Wijze woorden over de actualiteit komen soms van mensen die al lang zijn overleden
In de nasleep van de aanslagen in Parijs waren zulke uitspraken voor mij het beste medicijn tegen weltschmerz.
Neem dit citaat van Henry Louis Mencken (1880-1956): ‘Voor ieder ingewikkeld probleem bestaat een antwoord dat duidelijk, eenvoudig en verkeerd is.’ Dit gaat precies over hoe het Westen (niet) zou moeten reageren, twitterde journalist Simon Kuper.
Erg onder de indruk was ik van de woorden van Bertrand Russell (1872-1970) die ik op de site Brainpickings vond. Deze Britse filosoof, wiskundige en schrijver had in 1959 een prachtig interview in het BBC-programma Face to Face.
Het hele interview is absoluut de moeite waard. Maar het zijn vooral zijn laatste woorden die tijdloos zijn en tegelijkertijd actueler dan ooit: ‘Ik moet zeggen: liefde is wijs, haat is dwaas. In een wereld die steeds meer verbonden is, moeten we leren elkaar te tolereren, moeten we leren te accepteren dat mensen dingen zeggen die we niet leuk vinden. Alleen zo kunnen we samen leven. En om samen te kunnen leven en niet samen te sterven, moeten we een soort naastenliefde en een soort tolerantie aanleren die absoluut essentieel is voor het voortbestaan van het menselijk leven op deze planeet.’
Toch blijft het frustrerend. Waarom verandert er niks? Waarom gebeuren er nog steeds zulke verschrikkelijke dingen als de aanslagen in Parijs? Daar worstelde Russell ook mee. Op de eerste pagina van zijn autobiografie schrijft hij: ‘Kinderen in hongersnood, slachtoffers gemarteld door onderdrukkers, hulpeloze oude mensen die een gehate last zijn voor hun zonen en de hele wereld vol eenzaamheid, armoede en pijn vormen een aanfluiting van wat menselijk leven zou moeten zijn. Ik verlang ernaar om het kwaad te stillen, maar dat kan ik niet. En ook ik lijd.’
Toch, bij de pakken neerzitten is niet de oplossing. Want zoals Russell zelf zei: ‘De wereld begrijpen zoals ze is, en niet zoals we zouden willen dat ze is, is het begin van wijsheid.’
