Correspondent op eigen school: hoe ‘conservatief vernieuwend’ is het hier?

‘Conservatief vernieuwend.’ Zo noemt de rector mijn school weleens.

Want zolang de voordelen van ict op het leerrendement niet glashelder zijn, wordt er gewoon met lesboeken gewerkt en kunnen docenten een laptopkar of computerlokaal reserveren als zij daar behoefte aan hebben. Over verlenging van de lesuren van 40 naar 50 minuten wordt wel gepraat, maar het merendeel van de docenten ziet er de voordelen niet van in. Sommige docenten proberen in hun lessen aan te sluiten op verschillende behoeftes van leerlingen, andere docenten vinden dat leerlingen zich eerst moeten realiseren dat zij niet het middelpunt van de wereld zijn en eisen ijzeren discipline tijdens hun lessen.

Ik geef les op het Zaanlands Lyceum in Zaandam, een doodgewone school die volgend jaar haar 150-jarig jubileum viert. Toch is er op de school in de loop der jaren veel veranderd. Sinds de oprichting in 1866, uiteraard, maar ook sinds ik er zelf in 2006 eindexamen deed. En over die veranderingen wil ik de komende maanden schrijven.

Bijzondere versus gewone scholen

Vorig schooljaar bezocht ik scholen die het onderwijs anders inrichten, bijvoorbeeld omdat zij niet werken met traditionele vakken of leerjaren. ‘En waar bent ú van?’, vroegen leerlingen meer dan eens. Of: ‘Heeft u het stuk in Het Parool over onze school ook al gelezen?’ Het hoogtepunt was een school waar ik rondgeleid werd door leerlingen terwijl een verslaggever van Radio1 in de kantine enkele andere leerlingen interviewde.

Heeft u het stuk in Het Parool over onze school ook al gelezen?

Het zijn dezelfde scholen die vaak in het nieuws zijn. Agora in Roermond, waar leerlingen leren vanuit hun eigen verwondering. De Nieuwste School in Tilburg, waar voornamelijk vakoverstijgend wordt geleerd. En wie kranten leest en televisie kijkt, gaat haast geloven dat op het Hyperion Lyceum in Amsterdam maar twee docenten werken die allebei alleen het vak ‘Grote Denkers’ geven.

Zo ontstaat het beeld dat er twee soorten scholen bestaan. Op enkele scholen die vaak in het nieuws zijn wordt vernieuwend onderwijs aangeboden, terwijl docenten op minder mediagenieke scholen na een dag lang oreren voor de klas het bordkrijt van hun tweedjasje kloppen en met hun aktetas in de hand het gebouw verlaten.

Dat is natuurlijk niet zo. In werkelijkheid bevindt het overgrote deel van de scholen zich ergens tussen die twee uitersten. Er wordt geëxperimenteerd met vakoverstijgend onderwijs, diploma’s op maat en talentmodules. Docenten werken er hard om hun lessen interessanter te maken en schoolleiders proberen stapje voor stapje het onderwijs te veranderen, zonder direct het hele systeem op de schop te nemen.

Hoe veranderen ‘gewone scholen’?

In een nieuwe reeks wil ik juist schrijven over die veranderingen op ‘gewone’ scholen. Want wanneer ik buitenstaanders vertel over de in mijn ogen doodgewone dingen die we op mijn school doen, krijg ik steevast dezelfde reactie: ‘Dát had je in mijn tijd nog niet hoor!’

Mensen lijken een beeld te hebben van onderwijs dat gebaseerd is op hun eigen schoolperiode en gaan er al te gemakkelijk van uit dat er in tien, twintig of dertig jaar niets is veranderd. Iedere reportage over vernieuwend onderwijs is tegelijkertijd een bevestiging van het idee dat er op al die andere scholen weinig verandert.

Ik wil laten zien dat er genoeg verandert. Ik wil schrijven over de leerlingen op mijn school die in de zesde klas al propedeusevakken volgen voor als zij volgend jaar naar de universiteit mogen. Over de trajectgroep die leerlingen met autisme, ADD of ADHD begeleidt om tóch een havo- of vwo-diploma te halen. Over de Gay Straight Alliance, die leerlingen die worstelen met hun seksualiteit helpt. En over al die andere manieren waarop een doodgewone school in Zaandam bijzondere aandacht heeft voor al haar leerlingen.

De komende maanden ben ik correspondent op mijn eigen school.