Verrijk je leven door vaker te praten met mensen die je niet kent

Apps, start-ups, robots, interactieve brillen. Ze hebben allemaal tot doel het leven makkelijker te maken. Maar, welke zaken uit het leven zijn niet door innovatie te vervangen of te verbeteren, juist doordat ze moeite kosten?

Ik ging op zoek, met jullie aanbevelingen. Ik deed vrijwilligerswerk, leerde sekstherapie waarderen, las over lezen, sprak een tweede taal en speelde piano. In deze laatste aflevering van deze zomerserie: praten met mensen die je niet kent.

Ten eerste: dank. Dank voor alle tips, voor het lezen, voor het delen. Het schrijven van deze reeks was soms bijna net zo belonend als de activiteiten die ik ondernam. Voor deze laatste aflevering stonden er nog een boel tips van leden op de lijst: dingen maken in plaats van kopen, dansen, een vechtsport en tuinieren.

Een ander lid schreef het volgende: ‘Wat moeilijk is [maar de moeite waard, PH], is heel persoonlijk. Voor mij was veertig dagen elke dag yoga moeilijk en zeer de moeite waard. Voor iemand die wat meer op zichzelf is, is een periode lang elke dag gesprekken aangaan met vreemden wellicht moeilijk en heel belonend.’

Yoga zou voor mij niet iets nieuws zijn, maar gesprekken met vreemden wel. De vraag was: had ik daar zin in?

Er is een app voor (met verbazingwekkende resultaten)

Sinds vier maanden woon ik in New York. Ik ken er nog niet zo veel mensen, dus ik ben wat meer op mezelf dan gewoonlijk. Dat brengt gevoelens van eenzaamheid mee.

Maar je hoeft niet in New York te wonen om je eenzaam te voelen. Recent onderzoek van EenVandaag liet zien dat 33 procent van de Nederlandse jongeren onder de vierentwintig zich eenzaam voelt: 22 procent voelt zich matig eenzaam en 11 procent zelfs sterk eenzaam. Onder 19.000 volwassen was het resultaat ongeveer hetzelfde: 32 procent voelde zich eenzaam, 18 procent matig eenzaam en 14 procent sterk eenzaam.

Dat zijn zorgwekkende cijfers. Mensen zijn sociale dieren. En het hebben van goede vrienden en sterke familiebanden is direct gerelateerd aan onze levensverwachting. Eenzaamheid is dus niet alleen vervelend, het is ook nog eens ongezond.

Maar er is een app voor. Een app die andere (eenzame) mensen in je omgeving opspoort. Een app waarmee je ze kunt aanspreken.

Nee, ik heb het niet over Happn. Ook niet over Tinder of Grindr. Die apps bestaan voor seks of levensvullende romantiek. Nee, de app waarover ik het heb, heeft bescheidener ambities. Bovendien is hij meer 1.0: De interface en software bevinden zich grotendeels op en in je hoofd, de hardware bevindt zich grotendeels in je ogen en je mond.

En de resultaten zijn verbazingwekkend.

We praten niet met vreemden

Het is in de wachtkamer van het ziekenhuis of de tandarts vaak stil. Net als in de tram, de trein, of de bus. Op bijna alle plekken waar vreemden met elkaar in contact kunnen komen, wordt gezwegen. Zelfs in het vliegtuig, waar vreemden vaak uren naast elkaar zitten, spreken weinig mensen een ander aan. In een Amerikaanse enquête uit 2014 stonden kletsende, onbekende medepassagiers in de top 10 van irritaties bij reizigers, tussen passagiers met te veel handbagage en dronken stoelrijgenoten. Bijna 80 procent van de mensen was het eens met de stelling dat ze liever met rust gelaten worden tijdens hun vlucht. 65 procent (!) zei dat ze ‘vrees’ hadden naast iemand te zitten.

Iedereen voelde zich na een kort gesprek minder eenzaam en gelukkiger

Onderzoek heeft aangetoond dat de meeste mensen denken dat praten met vreemden onprettig en onproductief is. Maar uit een recent experiment van Nicholas Epley en Juliana Schroeder van de Universiteit van Chicago waarin forensen (voor een tegoedbon voor Starbucks) werd gevraagd een gesprek met vreemden aan te knopen, kwamen heel andere resultaten. De mensen die een gesprek voerden van zo’n tien tot vijftien minuten met een vreemde, hadden door het gesprek een leukere reiservaring. Ook nadat de resultaten op karaktertrekken als introversie en extraversie waren gecorrigeerd.

Experimenten van dezelfde onderzoekers met vreemden in de wachtkamer van een tandarts en met chauffeurs en passagiers in taxi’s leverde dezelfde resultaten op: iedereen voelde zich na een kort gesprek minder eenzaam en gelukkiger.

Hoe begin je een gesprek met een vreemde?

New York is de ongelukkigste grote stad in de Verenigde Staten. Sociale segregatie, de aanhoudende drukte, stijgende huurprijzen en de dalende inkomsten (+75 procent en -5 procent in de afgelopen vijftien jaar) zijn sterke invloeden op het geluksgevoel van zijn inwoners. Aan de drukte en de huizenmarkt is niet gemakkelijk iets te doen, het blijven lastige invloeden op je geluksgevoel. Maar waar wel gemakkelijk wat aan te doen is, is wat hier het rendement op je sociale kapitaal wordt genoemd: kletsen met vreemden dus.

Ik besloot de afgelopen maanden de proef op de som te nemen om mijn lichte gevoelens van eenzaamheid te overwinnen. Het enige wat ik daarvoor moest overwinnen, was de – verkeerde – opvatting dat iedereen het gevoel had in een vliegtuig te zitten, dat wil zeggen: dat niemand zin had in een gesprek met een vreemde door het foutieve idee dat zulke gesprekken vaak saai zijn.

De vraag was wel: hoe begin je zo’n gesprek met iemand in de metro of de koffiezaak?

Welnu, een compliment is vaak al genoeg om een gesprek aan te knopen. Dat hadden de onderzoekers uit Chicago tegen ‘hun’ forensen gezegd. Een compliment is natuurlijk nog geen gesprek, maar leidt daar vaak wel toe. En dat klopte, ondervonden de forensen.

Het was bovendien, dacht ik, een goede oefening om af en toe eens een compliment te maken. Met als mogelijk gevolg dat de vreemde en ik er gelukkiger van zouden worden.

Dus begon ik onbekenden zomaar complimenten te geven: ‘Mooie schoenen heb je aan.’ ‘Gaaf shirt.’ Of: ‘Dat boek vind ik heel goed.’ Dat leidde tot diverse gesprekken. Soms alleen over het weer, soms over wat meer: werk, of over de verschillen tussen Amsterdam en New York, maar bijna altijd interessant (en soms kwam er geen gesprek, slechts éénmaal werd het vervelend, had de aangesproken vrouw het gevoel dat ik haar tijd verdeed omdat ze single was en ik niet).

Een wonderbaarlijk iets aan complimenten geven aan vreemden is dat je je, als je je eenmaal aan een complimenteerstand hebt overgegeven, door het blije gezicht dat je opzet ook daadwerkelijker blijer gaat voelen. Je humeur hangt dus niet alleen af van (de situatie van) je vrienden, je familie, je geliefden, het weer, je werk of de trein; het hangt er ook van af hoe jij besluit vreemden tegemoet te treden. Die onbekenden kunnen vervolgens helpen je humeur positief te beïnvloeden door een leuk gesprek te voeren.

Een verrassende uitkomst uit het onderzoek van Epley en Schroeder dat ik had gelezen, was dat interacties met mensen met wie je weinig hebt, net zo gecorreleerd zijn aan geluk als interacties met mensen met wie je een sterke band hebt.

Ik had precies dezelfde ervaring. Een gesprek met een Ier in het vliegtuig van Dublin naar New York was bijna net zo leuk en gelukkigmakend als de gesprekken met mijn oom, die ik al tien jaar lang elke zomer in Ierland bezoek.

