Kijken: Dit zijn de sterkste kroegverhalen uit Teheran, Iran
Filmmaker Jaap van Heusden en ontwerper Ruben Pater ontwikkelden een methode waarmee ze Iraniërs vrijuit over hun land laten vertellen. Vandaag drie films over de nachten in Teheran.
Laat in Iran een iPod van hand tot hand gaan en vraag mensen een persoonlijk verhaal te vertellen. Over de vertellers wordt een beschermend masker geprojecteerd waardoor ze vrijuit kunnen praten. Ziedaar het idee achter Behind the Blue Screen, waarvan dit de vierde editie is. Het resultaat? Een persoonlijk inkijkje in een land dat we vooral kennen uit de verhalen die óver het land verteld worden.
Voor deze aflevering selecteerden de makers Jaap van Heusden en Ruben Pater drie verhalen rond het thema ‘De nacht in Teheran.’ Ik, Ludo Hekman, bekijk ze samen met enkele Iraniërs die de nacht als geen ander kennen: graffitiartiest Black Hand, muzikant Alireza Tabatabaei en acteur en danser Alireza Keymanesh.
Verhalen van gewone mensen
Black Hand gebruikt een pseudoniem omdat graffiti, net als in veel andere landen, verboden is. Hij is momenteel een van de invloedrijkste graffitiartiesten uit zijn land en wordt door zijn techniek en engagement wel de Banksy van Iran genoemd.
Over deze verhalen uit de serie Behind the Blue Screen zegt hij: ‘Die verhalen moeten gehoord worden, maar het gaat over de ervaringen van een minderheid.’ Van het meer seculiere, meer welvarende Noord-Teheran, meent Black Hand.
Volgens Keymanesh valt dat wel mee. ‘Het zijn verhalen van gewone mensen. De echte elite maakt dit niet mee. Die leeft afgesloten in hun privédomeinen. Ik heb erg genoten van die luchtige verhalen en herkende er veel in.’
1. Een vast ingrediënt van een avondje stappen
In het eerste verhaal zien we een jongen verzeild raken in een netelige situatie. Gelukkig heeft hij een onverschrokken moeder.
Checkpoints zijn een vast ingrediënt van de nacht in Teheran. Keymanesh: ‘In het weekend zijn er veel van dit soort checkpoints. Typisch om te zien dat die agent nog een beetje verontschuldigend is naar de jongen: je had gewoon door kunnen rijden, we controleren alleen motorrijders. Mijn ervaring is dat veel van die agenten er niet op uit zijn om je dwars te zitten. Ik heb weleens te horen gekregen, terwijl ik dronken achter het stuur zat: ‘In ieder ander land zou je opgepakt zijn. Maar wij laten je gaan.’ Maar je kunt natuurlijk pech hebben.
Tabatabaei: ‘Ik heb een tijd een Duitse studentenkaart gehad. Ik wist dat agenten snel problemen konden krijgen als ze per ongeluk diplomaten zouden lastigvallen. Dus elke keer als ik gestopt werd bij een checkpoint liet ik die studentenkaart zien en riep ‘Siyasi’ [diplomaat, LH]. Ik ben nooit aangehouden.’
2. Een taxichauffeur of een geheim agent?
Het volgende verhaal geeft een onverwachts inkijkje in de wereld van de taxichauffeurs.
Tabatabaei: ‘Ik heb dit zelf nooit meegemaakt. Maar het kan zeker gebeuren, taxichauffeurs staan erom bekend.’
Keymanesh: ‘Als je in Teheran in een taxi stapt, begint iedereen met elkaar te praten. Vaak wordt er dan ook veel geklaagd. Het is nu minder, maar in de tijd van Ahmadinejad [de vorige president, een hardliner, LH] werkten veel taxichauffeurs daarom voor de geheime politie. Die mensen konden zich inderdaad met een kaart identificeren en kregen veel respect van de gewone politie.’
3. Een gevaarlijk plan
Het laatste verhaal gaat over een paar jongens die vol bravoure (en de nodige alcohol) een gevaarlijk plan opvatten.
Keymanesh is onder de indruk van het verhaal: ‘Die jongens zijn echt gek. Ze doen zoveel verboden dingen tegelijkertijd en nemen daarmee een groot risico. Als ze worden opgepakt en ze hebben geen vrienden of familie met invloed bij de politie, dan riskeren ze alleen voor dronkenschap al een straf van negentig zweepslagen.’
Black Hand: ‘Ik weet veel van de nachten van Teheran. En in een verhaal als dit mis ik iets wat mij juist inspireert aan de nacht in Teheran. Stel je voor dat je met een auto door een straat rijdt. Op hetzelfde moment loopt iemand diezelfde afstand. Wat ze oppikken van hun omgeving zal totaal verschillend zijn. Als je de nacht wilt begrijpen, moet je dus eigenlijk gaan lopen. Het geeft je de mogelijkheid om relaties met gewone mensen op te bouwen, om de verschillende lagen van de nacht te ontdekken. Ik heb het gevoel dat deze jongens in de auto zitten, en de nacht laten passeren.’
Dit artikel is van de hand van journalist Ludo Hekman. Over twee weken publiceren we de laatste serie. Dan rond het thema ‘Verboden liefde.’
Zakelijk lidmaatschap
Steun ons en vraag direct een zakelijk lidmaatschap aan, dit kan al vanaf 5 medewerkers.
