkaar gebracht.’

Het ontwerp van de klepjes is net klaar. Ze zijn 3 bij 1,8 millimeter groot, net te zien met het blote oog. Een klepje heeft de vorm van een schuin uitgerekte Z en is gemaakt van titanium, dat vaker wordt gebruikt in implantaten. Het hangt in een piepklein buisje van peek, een kunststof die ook vaak wordt gebruikt voor implantaten. Die buisjes kunnen, net als een spiraal, vaginaal ingebracht worden. Wie Choice wil hoeft, in tegenstelling tot bij sterilisatie, dus niet geopereerd te worden.

Choice werkt hetzelfde als sterilisatie, waarbij de eileiders operatief worden afgesloten, maar is omkeerbaar. Met een speciale riem, die een zogeheten supercondensator bevat, kunnen de klepjes naar wens open of dicht worden gezet. ‘De energie uit de riem stuurt de motortjes van de klepjes aan. Het omzetten duurt zo’n half uur.’

Van de Graaf benadrukt dat het systeem in het lichaam geen energie bevat. ‘Het staat uit. Alleen op het moment van het omzetten gaat het aan. Het werkt net als beveiligingslabels in kleding, die pas iets gaan doen als ze bij een poortje in de buurt komen.’

Voordeel: passion proof

De pil vereist discipline, een spiraal verliest na een aantal jaar zijn werking. En condooms? Nadenken en seks zijn een slechte combinatie. ‘Mijn concept is passion proof,’ zegt Van de Graaf lachend. Een vrouw die Choice laat inbrengen, is haar hele leven beschermd tegen ongewenste zwangerschappen - de klepjes staan standaard dicht. Niets van discipline of nadenken vereist, als Choice eenmaal op zijn plek zit.

Nadeel: moeite doen om open te zetten

Daartegenover is Choice vergeleken met de pil meer moeite als je eenmaal zwanger wilt worden. Met de pil kun je gewoon stoppen; Choice moet bij de huisarts worden omgezet, iets wat ongeveer een half uur duurt. ‘Hallo, ik wil graag een afspraak maken om mijn Choice open te zetten.’ Wie weet krijgt een huisarts dat over tien jaar vaak te horen.

Voordeel: geen bijwerkingen

Op Thuisarts.nl valt te lezen: ‘Na sterilisatie blijft alles hetzelfde wat betreft uw hormonen en uw Sterilisatie heeft geen invloed op uw menstruatie of op de overgang.’ Ook Choice heeft geen bijwerkingen, bevestigt Van de Graaf. Meteen een ander voordeel van Choice. Waar een koperspiraal, ook hormoonloos, kan zorgen voor heftigere menstruaties, doet Choice dat niet. En de eitjes die blijven hangen in de eileider? Die worden gewoon weer opgenomen door het lichaam; ze lossen op in het vocht in de eileider.

Nadeel: eerste exemplaren heel duur

Wanneer Choice op de markt is, zullen de eerste exemplaren wel een flinke duit gaan kosten. Een paar duizend euro, schat Van de Graaf. Hij vergelijkt het met de eerste auto: de techniek ontwikkelen kost veel geld en moeite, maar als het er eenmaal is, wordt het alleen maar goedkoper. En beter. ‘Eenmaal op de markt, kan de industrie de technologie verder gaan ontwikkelen. Neem bijvoorbeeld elektronica: die wordt steeds geavanceerder, en veel dingen, zoals mp3-spelers, worden daarnaast alleen maar goedkoper.’ Hoe het zit met de verzekering, kan Van de Graaf nog niet zeggen: dat komt pas als zijn middel ontwikkeld is.

Op zoek naar geschikte baarmoeders

De klepjes zijn af, Van de Graafs team is druk met het ontwikkelen van de supercondensator. Als alles soepel verloopt, kan Choice over een jaar of vier op de markt komen, schat Van de Graaf. Maar niet voordat het middel is getest natuurlijk. ‘We zijn nu ook een voorstel voor de medisch-ethische commissie aan het voorbereiden. We willen Choice testen in vrouwen wiens baarmoeder om niet-acute redenen moet worden verwijderd. Zij kunnen dan Choice dragen tot de operatie en wij kunnen kijken wat de effecten zijn.’

Ik hoop iets te maken dat superieur wordt aan alle andere anticonceptiemiddelen. Zodat vrouwen baas zijn over hun eigen lijf

Waarom hij niet op dieren test? ‘Dat is heel lastig. Er zijn weinig dieren met dezelfde soort baarmoeder als mensen. Ja, chimpansees misschien, maar dat zou nooit Met dit voorstel kunnen we sneller tot resultaten komen.’ Van de Graaf heeft wel geluk dat Choice een implantaat is, en geen medicijn. ‘Daarvoor is de weg van testen en keuring enorm lang, soms wel tientallen jaren. Voor implantaten is dat een stuk korter.’

‘We weten dat als de procedure geen litteken achterlaat, het systeem na een herstart gewoon weer op gang komt. We hebben dus veel van wat ze in krimi’s circumstantial evidence zouden noemen.’ Hoe de eileider de klepjes gaat verdragen, weet dus nog niemand. Maar Van de Graaf heeft goede hoop. ‘Het is een systeem dat niet heel actief is. En dat is gunstig. We kunnen al dingen in bloedvaten bouwen, en die zijn lastiger omdat ze actiever zijn.’ Bovendien is wel al veel bekend over de gevolgen van sterilisatie en rekanalisatie, zoals het heet wanneer sterilisatie ongedaan wordt gemaakt.

Alleen nog maar gewenste kinderen

‘Nu zijn de cijfers gruwelijk, wat betreft abortussen,’ aldus Van de Graaf. ‘Een op de vijf kinderen is ongewenst. Het is een poel van problemen.’ Met Choice wil hij die problemen oplossen: de sluisjes zorgen ervoor dat er alleen nog maar gewenste kinderen komen. ‘Vrouwen zijn dan niet meer slachtoffer van hun eigen vruchtbaarheid.’

Van de Graaf wil door middel van Choice de natuur naar zijn hand zetten, om de bevolkingsgroei te remmen. ‘Ik hoop iets te maken dat superieur wordt aan alle andere anticonceptiemiddelen. Zodat vrouwen baas zijn over hun eigen lijf. En uiteindelijk vrouwen in ontwikkelingslanden controle krijgen over de grootte van hun gezin.’ Zijn visie voor de miniscule klepjes is groots: ‘De bedoeling is dat Choice ons als mensheid verder helpt, en de natuur beschermt. Ik hoop erin te slagen iets te maken wat vrouwen opnieuw, een stap verder, kan bevrijden.’

De pil, de spiraal, het condoom, zijn er ook echte alternatieven? Zijn er hormoonloze alternatieven voor anticonceptie die gebruiksvriendelijk, veilig en zonder bijwerkingen zijn? Deze vraag kwam op bij mij na het proberen van de pil en de hormoonspiraal. Hoofdpijn, buikpijn, een verminderd libido of geklooi met rubber - kan het echt niet anders? Lees hier mijn oproep bij deze zoektocht terug Deze computer meet je temperatuur en vertelt wanneer je seks kunt hebben Zijn er hormoonloze alternatieven voor anticonceptie die gebruiksvriendelijk, veilig en zonder bijwerkingen zijn? Deze vraag kwam op bij mij na het proberen van de pil en de hormoonspiraal. Vandaag: de Lady-Comp, die meet wanneer je seks kunt hebben zonder zwanger te raken. Lees hier het vorige artikel in deze serie De donkere geschiedenis van de pil die de vrouw bevrijdde Twee nieuwe boeken over de geschiedenis van de pil laten zien dat de totstandkoming ervan net zo veel met sociaal-culturele omstandigheden te maken had als met individuele genialiteit. Toch kunnen beide boeken het niet laten op zoek te gaan naar de ‘echte ouders’ van het revolutionaire anticonceptiemiddel. Lees hier de boekbespreking terug Hoe de gezondheidsrisico’s van de NuvaRing uit de grafieken verdwenen De Nederlandse farmaceut Organon liet cruciale gegevens die wezen op verhoogde gezondheidsrisico’s van het anticonceptiemiddel NuvaRing in zijn onderzoeken achterwege. Ook deed het bedrijf er alles aan om de risico’s op trombose af te zwakken in de bijsluiter. Dat blijkt uit documenten die in handen zijn van De Correspondent. Een reconstructie van gastcorrespondent Lucien Hordijk. Lees het onderzoeksstuk hier terug