Dankzij deze leestips ga je de macht van cijfers beter begrijpen

‘Thuis ben je waar boeken zijn,’ schreef Richard Francis Burton eens. Sinds ik correspondent ben, kan ik daaraan toevoegen: op je werk ben je waar boeken zijn. Dankzij jullie tips groeit de stapel op mijn bureau elke dag.

Hieronder een overzicht van de titels die ik de komende tijd ga lezen - en die ik ook graag aan jullie aanbeveel.

Jullie tips over statistiek

Mijn eerste missie als correspondent is: de black box van statistiek voor jullie openbreken. Wat moet je met alle statistiekjes die langskomen in speeches, kranten en televisieprogramma’s? Zijn ze wel te vertrouwen? En: wat zeggen ze nou echt over de wereld?

In dit kader werk ik de komende tijd aan een reeks artikelen over misbruik van cijfers en grafieken. Ik bespreek de fijne kneepjes van statistiekmanipulatie, zodat je je voortaan beter kunt verdedigen tegen zulke misleiding.

Eén inspiratiebron voor de serie was Gebruik en misbruik van de statistiek van Darrell Huff, dé klassieker op dit gebied. Het boek verscheen al in 1954, maar is nog steeds schokkend actueel.

Velen van jullie tipten het werk van John Allen Paulos, zoals Innumeracy en A Mathematician Reads the Newspaper. In het verlengde daarvan ligt het boek dat ik nu aan het lezen ben: How Not to Be Wrong van Jordan Ellenberg. Daarin laat Ellenberg zien hoe wiskunde ons dagelijks leven raakt: van het bestaan van God tot het winnen van de loterij. Hij besprenkelt zijn verhalen met geestige anekdotes en epische wiskundige bewijzen.

Ook het werk van Daniel Kahneman, winnaar van de Nobelprijs voor de Economie, werd door een aantal van jullie aanbevolen. Hij was een van de grondleggers van de gedragseconomie, een onderzoeksveld dat psychologie combineert met economie. In Ons feilbare denken beschrijft Kahneman hoe de mens denkt en hoe ontzettend irrationeel we ons kunnen gedragen. Hij besteedt veel aandacht aan - zoals een lezer het omschreef - ‘ons gebrekkig statistisch inzicht.’

Jullie tips over de macht van cijfers

Als correspondent wil ik ook schrijven over de vraag: welke rol moeten cijfers spelen in onze samenleving? Om dat te onderzoeken, wil ik eerst terug in de tijd. Wanneer zijn we begonnen met meten? En waarom en hoe zijn die getallen zo’n belangrijke rol gaan spelen?

Op die vragen hoop ik antwoord te vinden in A History of the Modern Fact van Mary Poovey, dat ik op het spoor kwam door een tip van een lezer. Volgens de achterkant van het boek bespreekt ze een breed scala aan teksten en ideeën: van de eerste Britse handleiding boekhouden uit 1588 tot de institutionalisering van statistiek in de jaren dertig van de negentiende eeuw.

Macht en cijfers zijn nauw met elkaar verbonden. Het woord ‘statistiek’ komt niet voor niets van ‘staat.’ In dit verband noemden jullie Seeing Like a State van James Scott. Hierin beschrijft hij het verlangen van machthebbers om de staat in te richten volgens wetenschappelijke principes. Meetbaarheid speelt daarbij een belangrijke rol. Aan de hand van uiteenlopende voorbeelden - van landbouw in de Sovjet-Unie tot de invloed van Le Corbusier op het ontwerp van de stad Brasília - laat Scott zien hoe deze denkwijze kan falen.

Policy Paradox van Deborah Stone werd ook door veel lezers aangeraden. Hoofdstuk zeven van het boek - met de passende titel Numbers - gaat over cijfers en hun rol bij besluitvorming. Het boek komt oorspronkelijk uit 1988, maar in 2011 publiceerde Stone een herziene uitgave. Daarin bespreekt ze recente voorbeelden, zoals nine eleven.

Tot slot ligt de klassieker Trust in Numbers van Theodore Porter al een tijdje op me te wachten. Porter vraag zich af waar de dominantie van kwantitatieve methoden in de wetenschap en samenleving vandaan komt. Hierbij raakt hij een fundamentele vraag: wat is objectiviteit eigenlijk?

Laten we samen de wereld ontcijferen

Ik kijk ernaar uit om me de komende maanden in deze stapel boeken vast te bijten. Ik zal jullie op de hoogte houden van mijn leesavonturen. Er is nog flink wat ruimte over op mijn bureau, dus tips blijven welkom!

Lees verder: