Wie zijn de grootste datahandelaren van Nederland (en hoe beïnvloeden zij ons leven)?

In 2012 genereerden Amerikaanse bedrijven die grote hoeveelheden data van burgers verzamelen, analyseren en verkopen meer dan 150 miljard dollar aan omzet. De Amerikaanse datagigant Acxiom (omzet: 1,06 miljard dollar in 2013) verwerkt naar eigen zeggen meer dan 50 triljoen datatransacties per jaar.

Datahandelaren als Acxiom verkopen gegevens van burgers aan banken, bedrijven, organisaties en overheidsinstanties. Dit zijn allerlei soorten data: van pintransacties tot seksuele voorkeur, van woonadres tot erfelijke ziektes. Wanneer je deze data aan elkaar koppelt, krijg je een zeer gedetailleerd beeld van hoe mensen leven en waar hun interesses liggen.

Schandalen zijn deze relatief jonge sector niet bespaard gebleven. Zo werd twee jaar geleden bekend dat Amerikaanse bedrijven namen van verkrachtingsslachtoffers en aidspatiënten hadden verkocht.

Datahandel in Nederland

We weten relatief veel over de zogenoemde data brokers in de Verenigde Staten, maar hoe zit het met de datahandel in Nederland? Wie zoekt naar Nederlandse datahandelaren, raakt algauw verstrikt in een web van marketingjargon. Nederlandse tegenhangers van Acxiom lijken niet te bestaan, cijfers over de omzet van de industrie lijken te ontbreken.

Toch wordt er in ons land wel degelijk aan datahandel gedaan.

Op basis van patronen in koop- en surfgedrag kunnen bedrijven voorspellen hoe een burger zich gedraagt

Zo adverteert de Nederlandse datahandelaar Focum op zijn website met het Nationaal Consumenten Bestand, ‘het meest completen [sic] en actuele bestand van nagenoeg alle mailbare adressen en bijbehorende telefoonnummers van consumenten.’ Daar blijft het niet bij. De handelaar zegt ook te beschikken over ‘socio-demografische en lifestyle-kenmerken.’ En datahandelaar 4Orange uit Amsterdam levert meer dan ‘70 kenmerken van alle ±7,4 miljoen Nederlandse huishoudens,’ zoals informatie over ‘welstand,’ gezinsformaties en koopgedrag.

Die data zijn goud waard én ze worden steeds belangrijker. Niet alleen in de marketing, ze bepalen ook welke kandidaat minder geschikt is voor een baan of wie niet kredietwaardig is en dus een lening waarschijnlijk niet gaat afbetalen. Of wie een grotere kans heeft om te frauderen. Profilering speelt hier een heel grote rol in: op basis van patronen in koop- en surfgedrag kunnen bedrijven burgers indelen in categorieën en voorspellen hoe een burger zich gedraagt.

Gezocht: data over de Nederlandse datahandel

De komende twee maanden ga ik de Nederlandse datahandel in kaart brengen. Ik wil weten wie er actief zijn op deze markt en over welke data zij beschikken. Ook wil ik uitzoeken hoe deze data worden ingezet voor profilering en hoe die profielen ons gedrag beïnvloeden. Wanneer werkt een profiel in ons voordeel en wanneer ondervinden we hinder van de keuzes van een computer?

Hierbij vraag ik om jullie hulp. Alle tips over de datahandel in Nederland zijn welkom. Ik ben geïnteresseerd in verhalen van mensen die werkzaam zijn in deze branche. Mensen die kunnen vertellen waar data vandaan komen en hoe profilering concreet wordt ingezet.

Ook ben ik op zoek naar mensen die persoonlijke ervaringen hebben met de activiteiten van datahandelaren. Neem gastcorrespondent Douwe Schmidt. Hij wilde een auto huren bij verhuurbedrijf Snappcar, maar werd geweigerd. Wat bleek: Snappcar had datahandelaar Focum ingeschakeld om zijn kredietwaardigheid te toetsen. Volgens de data van Focum was Douwe zelf wel kredietwaardig, maar had een oude bewoner van zijn adres zich misdragen.

Ik kom graag in contact met mensen die soortgelijke ervaringen hebben.

Jullie kunnen tips mailen naar maaike@decorrespondent.nl. Liever versleuteld mailen? Mijn PGP-key is hier te vinden.

Dit onderzoek wordt uitgevoerd door Maaike Goslinga, Dimitri Tokmetzis en Maurits Martijn van De Correspondent en door Bits of Freedom. Hiervoor krijgen wij een fonds van de Open Society Foundation.

Lees ook: