Slik een kikker door (en nog twee goede gewoontes om je dag mee te beginnen)

Stel je al jaren het schrijven van je roman uit?

Of zou je voor één keer eens op tijd aan een paper beginnen?

Liever schilderen misschien? Of een documentaire maken?

Of nu eindelijk eens dat eigen bedrijf beginnen?

Toen ik jullie vroeg welk boek niet in deze reeks over zelfverbetering mocht ontbreken, noemde een ruime meerderheid Getting Things Done van David Allen. Want wie wil er niet in minder tijd meer gedaan krijgen? Wie wil er niet stoppen met eindeloos dingen vooruitschuiven?

Grote kans dat je net als ik op de ‘ideale omstandigheden’ wachtte. Voor je het weet maak je jezelf jaren wijs dat je éérst een goede werkkamer nodig hebt om te tikken. Of dat je eerst ontslag moet nemen, zodat je voldoende tijd hebt. Of misschien toch nog eerst een zelfhulpboek lezen, voor de juiste aanpak (schuldig, ik las Getting Things Done, en nog tientallen andere productiviteitsboeken).

Schrijver Charles Bukowski maakte met een gedicht gehakt van die gedachte. Hieronder staat het, in stripvorm:

Conclusie: de perfecte studio bestaat niet, de ‘ideale omstandigheden’ ook niet.

Maar waarom blijven we er dan toch op wachten?

De Canadese professor Tim Pychyl doet al negentien jaar onderzoek naar die vraag. Hij vertelt aan de journalistieke site Vox dat we uitstelgedrag vertonen om werk te vermijden dat ons een slecht gevoel geeft. Bijvoorbeeld omdat we niet geloven dat we iets écht kunnen (ik kan nu wel beginnen aan het schrijven van die roman, maar eigenlijk weet ik toch wel dat het slecht wordt).

Om dat onprettige gevoel te vermijden, doen we iets anders, iets wat een tijdelijke oppepper geeft (zo, toch even lekker de vaatwasser ingeruimd!). Maar dat uitstelgedrag veroorzaakt weer meer schaamte en schuldgevoel (ik krijg nooit wat voor elkaar!), waardoor we nog verder verzanden in uitstelgedrag, enzovoort.

Welke remedie stelt de professor voor?

Gewoon beginnen.

Nadrukkelijk niet ‘gewoon doen,’ want dat is volgens Pychyl te intimiderend en te vaag, maar: gewoon een beginnetje maken.

Het klinkt verdomd lullig. Ja, natuurlijk moet je gewoon beginnen. Bedankt zeg!

Maar Pychyl legt uit waarom het de enige oplossing is: ‘Om een of andere reden geloven volwassenen dat je een taak alleen kunt uitvoeren als je hoofd ernaar staat. Maar je hoofd staat er vrijwel nooit naar. Dus zeggen we altijd: ik ben niet in de stemming om te beginnen.’

Zo kun je jezelf jaren wijsmaken dat wanneer je ergens geen zin in hebt, je er maar beter niet aan moet beginnen. Maar eigenlijk betekent dat gebrek aan zin dat je bang bent om wat op het spel staat. En omdat je aan jezelf twijfelt. Als je echt wat gedaan wilt krijgen, rest er niets dan de confrontatie met die vrees aan te gaan. Spreek jezelf daarom streng toe, zegt Pychyl: ‘Oké, ik herken dat ik er nu geen zin in heb, maar ik ga toch gewoon beginnen.’

Een geruststellende gedachte. Dat je alleen maar hoeft te beginnen en dan door moet zetten. Dus dat doe ik tegenwoordig. Ik zet door, hoe frustrerend soms ook. De eerste tien zinnen die ik voor dit verhaal tikte, waren rampzalig, maar ze brachten me wel op weg.

Nu ik de kern van het probleem kende, kon ik me volledig richten op de oplossing. Wat zijn manieren om jezelf over dat lastige begin te helpen? Wat moet je doen om ‘gewoon te beginnen’? Ik wist nu waar ik naar zocht, en greep daarom terug op Getting Things Done en die andere talloze zelfhulpboeken die ik las. Daarmee stelde ik een driegangenontbijt samen voor een productieve dag, waar ik zelf al maanden van profiteer.

1. Begin de dag met een post-it

De verleiding is groot om de dag met je e-mail te beginnen. Maar dat is een to-dolijst waar anderen op kunnen schrijven. Voor je het weet ben je de hele morgen aan het reageren op wat anderen belangrijk vinden, in plaats van dat je werkt aan wat je zelf belangrijk vindt.

Zorg ervoor dat je actiepunten altijd met een werkwoord beginnen

Om dat te voorkomen, gebruik ik een truc uit The Four Hour Work Week, een zelfhulpboek van de Amerikaanse auteur Tim Ferriss. Pak een post-it, of een ander papiertje, en schrijf daar maximaal drie dingen op die je die dag sowieso wilt doen. Probeer je voor te stellen of je aan het einde van de dag met een tevreden gevoel naar huis zou gaan als je die punten hebt afgevinkt. Zo ja, dan zit je goed.

Tip: zorg ervoor dat je actiepunten altijd met een werkwoord beginnen. Dat dwingt zo concreet mogelijk te worden en voorkomt dat er vage of te grote punten op je lijst staan.

En je e-mail dan? Die check je pas later op de dag. Accepteer dat er kleine dingen misgaan, zegt Ferriss. Je beantwoordt misschien een mailtje te laat. Dat is niet erg. Bied je excuses aan en ga verder. ‘Het gaat erom dat je die paar grote dingen doet die een fundamentele impact op je werk of leven kunnen hebben,’ zegt Ferriss.

2. Slik daarna een levende kikker door

‘Als je ’s morgens een levende kikker doorslikt, weet je zeker dat je de rest van de dag niks ergers overkomt.’

Dit citaat, zogenaamd uitgesproken door Mark Twain, is in de productiviteitsindustrie een soort heilige graal geworden, en terecht. De zelfhulpauteur Brian Tracy wijdde een heel boek aan dit citaat en definieert de kikker als volgt (want ja, het is beeldspraak):

‘Je kikker is je grootste, belangrijkste taak, dat wat je - als je niet ingrijpt - hoogstwaarschijnlijk uitstelt. Tegelijkertijd is het ook de taak die de grootste positieve impact op je dag en je leven kan hebben.’

Kijk even naar die post-it. Welke taak vind je het spannendst? Van welke hangt het meeste af? Voer die meteen uit. Ten eerste heb je aan het begin van de dag nog de meeste energie voor die lastige taak, ten tweede scheelt het de rest van de dag een hoop stress. Het moeilijkste is al gebeurd! In de high daarvan werk je resterende taken ook veel sneller weg.

3. Je kookwekker is je grootste vriend

Gewoon beginnen aan de moeilijkste taken kost enorm veel moeite. De eerste minuten zijn voor mij een dagelijks gevecht. Maar als ik dat eenmaal heb overwonnen, raak ik al snel in een flow. Het lullige is alleen dat die flow ontzettend kwetsbaar is. Eén appje en de concentratie is weg. Kan ik het gevecht weer opnieuw beginnen.

Zorg dat de kans dat je afgeleid wordt minimaal is

Zorg daarom dat de kans dat je afgeleid wordt minimaal is. Zet elke notificatie op je laptop uit, schakel op je telefoon de niet-storen-modus in. Zorg ervoor dat het scherm waar je op werkt op fullscreen staat. Zoek een rustige plek in het kantoor op. Doe oortjes in. Bescherm je concentratie koste wat kost. Technologiefilosoof Evgeny Morozov vertelde eens dat hij zijn internetkabel en iPhone in een kluis met tijdslot stopt.

Dan is er ook nog een techniek van Francesco Cirillo die helpt om geconcentreerd te werken. ‘Pomodoro’ heet die, naar zijn tomaatvormige kookwekker. Ik zet soms een kookwekker - of eigenlijk een virtueel equivalent daarvan - op 25 minuten. Dan beloof ik mezelf, tot de wekker gaat, geconcentreerd aan een taak te werken. Daarna loop ik vijf minuten wat rond, ontspan ik wat, en vervolgens zet ik de kookwekker weer. Door deze techniek voorkom ik dat ik toch even op Facebook ga, ik werk immers met een duidelijke deadline. Als ik in een weekend iets af wil maken, gebruik ik hier een variant op. Dan wissel ik bijvoorbeeld een uur werken af met een aflevering van een serie kijken.

Gedurende de dag besteed ik twee à drie van die pomodori aan het wegwerken van e-mail en terugbellen. E-mails die me minder dan twee minuten kosten, verwerk ik meteen, de berichten die meer tijd vragen zet ik op mijn actielijst en verwerk ik tijdens een nieuwe pomodoro.

En dan zijn er nog de off-days

Schrijf aan het begin van de dag je belangrijkste taken op een post-it, begin met de moeilijkste en zorg ervoor dat je niet afgeleid wordt: dat waren de drie tips die mij helpen gewoon te beginnen aan een belangrijke taak.

Maar ik vergeet bijna de belangrijkste: accepteer off-days, die bestaan gewoon. Alles wat je die dag toch nog gedaan krijgt is mooi meegenomen. Ik ga dan vaak mijn leeslijst wegwerken, of geef me helemaal over aan wat ik normaal tijdens uitstelgedrag doe, zoals nodeloos rondsurfen, en vaak leidt dat alsnog tot nieuwe interessante ideeën en invalshoeken.

Veel succes!

Lees ook mijn boek