Oproep: welke initiatieven hebben de decentralisaties als een kans benut?

Het was het beste idee ooit. Toch wist iedereen van tevoren al dat het mis zou gaan. Ik heb het over de decentralisatie van de zorg in Nederland.

Afgelopen 1 januari vond de grootste verandering in de geschiedenis van het Nederlandse zorgstelsel plaats. Veel zware zorgtaken werden van landelijk naar gemeentelijk niveau overgeheveld. Het idee: de zorg dichter bij de burger organiseren, waardoor die efficiënter ingekocht kon worden en sneller bij de juiste mensen terecht zou komen.

Een idee dat door de uitvoerders en zorgbehoevenden al tijden als onrealistisch en risicovol werd ingeschat. Naast het radicaal nieuwe systeem werd namelijk óók een groter beroep gedaan op de zelfredzaamheid van (vaak zeer) kwetsbare groepen. Tevens kregen de gemeenten de opdracht fors te bezuinigen op diezelfde zorg - dit terwijl ze moesten beloven zorg van hetzelfde niveau te blijven bieden als daarvoor.

Het geld is op

Toen ik vorig jaar een paar ambtenaren verantwoordelijk voor de zorginkoop volgde, werd duidelijk dat velen hun werk niet fatsoenlijk konden uitvoeren. De cijfers die ze van de landelijke overheid kregen - die waar ze dus de zorginkoop voor 2015 op moesten baseren - waren onvolledig, verouderd, kwamen te laat of zelfs helemaal niet.

Het bleek slecht doordacht, slecht voorbereid en daardoor slecht uitgevoerd

Ook werd een aantal zware zorgtaken, zoals beschermd wonen, op het laatste moment nog aan hun portefeuille toegevoegd. Het gevolg: in veel gemeenten zijn nu, terwijl het jaar nog lang niet om is, de budgetten voor bepaalde vormen van zorg al op.

Zorg dichter bij de burger organiseren. De gemeenten meer verantwoordelijkheid geven. Het was zo’n mooi idee. Maar het bleek slecht doordacht, slecht voorbereid en daardoor slecht uitgevoerd.

Eerdere verhalen over de decentralisaties

De afgelopen twee jaar schreven verschillende correspondenten vanuit verschillende perspectieven over de decentralisaties. Zo schreef ikzelf waarom er een nieuwe Wmo-wet moest komen en hoe de Stichting Zwerfjongeren probeerde de verschuiving binnen de zorg aan te grijpen als mogelijkheid om kansarme jongeren weer perspectieven te bieden.

Gastcorrespondent Anne Schepers maakte samen met correspondent Maurits Martijn een reeks verhalen over hoe slecht gemeenten in deze transitieperiode omsprongen met de privacy van zorgbehoevenden. Gastcorrespondent Tamara Woestenburg schreef over Denemarken, waar op eenzelfde manier gedecentraliseerd werd (en hoe Nederland alle lessen die daaruit getrokken konden worden, negeerde.) 

Zijn er ook hoopgevende initiatieven?

Er waren ook hoopgevende verhalen, bijvoorbeeld die van gastcorrespondenten Albert Jan Kruiter, Harry Kruiter en Eelke Blokker over de kansen die het nieuwe systeem zou kunnen bieden.

Daarop aansluitend wil ik de komende maanden, te midden van alle chaos en onzekerheid binnen de zorg, op zoek naar (onbedoeld) mooie effecten van de decentralisaties en bezuinigingen. Er zijn namelijk, weliswaar noodgeboren, steeds meer lokale zorginitiatieven aan het ontstaan. Kleine projecten die ervoor zorgen dat de zorg die voor sommige mensen nu is weggevallen, beperkt, of onvindbaar is geworden, toch terechtkomt waar zij nodig is.

De komende tijd wil ik zulke projecten bezoeken, overal in Nederland, om te zien welke goede dingen er uit dit nieuwe zorgsysteem zijn voortgekomen. Daar heb ik jullie hulp bij nodig. Welke nieuwe zorginitiatieven moet ik bezoeken? Elk project op het gebied van zorg, van jeugdzorg tot seniorenzorg, klein of groot, succesvol of onsuccesvol, is welkom.

Dossier Decentralisaties:

In het jaar voorafgaand aan de decentralisaties schreven verschillende correspondenten over de veranderingen die op stapel staan. Ze onderzochten wat de gevolgen van dit beleid zijn voor alle betrokken partijen.

Vera Mulder trok dit najaar op met vier van de ambtenaren die vanaf morgen de zorg inkopen.

Tamara Woestenburg dook in de Jeugdzorgwet en de Participatiewet. Manon van den Brekel bracht intussen samen met lezers de veranderingen voor langdurig zieken in kaart.

En Anne Schepers zocht met correspondent Maurits Martijn naar een antwoord op de vraag hoe gemeenten straks met de privacyaspecten van hun nieuwe taken omgaan.