De gesprekken die volgden

Er zijn verschillende lagen in gesprekken aan te brengen, en met je vrienden kun je snel diepere lagen ontsluiten. Maar met een vreemde kan het ook, merkte ik, juist doordat je elkaar niet kent. Ik sprak in het vliegtuig over mijn dromen als schrijver, over mijn voorbeelden, over mijn vrienden. En in een kroeg in de East Village met een vrouw over de seks in haar relatie. Omdat we elkaar niet kenden, was er weinig schaamte, weinig behoefte een beeld in stand te houden. De vrouw vertelde dat ze bijna geen seks meer had met haar vriend. En een vriendin van haar vertelde dat ze een tijd een relatie had gehad met een echtpaar bij haar in de buurt. Ze vond het fijn, op die manier liefde te delen en haar leven in te richten, omdat de seks spannend bleef en noodzakelijk en dus bleef bestaan.

Je wordt door de aard van de conversatie niet alleen met een ander geconfronteerd maar ook met de vraag geconfronteerd: wie ben ik eigenlijk? En wat vind ik daarvan?

Die dag merkte ik nog iets interessants op aan gesprekken met vreemden: zo’n gesprek dwingt de gesprekspartners om henzelf in een kort en krachtig verhaal coherent neer te zetten. Ze worden door de aard van de conversatie niet alleen met een ander geconfronteerd, maar ook met de vraag geconfronteerd: wie ben ik eigenlijk? En wat vind ik daarvan? Je krijgt sneller andere meningen te horen, wordt meer uitgedaagd.

Je meningen over het katholicisme kunnen dus nog eens worden herzien, of over het land waarin je verblijft. In Connecticut sprak ik bijvoorbeeld met Mike, een loodgieter afkomstig uit Joegoslavië, die zes jaar in Duitsland had gewoond, een jaar in Nederland, en nu alweer twintig jaar in De Verenigde Staten. Hij vond de werkdagen te lang, zei hij, de mensen te onvriendelijk, geld werd te belangrijk gevonden, maar toch was Amerika het beste land op aarde: ‘In Duitsland en Nederland kijken mensen alleen naar mij of ik hun werk kom afpakken. In de Verenigde Staten kijken ze naar me of ik hard genoeg werk. Als je wilt werken, kun je hier werken.’

In een restaurant in Brooklyn besprak ik met drie Nederlanders de televisieserie Game of Thrones, de mensen aan de tafel naast ons (afkomstig uit Engeland en Colombia) herkenden de taal niet, maar wel de namen van Petyr Baelish, Roose Bolton en Tywin Lannister (de slechteriken van het stuk) en de brug naar president George Bush en zijn zoons George W. en Jeb (de volgende president?) was snel geslagen. De avond eindigde met de uitwisseling van nummers en kaartjes, waardoor de kans ontstond dat deze onbekenden bekenden en misschien zelfs wel vrienden zouden kunnen worden.

Dus?

Ook ik had een verkeerde veronderstelling van wat de gevolgen van een gesprek met een onbekende (ja, dag!) zouden kunnen zijn (want: saai, vervelend, langdradig). Wat bleek? Wie af en toe met vreemden praat, verhoogt zijn geluksgevoel, vergroot de sociale cohesie en zorgt en passant ook nog voor een sterkere (volks)gezondheid.

Die wijsheid staat hier mooi, maar wordt sterker ervaren in de gesprekken met onbekenden zelf. De bonus van die gesprekken is dat complimenten geven een leuke manier is om je goed te voelen, dat gesprekken met deze vreemden kunnen helpen je meningen bij te stellen en dat je er soms wellicht ook nog nieuwe vrienden aan overhoudt.

Veel plezier, dus.

Dit is het zesde en laatste verhaal van een serie verhalen waarin ik op zoek ging naar dat wat het leven de moeite waard maakt.

Lees hier mijn eerdere ontdekkingen: