Hier is het bij wet verboden om vreemd te gaan (maar gebeurt het natuurlijk toch)
Filmmaker Jaap van Heusden en ontwerper Ruben Pater ontwikkelden een methode waarmee ze Iraniërs vrijuit over hun land laten vertellen. Vandaag drie films over verboden liefde.
Laat in Iran een iPod van hand tot hand gaan en vraag mensen een persoonlijk verhaal te vertellen. Over de vertellers wordt een beschermend masker geprojecteerd waardoor ze vrijuit kunnen praten. Ziedaar het idee achter Behind the Blue Screen, waarvan dit de vijfde editie is.
Het resultaat? Een persoonlijk inkijkje in een land dat we vooral kennen uit de verhalen die óver het land verteld worden.
Voor deze aflevering selecteerden de makers Jaap van Heusden en Ruben Pater drie verhalen rond het thema ‘Verboden liefde.’
Ik bekijk ze samen met Leila, een Iraanse vrouw die in Nederland woont maar nog regelmatig teruggaat naar Iran. Ze heeft in haar vriendenkring veel homo’s en lesbiennes die er verboden liefdes op nahouden. Ze kijkt daar soms met jaloezie naar, zegt ze. ‘Want in die kringen is het best gezellig. Er is drie keer per week een feestje. Veel vaker dan hier in Nederland, waar iedereen vooral met werk bezig is. Het is om die reden ook eenvoudiger om daar nieuwe vrienden te maken.’
1. Een tragedie op snelheid
Het eerste verhaal leest en voelt als een tragedie op hoge snelheid. Leila: ‘Ik zal hier nog vaak aan terugdenken.’
Leila zakt even achterover als ze de film heeft afgekeken. ‘Wat een triest verhaal. Vooral het moment dat haar ‘secret lover’ gaat trouwen, dan voel je de bodem onder haar wegzakken.’
‘Het zijn natuurlijk individuele verhalen, maar er zitten aspecten aan die ik vaak hoor terugkomen. Mijn indruk is bijvoorbeeld dat het vreemdgaan aan het toenemen is in Iran. En dan niet alleen in de grote steden, maar ook in de kleinere steden. In elk geval gebeurt het meer dan voor de revolutie. Toen was Iran in dit opzicht conservatiever dan het huidige Iran.’
‘Niettemin is het een serieus risico. Het is namelijk bij wet verboden om vreemd te gaan en er staat een hoge straf op. Haar man heeft dus echt middelen om zijn dreigement kracht bij te zetten.’
‘Trouwens, ik hoor het ook bij relaties in Nederland waarbij de man Iraanse wortels heeft. Zij lijken patent te hebben op dit soort dramatische huwelijksproblemen.’
2. Valse romantiek
Het volgende verhaal is mooi en wrang tegelijk. Als Leila het bekijkt, lijkt ze de spreker wel wakker te willen schudden. Jongen, dit is mooi, maar het is echt niet nodig. En misschien ook een beetje vals romantisch.
Leila: ‘Wat een geduld heeft die jongen! Dat is heel romantisch, maar het wrange is alleen dat dit niet nodig is – dat het eigenlijk helemaal niet zo speciaal is om homo te zijn in Iran. En ook, dat er andere manieren zijn om in contact met homo’s te komen. Er zijn informele feestjes waar wordt gedanst en gedronken. Vaak in een huis of een tuin. Daar kom je alleen via informele netwerken. Maar er is zelfs een park dat erom bekend staat, naast het city theater. Iedereen weet dat.’
3. Meer bescherming dan nodig
Leila: ‘Dit is zo herkenbaar. Vaders in Iran zijn heel beschermend. Met name voor hun dochters. Grappig om te zien hoe die jongen de kans aangrijpt om zijn aanstaande schoonvader via die korantekst te overtuigen. Dat is een veel voorkomende strategie voor mensen die een moeilijke beslissing moeten nemen. Er zijn zelfs telefoonnummers die je kan bellen. Je krijgt dan iemand aan de lijn die voor jou een willekeurig koranvers laat openvallen en advies geven. Jammer alleen dat het voor hem slecht uitpakt.’
Leila: ‘Ik heb ook wel een klein beetje begrip voor de schoonvader. Er is nogal wat verslavingsproblematiek en die vader wil voorkomen dat zijn dochter daarmee raakt opgescheept. Je ziet hem onderzoeken: zijn die medicijnen geen drugs? Is hij een beetje welgemanierd? Eigenlijk doet hij dat wel slim.’
‘Er is natuurlijk wel veel verschil tussen families. Mijn vader was een stuk opener dan deze schoonvader. Maar ook hij beschermde me meer dan me lief was.’
Dit artikel is van de hand van journalist Ludo Hekman. Het is de laatste in de serie Behind the Blue Screen.
Eerdere afleveringen van Behind the Blue Screen:
Komt een land bij de dokter
Michelle van TongerlooAls straatarts ziet Michelle van Tongerloo dagelijks hoe ingewikkeld helpen is geworden. In haar boek Komt een land bij de dokter laat ze zien hoe het beter kan.
