Noodgedwongen optimistisch in de deprimerendste stad van Amerika

Zondagavond 6 december om acht uur ’s avonds sluit de Wonder Market, de enige supermarkt van het stadje Cairo, Illinois, voorgoed de deuren - zo las ik een poosje geleden in een lokale krant.

Het leek me een goede openingszin voor een verhaal. Maar wat voor verhaal?

Cairo is een bijna twee eeuwen oud stadje, zowel grimmig als charmant. Het ligt op een prachtige plek, een schiereiland waar de Mississippi en de Ohio samenvloeien. In de negentiende eeuw bloeide het als havenstadje. Vijftienduizend mensen woonden er toen.

Nu wonen er nog circa 2.500 mensen. Ongeveer zeventig procent zwart, ongeveer dertig procent wit.

Nadat het stoomtijdperk afliep en de boten wegbleven, liep het stadje langzaam leeg. In de jaren zestig waren er rassenrellen en werden er mensen gelyncht. Nog meer mensen en winkels vertrokken.

Nu wonen er nog circa 2.500 mensen. Ongeveer 70 procent zwart, ongeveer 30 procent wit.

Als je googelt, krijg je dit soort treffers: ‘Spookstad Cairo, Illinois’ of ‘Cairo Illinois: Amerika’s deprimerendste stad.’

Ik was een keer eerder in Cairo, op doortocht. ​ Spookstad is beslist overdreven. Maar Cairo is wel leeg. En een van de armste plekken van Amerika. En nu ging ook de supermarkt sluiten. Zou dat de genadeklap zijn?

Op zoek naar de dromers

Via Facebook benaderde ik enkele inwoners. Ik was benieuwd naar de dromers. De mensen die wel licht zagen in hun donkere stad. Al snel kwamen mailtjes en telefoontjes van bijzonder aardige mensen.

Bijvoorbeeld van Steve Tarver, een man die opgroeide in Cairo, daarna vertrok, maar er sinds enkele jaren weer woonde. Samen met zijn broers Shawn en Harvey probeerde hij de stad nieuw leven in te blazen.

Ik was welkom om die middag langs te komen bij de zaak die ze geopend hadden, genaamd The Talk of The Town. Er bleek net een verjaardagsfeestje bezig.

De drie broers gaven me een rondleiding in het gloednieuwe pand. Langs de bar, het podium, de paar snookertafels en de opnamestudio.

We zijn een vonk. Maar je kunt niet barbecuen met een vonk, je hebt een vuur nodig om het vlees te braden

‘Voor Cairo is dit groots,’ zei Steve.

Er waren junglefeesten gehouden, feesten in smoking, poëzieavonden. Zaterdag is er een boekpresentatie. Met Thanksgiving gaven ze een feest waar 200 mensen op af waren gekomen, zowel zwart als wit.

De drie broers noemden zich ‘Men of Power.’ Ze sponsorden de lokale highschool. Steve was betrokken bij een programma om kinderen aan het lezen te krijgen. En in de Talk of the Town organiseren ze discussieavonden over de stad.

De drie broers proberen de apathie te doorbreken. Ze speelden met het idee om deze winter een sneeuwschuiver te huren. De gemeente had die niet, de stad kon zomaar ingesneeuwd raken. Een sneeuwschuiver, met ‘Men of Power’ erop. De hele stad schoonvegen. Dan zouden de mensen zien dat verandering mogelijk was.

Hun enthousiasme was zeer aanstekelijk.

‘We zijn een vonk,’ zei Steve. ‘Maar je kunt niet barbecueën met een vonk, je hebt een vuur nodig om het vlees te braden.’

Optimistische, vindingrijke mensen

Die avond, kwart voor acht, was ik bij de Wonder Market. Ruim een halve eeuw diende de supermarkt Cairo’s inwoners. Ik kocht er enkele van de laatste appels.

De manager werkte er al vijftien jaar en sloot de deur voor de laatste maal. Er was geen ceremonie, geen afscheidsspeech. Vanaf nu was de dichtstbijzijnde supermarkt tien kilometer verderop.

De volgende ochtend meldde ik me om acht uur bij de basisschool. Lerares Janet Rose had me uitgenodigd langs te komen. De helft van haar leerlingen leeft onder de armoedegrens. Ze krijgen bijna allemaal ontbijt van school.

Ook juf Rose bleek een aanstekelijk opgewekte en vindingrijke vrouw.

Haar leerlingen klaagden dat er weinig te doen is in de stad. Daar hadden ze een punt: er is alleen geschiedenis. Dus had ze een project bedacht. T-shirts verkopen, om van het geld muurschilderingen te laten maken over de geschiedenis van de stad. Zodat ze trots konden zijn.

Nu zie je overal vrolijke schilderingen.

Ook in de school was het een en al kleur. Het leek me een fijne plek om te zijn, zeker als je thuis niet zo fijn is.

De juf zette haar leerlingen eerst aan het lezen. Toen vroeg ze of ik een gastlesje wilde geven.

Waarom niet. Ik vertelde over Nederland. Ik tekende een windmolen op het bord en deed voor hoe je goedemorgen schrijft, eigenlijk net zo als in het Engels.

Ze stelden vragen, bijvoorbeeld hoe Nederland eruitzag, of er ook terrorisme was, of ik mijn vrienden miste, waarom ik hun stad had uitgekozen.

Toen vroeg ik wat ze het mooiste vonden van Cairo. En wat ze zouden doen als ze burgemeester waren.

Sommigen konden niks moois bedenken. Een meisje zei: de Dollar Store.

En als ze burgemeester zouden zijn?

Dan zouden ze de Wonder Market niet dicht doen, zouden ze de projects slopen en zouden ze ‘zorgen dat iedereen van elkaar hield.’

De beste manier van kijken

We liepen met de klas de school uit naar een landhuis een paar straten verder. Het was gebouwd door een zakenman in 1869. Vanbinnen glimmend marmer en goudkleurige kroonluchters. Een pronkstuk. Veel kinderen waren er nooit binnen geweest.

De les van juf Rose leek te zijn: dit is ook jullie geschiedenis, dit is ook van jullie.

De leerlingen leken er stil van.

Ook ik was onder de indruk van haar vermogen schoonheid en mogelijkheden te zien. In de kinderen, in de stad. Het leek me verreweg de beste manier van kijken.

Je kunt Cairo makkelijk beschrijven als ruïnestad (zonder supermarkt), waar je roestige achtergelaten bussen vind met kogelgaten. Kijk de foto’s maar.

Ik zou verder kunnen vertellen over alle andere vergeten steden in Illinois, een staat met een miljardenschuld en een steenrijke gouverneur, waar de staatsloterij geen geld meer uitkeert aan winnaars en huisartsenposten sluiten vanwege politiek geruzie.

Over hoe je in deze vergeten steden begrijpt waarom mensen op nieuwe politici stemmen, op verlossers.

Maar dat zou het halve verhaal zijn.

Optimistisch in Cairo, Illinois

Het wonder van deze ‘deprimerendste’ stad is dat je er de meest optimistische mensen treft. Verschillende bewoners zeiden me dat er vast wel een nieuwe supermarkt komt op de plek van de Wonder Market. Of een Walmart.

‘Al de jaren dat ik in Cairo woonde, was ik verbaasd over de schoonheid van de mensen en hun zegevierende geest te midden van de harde onderdrukking,’ mailde een oud-inwoner me.

Ik denk dat dat het samenvat.

Een wonder, maar misschien is het wel logisch te verklaren: wie hier woont, is noodgedwongen hoopvol.

Geldt voor heel Amerika.