Kinderen zitten gemiddeld vijf uur per dag achter een scherm. Is dat erg of juist goed?

‘Wij spelen dat we een gameboy hebben.’

Dat zei mijn destijds zevenjarige zoon toen ik hem vroeg waarom hij en zijn vriendje zo verwoed op een houten blok zaten te tikken.

Mijn kinderen waren niet blij met mijn strenge computer-en-(geen-)gameboy-beleid. Achteraf gezien ben ik misschien te streng geweest. Mijn uitleg hiervoor – ‘je krijgt er ‘luie hersens’ van, want bij het spelen van computerspelletjes word je permanent vermaakt, je hoeft niks te verzinnen’ – was niet geheel wetenschappelijk onderbouwd.

Aan de andere kant: zo rond 2003 was er ook nog niet zoveel informatie beschikbaar over de effecten van gamen en ander computergebruik op kinderen tot achttien jaar. Je moest erg op je gevoel afgaan.

Kinderen met verpeste breinen óf ware Einsteins

Gevoel dat kon leiden tot ouders die niet veel moe(s)ten hebben van het internet- en Facebookgebruik van hun kinderen én ouders die de ‘digital natives’ geen strobreed in de weg wilden leggen. We zouden volgens die laatsten te maken hebben met de ‘generatie Einstein.’ De computer en het bijbehorende internet zou van deze kinderen multitaskers maken die zonder nadelige gevolgen konden appen, facebooken, televisiekijken én huiswerk maken. In één generatie zou het brein wonderbaarlijk geëvolueerd zijn.

In één generatie zou het brein wonderbaarlijk geëvolueerd zijn

Peiler en ondernemer Maurice de Hond was zó enthousiast over de mogelijkheden van de computer dat hij de Steve Jobs- ofwel iPad-scholen oprichtte. Ondertussen liet Steve Jobs vlak voor zijn overlijden weten dat zijn kinderen nog nooit een iPad hadden aangeraakt. ‘Wij beperken de hoeveelheid technologie voor onze kinderen,’ zei hij tegen een journalist van The New York Times.

En Jobs staat hier niet alleen in. Veel ouders uit Silicon Valley sturen hun kinderen naar Waldorfscholen (hier: Vrije Scholen) waar kinderen tot twaalf jaar niet met computers in aanraking komen en waar de nadruk wordt gelegd op beweging, het ontwikkelen van creativiteit en leren door tastbare ervaringen.

Maakt gamen gewelddadig?

Recent onderzoek van de OESO, de club van rijke landen, lijkt Jobs en de Vrije School-ouders meer gelijk te geven dan De Hond. De beste PISA-scores worden gehaald door landen die nauwelijks gebruikmaken van computers of tablets. In sommige landen waar zwaar is geïnvesteerd in computeronderwijs neemt de leesvaardigheid van kinderen zelfs af.

Toch zie ik bij mijn kinderen dat bepaalde spelletjes - zoals Minecraft – een veel groter beroep doen op hun creativiteit dan ik dacht. Zie ik dat sommige computerprogramma’s bijzonder goed kunnen helpen bij het leren van woordjes of bij het oefenen van tafels of spellingsregels. Ook zijn er mooie computerprogramma’s ontwikkeld waarmee kinderen hun werkgeheugen en hun concentratievermogen kunnen trainen. Nog vernuftiger zijn de computerprogramma’s die tijdens het leren de emoties van je gezicht ‘aflezen’ en je feedback geven die je helpt met oefenen. Allemaal spannende ontwikkelingen die veel goeds lijken te brengen.

Daartegenover staan de spellen als Grand Theft Auto waarin je wordt aangespoord te slopen en te moorden. Volgens sommige wetenschappers zijn het dit soort first person shooter-games die aanzetten tot gewelddadige moordpartijen. Speelde Anders Breivik niet zestien uur per dag Call of Duty?

Andere wetenschappers vinden dat dit bewijs nog lang niet geleverd is en zien dit soort spellen juist als uitlaatklep voor opgekropte agressie. En kinderen die dit soort spellen spelen, weten heus wel dat het in het echte leven niet zo gaat.

Mijn onderzoek naar het kind en het beeldscherm

De komende weken wil ik me gaan verdiepen in de relatie tussen kind en beeldscherm. Want:

• Hoe zit dat met die ouders in Silicon Valley?
• Waarom brengen juist zij hun kinderen naar de Vrije School?
• Bestaat er zoiets als digitale dementie?
• Wat zijn de mogelijkheden van neurofeedback en andere programma’s die het brein ‘trainen’?
• Worden kinderen socialer of asocialer van sociale media?
• Hoe vaak komt gameverslaving nou echt voor?
• En wat doen agressieve spelletjes precies met kinderen? Valt het mee of eerder tegen?

Ik hoop dat jullie mij kunnen helpen bij deze zoektocht. Want wie moet ik per se spreken over dit onderwerp? Welke boeken of artikelen moet ik lezen? Welke prangende vragen heb ik nog niet gesteld? Ik hoor het heel graag!