Wat jullie van het medisch beroepsgeheim vinden

Minister Edith Schippers van Volksgezondheid is haar standpunt aan het bepalen over het medische beroepsgeheim. In januari 2013 kondigde ze aan de wet op dit punt te willen wijzigen om fraude met zorggelden beter te kunnen bestrijden. Deze zomer publiceerde dagblad Trouw de denkrichting van een groep ambtenaren die in opdracht van de minister aan het nieuwe wetsvoorstel werkt.

De denkrichting van de ambtenaren is opmerkelijk: ze stellen voor om verzekeringsartsen en medisch adviseurs te verplichten patiëntdossiers te overhandigen aan justitie als ze vermoeden dat er wordt gefraudeerd met de uitkeringen of zorggeld.

De maatregel zou het einde betekenen van het medisch beroepsgeheim zoals we dat nu kennen.

Wat jullie hiervan denken

De minister moet haar standpunt over het voorstel formeel nog bepalen. Daarom riep ik jullie dinsdag op mij te helpen om een gezamenlijk advies voor haar op te stellen.

Op basis van de eerste 153 reacties maak ik in deze update een voorlopige tussenstand op. Die is duidelijk:

Aan het medisch beroepsgeheim mag van jullie op geen enkele wijze worden gemorreld.

Aan het medisch beroepsgeheim mag van jullie op geen enkele wijze worden gemorreld

De stemming is vrijwel unaniem. Van de 153 reacties zouden slechts twee lezers een voorstel om het medisch beroepsgeheim in te perken ten behoeve van de fraudebestrijding op principiële gronden kunnen steunen. Van hen motiveerde één lezer haar standpunt niet nader. De tweede zou, als het tot een stemming zou komen, om praktische redenen toch tegen de inperking van het medisch beroepsgeheim stemmen: naar aanleiding van digitale veiligheidslekken uit het verleden, bij onder meer de Nederlandse Zorgautoriteit, vertrouwt hij de overheid niet meer met privacygevoelige gegevens.

Als ik minister Schippers was, zou dit wantrouwen in de kunde van de overheid mij meer zorgen baren dan eventuele fraudegevallen die vanwege het medisch beroepsgeheim onopgemerkt blijven.

En waarom jullie dat denken

Een aantal argumenten komt herhaaldelijk terug.

• Het kabinet is zo gefixeerd op het bestrijden van fraude en het oneigenlijk gebruik van publieke middelen, dat het de belangrijkste verworvenheden van onze samenleving uit het oog dreigt te verliezen.
• De fraudegevallen die worden aangevoerd ter verdediging van ingrepen in het medisch beroepsgeheim, zijn binnen de huidige wetgeving aan het licht gekomen. Dus welk probleem wil het kabinet precies oplossen?
• Inperking van het medisch beroepsgeheim zal artsen verleiden bepaalde zaken niet op te nemen in de medische dossiers. Dit zal medische missers in de hand werken.
• Patiënten zullen geen open kaart meer spelen met hun dokter. De maatregel zou hierdoor ineffectief zijn in de bestrijding van fraude.

De reactie van lezer Peter maakt voor mij bovenal inzichtelijk waarom we het medisch beroepsgeheim te vuur en te zwaard moeten verdedigen. Hij beschrijft openhartig hoe hij 25 jaar geleden zodanig in de war was, dat hij zijn eigen huis in de brand wilde steken. Het was uitsluitend aan het medisch beroepsgeheim te danken dat hij een hulpverlener in vertrouwen durfde te nemen over zijn wanen.

‘Als ik toen had moeten twijfelen aan hun beroepsgeheim,’ aldus Peter, ‘had ik vermoedelijk niet over mijn plannen gesproken en had ik nu mogelijk in een tbs-kliniek gezeten wegens brandstichting (mogelijk zelfs met slachtoffers).’

Het voorbeeld illustreert de stelling dat het beroepsgeheim geen verworvenheid is van artsen en hulpverleners, maar van patiënten en de samenleving (en de buren van Peter). We moeten als samenleving willen dat psychiatrische patiënten met gewelddadige neigingen hulp kunnen zoeken voordat ze over de schreef gaan. Net zoals we willen dat pedoseksuelen, die ondanks hun geaardheid geen kinderen willen misbruiken, zich in hun worsteling kunnen laten bijstaan door gekwalificeerde hulpverleners zonder te hoeven vrezen voor vervolging. Evengoed willen we dat de dragers van infectieziekten als hiv zich zonder schaamte of angst voor stigmatisering durven te laten behandelen.

Het medisch beroepsgeheim is bovenal een instrument dat onze samenleving veiliger maakt.

Een heel duidelijke richting

Het was een journalistiek experiment om mijn standpunt over de inperking van het medisch beroepsgeheim te laten afhangen van jullie mening. Ik heb gevreesd om op basis van de reacties als een soort Ferry Mingelen de argumenten voor en tegen te moeten afwegen in deze update. ‘Aan de ene kant..,’ enzovoorts.

In dat geval had ik het experiment als een mislukking beschouwd en zou de minister – mocht ze besluiten het concept van haar ambtenaren over te nemen – dit experiment kunnen opvoeren om aan te tonen dat er maatschappelijk wel degelijk draagvlak is voor een inperking van het beroepsgeheim.

Het tegendeel is het geval. Hoewel de steekproef niet volledig representatief is voor de gemiddelde Nederlander, geeft de uitkomst wel een heel duidelijke richting. Een meerderheid van meer dan 99 procent van de lezers van De Correspondent die reageerden is tegen iedere vorm van inperking van het medisch beroepsgeheim voor dokters. Dat is precies hoe ik er zelf ook over denk.

Ik hoop dat ze meelezen op het ministerie van Volksgezondheid.

Eerdere verhalen over de zorg: