Wat vinden jullie goede klimaatjournalistiek?

Daar ben ik benieuwd naar omdat ik morgen bij het TU Delft Climate Institute in debat ga met collega-journalisten over de opwarming van de aarde, de klimaatwetenschap en de rol van de media daarin.

Voor het debat zijn vijf journalisten uitgenodigd: Maarten Keulemans (de Volkskrant), Simon Rozendaal (Elsevier), Joep Engels (Trouw), Bart Verheggen (weblog Klimaatverandering) en ikzelf. Je kunt je nog aanmelden via de link hieronder.

Ik heb op verzoek van discussieleider Alexander Pleijter (Fontys hogeschool en weblog De Nieuwe Reporter) een kort openingspleidooi voorbereid, dat ik hierbij graag met jullie deel. Misschien interessant voor wie niet bij het debat kan zijn. Maar ook omdat ik jullie om suggesties en aanvullingen wil vragen. Heb je die? Deel ze dan via een reactie hieronder of via jelmer@decorrespondent.nl. Mijn pleidooi:

Klimaatverandering is een ernstig probleem dat om actie vraagt. Ik vermoed dat het mede aan de journalistiek te danken is dat er onvoldoende actie wordt ondernomen. Burgers die braaf het nieuws volgen hebben namelijk goede kans verward of angstig achter te blijven. Verward, want er is veel tegenstrijdige berichtgeving (is het wel ernstig of niet ernstig, is het wel op te lossen of niet op te lossen, is er wel vooruitgang of louter achteruitgang?). Angstig, want als media de ernst van het probleem wél schetsen, gebruiken ze vaak de hyperbolen en de clichés van de milieubeweging en bieden ze maar weinig perspectief. Veel burgers voelen zich daardoor machteloos en laten dit nare onderwerp voortaan liever links liggen, want wat kunnen zij eraan doen? De politiek volgt de kiezer en maakt van dit onderwerp geen Chefsache.

Er zijn ten minste twee oorzaken aan te wijzen voor het gebrek aan helderheid van de journalistiek als het gaat over klimaatverandering:1. Veel journalisten streven naar objectiviteit en willen niet geafficheerd worden met activisme. De opinie van gevestigde spelers van de fossiele economie is dan veiliger dan die van vermeende ‘marginale groenen’, terwijl die laatsten wél handelen in lijn met het gegeven dat klimaatverandering ernstige gevolgen kan hebben.2. Media varen op dit onderwerp geen autonome koers, maar laten zich leiden door de actualiteit (rapport A zegt X, speler B zegt Y), en door allerhande beïnvloeders uit fossiele én groene hoek.

Daarmee dient de Nederlandse journalistiek niet het publieke belang, terwijl dat onze voornaamste taak is. Er is een onaangenaam grote kans dat klimaatverandering tot aanzienlijke schade leidt. Uit voorzorg zouden staten, bedrijven en burgers daarom flink actie moeten ondernemen - beter te veel dan te weinig. Als de powers that be dat onvoldoende doen - en dat is aantoonbaar het geval - is het (ook) aan de journalistiek om aan de bel te trekken en is een meer activistische houding dus niet alleen geoorloofd maar noodzakelijk.

In het publieke belang wordt het dan niet alleen een journalistieke taak om de urgentie te benadrukken, maar ook te laten zien welke hoopgevende ontwikkelingen nu al gaande zijn en welke opties we hebben om een mogelijke crisis af te wenden.

Daarmee wil ik dus niet bepleiten dat alle media kritiekloos dezelfde oplossingen zouden moeten propageren, wel dat op basis van het voorzorgprincipe van ons gevraagd kan worden dat we de urgentie van het probleem benadrukken en ons met oplossingen bezighouden.