Wat #stiekemgate verhult, is hoe de rechtsstaat openlijk wordt bedreigd

‘Dit zou weleens het grootste politieke schandaal in decennia kunnen worden.’ Het is 11 november 2015, kwart voor tien ’s avonds. Met het Binnenhof op de achtergrond maakt Frits Wester het nieuws wereldkundig voor de camera’s van RTL. Het journalistenbloed van een van de invloedrijkste parlementair verslaggevers van Nederland giert door zijn aderen. Zo hard zelfs dat hij de slaap niet kan vatten die nacht.

‘Bijna weer op Binnenhof na heel kort slaapje ;-(. Om 9.00 uur komt Presidium bijeen over wat te doen. We zijn erbij #RTLZ.’

Na zo’n aankondiging kun je moeilijk anders dan op het puntje van je stoel gaan zitten. Wat zou het kunnen zijn, deze nu-al-historische-politieke-aardbeving-in-de-polder?

Zou het kabinet, na een jarenlange stroom onthullingen over massasurveillance op wereldschaal, het nu wagen de bevoegdheden van de geheime diensten te verruimen? Zover op te rekken zelfs dat de AIVD straks kan inbreken op ieder communicatieapparaat - tot je pacemaker aan toe? Nog erger: dat mag doen zonder dat het toezicht op de diensten wordt vergroot?

Dat zou me het schandaaltje zijn, ja.

Alleen, dat was niet het schandaal waar Frits door uit zijn slaap werd gehouden. Frits was buiten adem omdat een of meerdere fractievoorzitters blijken te hebben gelekt uit de commissie-Stiekem. Een nieuwsfeit dat al bijna twee jaar bekend is sinds de gelekte informatie in februari 2014 in NRC Handelsblad stond. Waar het OM maanden geleden een rapport over schreef, waarin dat feit nog eens bevestigd werd. En waar verder niets uit bleek, behalve dan dat iets besproken was in de commissie.

Politiek: een soort Wie Is De Mol in Den Haag

Frits was allang niet meer de enige Binnenhof-watcher bevangen door uitzinnige opwinding. Nee, de voltallige parlementaire pers stond in vuur en vlam. Want niets doet de journalistieke adrenaline in Nederland zo vloeien als een poppetjesrel, met een Haags barbertje in de strop en een oeverloze hoeveelheid zendtijd om erop los te speculeren.

NOS-NOS’eriger dan dat kun je de politiek niet samenvatten: als een stel quasi-bekende B-sterren die elkaar live op televisie een mes in de rug proberen te steken

En dat gebeurde dan ook volop. In De Wereld Draait Door mochten politiek commentatoren Sywert van Lienden en Jort Kelder twaalf minuten lang live een potje Cluedo spelen door hun duim in hun mond te steken en daar net zo lang op te zuigen tot er een vermoeden uitkwam welke fractievoorzitter het al dan niet gedaan zou hebben.

‘Arie Slob is een brave Hendrik,’ dixit Sywert.

‘Nou, haal Arie er maar af dan,’ dixit Jort.

De NOS op 3 daalde ondertussen af naar onpeilbare diepten van infantiliteit, want: hoe leg je dit misschien-wel-grootste-politieke-schandaal-in-decennia uit aan dertigminners? Nou, door een filmpje van 90 seconden in elkaar te klussen waarin je het schandaal vergelijkt met het breken van een ‘Wie Is De Mol-contract.’

NOS’eriger dan dat kun je de politiek immers niet samenvatten: als een stel quasi-bekende b-sterren die elkaar live op televisie een mes in de rug probeert te steken.

Stop de persen: een politicus bungelt

De onverzadigbare opwinding van Frits en zijn collega’s illustreerde perfect hoezeer een flink deel van de vaderlandse parlementaire verslaggeving niet eens zijn best meer doet om zich anders voor te doen dan roddeljournalistiek over de carrières van politici. En dus niets liever doet dan politiek verslaan met de kleinst mogelijke p. Van onderlinge intriges zonder ook maar één tastbare consequentie buiten de tien vierkante meter van Den Haag. Van de spelletjes in plaats van wat er op het spel staat.

En dat is nu, drie maanden later, dan ook het resultaat: niks. Maandenlang werd er in spanning gewacht op het rapport der rapporten en uiteindelijk bleek de conclusie: we konden het niet achterhalen. Of beter: niemand kon het zich het lek herinneren. Want ja, het was al zo lang geleden. En bovendien: er was in de commissie geen ‘cultuur van lekken.’ Dus. Dat was het dan.

Tot zover het grootste politieke schandaal in decennia.

Het grootste schandaal

Maar wat is nou groter nieuws, vindt u? Dat er uit de commissie-Stiekem is gelekt dat de commissie ooit door de minister ergens over is ingelicht?

Of: dat het kabinet daadwerkelijk van plan is de geheime diensten meer bevoegdheden te geven, hen in staat wil stellen computervredebreuk te plegen op grond van een associatie met een verdachte, hen zelfs wil toestaan iedere Nederlandse staatsburger te kunnen belasten met het plegen van strafbare feiten en ondertussen het onafhankelijke toezicht op dit alles niet te versterken - zoals iedere expert met klem adviseert?

Want dat is namelijk wat het kabinet in de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten voorstelt. Terwijl iedereen zich blindstaart op #stiekemgate, wordt de rechtsstaat onder onze ogen verder onder druk gezet. En belangrijker nog: wordt daar nauwelijks over gesproken. Door de Tweede Kamer niet. Door Sywert niet. Door Jort niet. En door Frits al helemaal niet.

Je zou bijna zeggen: misschien wel het grootste journalistieke schandaal in decennia.

Lees verder: