Wat ooit begon als een titanenstrijd tussen twee farmaceutische bedrijven aan het begin van de jaren negentig, eindigde bijna twintig jaar later als een van de schrijnendste en onderbelichtste voorbeelden van systeemfalen in de Amerikaanse gezondheidszorg.

De schade? Naar verluidt 30 miljard dollar. En een ontelbaar aantal slachtoffers.

En Johnson & Johnson recent nog omschreven als ‘America’s Most Admired en concurrent Amgen zijn nauwelijks bestraft voor het stelselmatig promoten van Epoëtine Alfa - medicinale epo - bij aandoeningen waarvoor niet is aangetoond dat behandeling

Door het Blood Medicine:Blowing the Whistle on One of the Deadliest Prescription Drugs Ever is de vrijwel afwezige straf van het grootschalige bedrog van met name J&J bijna niet voor te stellen.

In dit geweldige werk beschrijft hoe twee flamboyante verkopers van J&J sterrenstatus vergaren, maar na jarenlange fraude een niet te winnen strijd beginnen als zij de hele bedrijfsvoering van het gezondheidsconglomeraat op het spel zetten:

  • door uit de school te klappen over hoe levensbedreigende doseringen epo bij oncologen worden gepromoot;
  • door te laten zien hoe behandelend artsen niet alleen worden omgekocht, maar ook wordt aangeleerd hoe ze de vergoedende instellingen kunnen
  • door naar buiten te brengen hoe de toezichthouder jarenlang misleid wordt;
  • door aan te tonen hoe de firma zijn personeel aanleert geen bewijzen van corruptie achter te

Sharp leert de lezer hoe J&J, tot begin jaren negentig nog een van de meest gerespecteerde gezondheidsbedrijven ter wereld, buiten het zicht van de toezichthouder blijft, terwijl het zo’n beetje elk medisch gebod met voeten treedt.

Hoe dit verhaal naar buiten kwam

En als dat allemaal nog niet eng genoeg is, had dit zeer onthullende verhaal ook nog eens nooit opgetekend kunnen worden als de managers van J&J niet een enorme blunder waren begaan. Beide klokkenluiders zijn in hun werkzame leven namelijk jarenlang religieus fanatiek over de producten die ze verkopen: ze vertrouwen blind op de medische toegevoegde waarde van

Maar als Mark Duxbury in 1998 na talloze de laan uit wordt gestuurd, raakt hij noodgedwongen afvallig. De man die bij de beste verkopers van het land hoort en zich misschien wel het loyaalst de doctrine van het management eigen heeft gemaakt, is een gevaar geworden voor het hele bedrijf.

Dit onthullende verhaal had nooit opgetekend kunnen worden als de managers van J&J niet een enorme blunder waren begaan

Want wat was er gebeurd? Duxbury legde een aantal jaar eerder, nog niet beseffend hoe fout de verkoopstrategie van zijn werkgever was, een belastende verklaring af in een geschil tussen Amgen en J&J. De twee bedrijven hadden de markt verdeeld (Amgen deed de dialysezorg (nieren), J&J de non-dialysezorg (de rest)), maar hielden zich allebei niet aan de afspraken. Iedereen bij J&J leek dat te beseffen, maar Duxbury had naïef genoeg ruiterlijk toegegeven dat hij in opdracht van het management ook achter de dialysepatiënten aangegaan was.

In de angst enorme schadevergoedingen aan Amgen te moeten betalen, wordt Duxbury intern langzaam geïsoleerd en uiteindelijk uit het bedrijf gegumd, inclusief zijn belastende verkooprecords. Ironisch genoeg gaf het management daarmee de voorzet voor een klokkenluidersschandaal waarin mogelijk drie miljard dollar aan boetes moet worden

Duxbury komt na zijn ontslag zwaar aan de grond te zitten, maar houdt contact met zijn voormalige vriend en collega Dean McClellan, die zich verder omhoogwerkt bij de multinational en uiteindelijk meer dan 170 miljoen dollar voor J&J binnenharkt met het verkopen van epo. Wat hem intern tot een legende maakt.

Maar zelfs bij McClellan slaan de stoppen door als hij door de exploitant opgezette veiligheidsstudies voorbij ziet komen waarin geen wolkje aan de lucht wordt waargenomen, dat terwijl zo’n 40 procent van de deelnemende patiënten vroegtijdig uitvalt - een groot deel van de patiënten krijgt op aanraden van artsenbezoekers zulke hoge doseringen epo toegediend dat ze de behandeling niet overleven.

Met de begrijpelijk rancuneuze Duxbury krijgt hij op het nippertje duizenden belastende documenten gekopieerd, waarop het duo op zoek gaat naar een advocaat die ze durft bij te staan in een zogeheten ‘whistleblower suit’, een voor advocatenkantoren zeer riskante, langdurige procedure.

Ze komen terecht bij Jan Schlichtmann, een letselschadeadvocaat die in de jaren tachtig opzien baarde én failliet ging in een zaak tegen drie multinationals die drinkwater ernstig hadden vervuild, later bekend door de verfilming met John Travolta in de hoofdrol.

Wanneer komt de film?

Over de uitkomst van de zaak die McClellan, Duxbury en Schlichtmann tegen J&J aanspannen, verklap ik niets. Wel dat het verhaal alles bevat voor iedereen die wil weten hoe verschrikkelijk het mis kan gaan bij een groot farmabedrijf. Het boek is geweldig gedetailleerd, een standaard goed-tegen-slechtverhaal wordt knap vermeden en zo’n beetje alle beruchte vormen van farmamarketing passeren de revue. Een prikkelende aanleiding (en hierbij een uitnodiging) om binnen afzienbare tijd wat inzage te krijgen in hoe artsenbezoekers in het heden te werk gaan.

Dat de filmrechten al verkocht zijn, mag niet verbazen. Hopelijk krijgen de producenten dit verhaal snel naar het witte doek, want iedereen zou het moeten kennen. Maar ik vrees dat het meer tijd kost. Ter illustratie: Sharp werd al in 2004 benaderd door Duxbury met het verhaal, eind 2011 werd de eerste versie van haar boek pas gepubliceerd.

En als de film geen succes wordt, zal het kleine groepje mensen dat het verhaal van Duxbury en McClellan kent zich blijven verbazen over de mondiale opschudding die ontstond nadat een man met één testikel de Tour zeven keer won met de hulp van het goedje, terwijl de wereld stil bleef toen bleek dat een van de grootste firma’s ter wereld miljarden fraudeerde met de verkoop ervan.

Meer verhalen over dit onderwerp:

Dit is het echte nieuws over de ‘verborgen’ bijwerkingen van een antidepressivum van GSK Nederlandse kranten besteedden onlangs opnieuw aandacht aan de veiligheidsrisico’s van een berucht antidepressivum. Het product wordt bij jonge mensen echter al meer dan tien jaar gelieerd aan gebrekkige effectiviteit en ernstige bijwerkingen. Dus wat is hier nu eigenlijk nieuw aan? Lees het stuk hier terug Als de behandeling van kanker afhangt van je postcode Dure kankermedicijnen zorgen in toenemende mate voor dilemma’s in ziekenhuizen. Oncologen mogen in sommige gevallen bepaalde middelen zelfs niet meer voorschrijven vanwege financiële redenen, maar vertellen dat niet altijd eerlijk tegen de patiënt. Een interview met medisch oncoloog Kees Punt. Hij luidde enkele weken geleden de noodklok. Lees het interview hier terug