Sterke verhalen gezocht

De afgelopen twee weken vond in Amsterdam het International Storytelling Festival plaats. Vanuit de hele wereld verzamelden zich professionele verhalenvertellers om het publiek op verschillende plekken in de stad van oude en nieuwe fabels, mythen en waargebeurde verhalen te voorzien. Het roept beelden op van kampvuren, zitzakken, dampende mokken chocolademelk en wijd gebarende minstrelen met baarden. Behalve luisteren kon je in workshops werken aan je vertelkwaliteiten. Het festival is inmiddels afgelopen, maar in Amsterdam kun je bijvoorbeeld op 15 november nog terecht bij  Mezrab Storytelling Night.

Ook deze maand lanceerde de Universiteit van Potsdam een massive open online course (MOOC) getiteld The Future of Storytelling, waarvoor zich wereldwijd tot nu toe liefst 50.000 mensen aanmeldden. De gratis online collegereeks – opgezet vanuit de afdeling media studies in Potsdam – gaat in op de mechanismen van hedendaagse fictie in verschillende formats en zal de komende weken toewerken naar conclusies over de toekomst van verhalen vertellen met, zoals het een hip initiatief als dit betaamt, veel aandacht voor multimediale en interactieve verhaaltechnieken. Tot Kerst zullen er iedere week nieuwe colleges te zien zijn. 

Er worden in de eerste video’s nogal wat open deuren ingetrapt, maar de cursus begint interessant te worden waar het gaat over tv-series en hoe die van invloed zijn op de manier waarop we verhalen maken. Zo wordt de maker van de nog te verschijnen documentaire Showrunners aan het woord gelaten, die voor zijn film met talloze producenten en schrijvers van grote Amerikaanse tv-series sprak en veel weet te vertellen van hoe verschillende formats – weeklies, dailies, comedies van een half uur of drama’s van een uur – de inhoud van verhalen kunnen bepalen. Ook wordt door een Duitse producente inzicht verschaft in het schrijfproces van soaps, waarbij blijkbaar met drie aparte groepen schrijvers wordt gewerkt, alledrie met een eigen focus: het overkoepelende geheel, de korte termijn (vijf afleveringen), en de dialogen. 

Ondertussen las ik afgelopen week het uitstekende, begin dit jaar verschenen boek Into the Woods: A Five Act Journey Into Story van John Yorke, voormalig hoofd drama bij BBC. Het is niet alleen een boek over screenwriting, zoals er veel zijn, maar ook een verkenning van de oervormen van de verhalen die we vertellen. Yorke gaat op zoek naar een universele structuur onder alle verhalen die hij bespreekt en probeert daarmee een antwoord te vinden op de vraag waarom verhalen op die manier gemaakt zijn. Zijn zorgvuldig en grondig geanalyseerde voorbeelden variëren van Macbeth tot Breaking Bad en zijn intrigerend voor wie geïnteresseerd is in wat goed drama goed maakt.

Bovengenoemde signaleringen zijn slechts enkele voorbeelden van de aandacht die er de laatste jaren vanuit allerlei hoeken bestaat voor het ambacht van verhalen vertellen – in alle drie de voorbeelden wordt er in meer of mindere mate van uitgegaan dat verhalen vertellen een ambacht is, waarin je jezelf kunt bekwamen. In een groter stuk zal ik het verschijnsel ‘storytelling’ binnenkort van verschillende kanten belichten – niet in de laatste plaats die van marketing – en me afvragen waarom het zoveel weerklank vindt en of het zinvol is om het zo schematisch te benaderen als vaak gebeurt.