Wat Charles Darwin ons kan leren over de billen van Kim Kardashian

Waarom hebben we billen? Het logische antwoord lijkt: om te kunnen zitten. Maar dat is misschien een bijkomend voordeel: de voornaamste functie van mensenbillen is juist om rechtop te kunnen staan.

Mark Nelissen, emeritus professor evolutie- en gedragsbiologie aan de Universiteit van Antwerpen en auteur van meerdere boeken over het darwinisme, stelt: ‘Bij apen volgt de bilspier mooi het gebogen lichaam van de rug naar de bovenbenen. Door helemaal rechtop te gaan lopen, zijn onze bilspieren als het ware samengeduwd tot grote bobbels. De evolutie had dat kunnen voorkomen door de spieren te laten krimpen, maar dat zou grote problemen hebben gegeven bij het rechtop staan en bij het lopen. Dus, spier behouden betekent bobbel aanvaarden. De kont was geboren.’

Met de vaginaverhuizing werkte de evolutie een ander mechanisme uit om mannen in de juiste richting te leiden

De nieuwe bil veranderde seks drastisch: toen we nog op vier poten liepen kregen vrouwen, op het moment dat ze klaar waren om zaad te ontvangen, helrode en gezwollen schaamlippen om de man in de goede richting te wijzen. Met de nieuwe positie van de kont, en de daarmee gepaarde verhuizing van de vagina, verdween die zwelling. ‘Gelukkig,’ zegt Liesbeth Sterck, primatoloog en hoogleraar gedragsbiologie aan de Universiteit Utrecht. ‘Ik ken een chimpansee die tijdens haar ovulatie een autoband achter zich aansleept in de dierentuin omdat ze anders niet kan zitten.’

Met de vaginaverhuizing werkte de evolutie een ander mechanisme uit om mannen in de juiste richting te leiden. Een sterke prikkel die permanent aanwezig is, ook buiten de vruchtbare periode, en die duidelijk opvalt bij het rechtop lopen: billen. Dat de vrouwenbil zich ontwikkelde tot seksueel signaal, en de mannenbil minder, is volgens Nelissen dan ook makkelijk te verklaren: de ronde bil moest de zogenoemde ‘tomaatzwelling’ vervangen.

Zijn vrouwen met grote billen vruchtbaarder?

Dat een grote bil wordt gezien als teken van vruchtbaarheid heeft meer redenen. Het zou vooral te maken hebben met de vetopslag die door de grootte van een bil gesuggereerd wordt. Het hormoon oestrogeen, waarvan vrouwen meer hebben dan mannen, bepaalt in grote mate de fysieke verschillen tussen mannen en vrouwen. Het zorgt voor de groei van borsten, reguleert de menstruatie, produceert slijm dat vagina’s soepel houdt en geeft baarmoeders de kans om eventueel aanwezige zaadcellen in leven te houden. Ook zorgt het hormoon voor de vetopslag rond de billen. Gezonde omega-3-vetten, die volgens Nelissen een goede voorraad vormen voor een eventuele foetus.

Een grotere bil zou dus op een hogere oestrogeenspiegel kunnen duiden. Toch is die verklaring volgens veel gedragsbiologen maar een klein onderdeel van de seksuele aantrekkelijkheid van een vrouw: de breedte van haar heupen, ten opzichte van haar taille, zou een grotere rol spelen.

Naast Nelissen en Sterck spreek ik evolutionair bioloog aan de Universiteit Maastricht Roy Erkens. Alle drie zijn het erover eens dat de ronde bil (onderbewust) een rol speelt bij de partnerkeuze, belangrijker nog is de heup-taille-ratio. Erkens: ‘Er zit nogal variatie in persoonlijke voorkeur, maar een tailleomvang die 70 procent is van de heupomvang wordt door mannen universeel als aantrekkelijkst beschouwd. Het duidt evolutionair op een hoger reproductief potentieel, door een gezond lichaamsgewicht. In 2011 deed een groep onderzoekers research bij een geïsoleerde stam in Papoea-Nieuw-Guinea, in een gebied dat niet beïnvloed zou kunnen zijn door de media. Ook daar bleek dat de heup-taille-ratio van 0,7 als meest aantrekkelijk werd beschouwd.’

Ook belangrijk: de hoek van de bil

Sterck: ‘Als je kijkt naar de vrouwen voorop de Playboy door de decennia heen, dan is hun gewicht steeds lager geworden en de buste steeds groter. Maar de heup-taille-ratio op de cover is altijd ongeveer die 0,7 geweest.’ Ook de Duitse evolutiebioloog Karl Grammer, die jarenlang tests uitvoerde in het onderzoek naar de ratio, onderschrijft die theorie: ‘Een smalle taille betekent: ik ben vrouw, ik ben jong, ik ben niet zwanger.’

Nelissen voegt daar nog aan toe dat de hoek waarin de bil staat, ten opzichte van de rug, ook bepalend is voor welke vrouwen onderbewust worden gezien als geschikt paringsmateriaal. ‘Vastgesteld is dat die hoek in het beste geval 40 graden is. Dat heeft te maken met druk die op de ruggenwervels wordt uitgevoerd als een vrouw zwanger is. Op het moment dat ze in verwachting is, gaat ze haar bovenlichaam naar achteren trekken omdat die zware buik aan de voorkant tegenwicht nodig heeft. Als ze een hoek heeft van 40 graden tussen de rug en de bovenkant van de bil, zorgt dat voor een optimale druk in de wervels.’

En waarom willen westerse vrouwen nú een grotere bil?

Goed. Een heup-taille-ratio van 0,7 en een ronde bil in een hoek van 40 graden als ideaal dus. Maar die regels gelden volgens het darwinisme al sinds het bestaan van de moderne mens en werden in grote delen van de wereld altijd al gewaardeerd. Is er ook een biologische verklaring voor de hervonden populariteit van de grote bil in het Westen? Een biologische verklaring voor het feit dat er in Amerika vorig jaar 86 procent meer bilvergrotingen werden uitgevoerd dan in het jaar ervoor? Of voor het gegeven dat er in Nederland bij alle grote kledingketens tegenwoordig broekjes met bilvulling te koop zijn?

Nee, die is er niet, volgens Sterck, Erkens en Nelissen. De verklaring is volgens hen zonder twijfel een culturele. Erkens: ‘Mensen zijn niet opeens bewuster bezig met voortplanting of het zoeken naar een vruchtbare vrouw. Integendeel: er worden steeds minder kinderen geboren, zeker in het Westen. De aanleiding om billen mooi te vinden is dus biologisch, maar dat is niet regionaal bepaald. Deze trend is puur een modeverschijnsel.’

Toch is er een kleine kans dat westerse vrouwen over een tijd gemiddeld een grotere bil hebben dan nu. Maar dat heeft minder te maken met idealen en meer met toeval, meent Nelissen.

Om dat uit te leggen moeten we eerst het verschil tussen natuurlijke selectie en seksuele selectie begrijpen. Natuurlijke selectie is het proces dat ervoor zorgt dat soorten dusdanig evolueren dat ze zo goed mogelijk kunnen overleven in hun natuurlijke omgeving. Seksuele selectie heeft niet met overleven te maken, maar met de voorkeuren van mannetjes en vrouwtjes, wat weer bepaalt wie wordt gezien als goede paringspartner. Het verlangen naar een grote bil valt in die laatste categorie. Betekent dat dan ook dat we daar over een paar generaties de gevolgen van gaan zien, in de vorm van meer vrouwen met grote billen?

De grap van evolutie is: je bent altijd aangepast aan de omgeving van je ouders

Nelissen: ‘Kleine kans, maar het zou kunnen. Natuurlijke selectie is een proces waar soms honderdduizenden jaren overheen gaan voor er een duidelijke verandering in ons lichaam zichtbaar wordt, terwijl seksuele selectie zich veel sneller ontwikkelt. Een aantal jaar geleden wees onderzoek uit dat Nederlandse mannen gemiddeld de langste mannen ter wereld zijn. Een gezond dieet zou daarvan de reden zijn, en de goede gezondheidszorg die in Nederland beschikbaar is. Maar in bijvoorbeeld Scandinavië zijn de leefomstandigheden hetzelfde, terwijl mannen daar gemiddeld niet langer zijn. Hoe dat kan? In Nederlandse vrouwen lijkt een genmutatie plaats te hebben gevonden die ervoor zorgt dat ze onderbewust gaan voor lange mannen. Zo’n mutatie vindt per toeval plaats en heeft niet per se te maken met overleven, maar wel met wat we aantrekkelijk vinden, omdat de voorkeur zich verstrengelt met het DNA. Ik sluit dus niet uit dat dit met vrouwenbillen ook zo zou kunnen werken: als er in mannen een genmutatie op zou treden waardoor zij grote billen aantrekkelijk vinden, zou het kunnen zijn dat het verlangen naar een grote bil wordt opgeslagen in het DNA, met vooral die vrouwen gepaard zal worden, en over een paar generaties de gemiddelde vrouw beduidend grotere billen zal hebben. Het zou kunnen dat een dergelijk iets in Zuid-Amerika en Afrika al is ingetreden. Maar nogmaals: elke genmutatie die optreedt is puur toeval, dus harde uitspraken kun je daar niet over doen.’

Dat fysieke verschillen vanwege seksuele selectie al binnen één generatie kunnen optreden, wordt bevestigd door Erkens. ‘Maar de grap van evolutie is: je bent altijd aangepast aan de omgeving van je ouders. De kans dat het billenideaal op de lange termijn invloed gaat hebben op hoe mensen gebouwd zijn, lijkt me heel klein. Mensen hebben namelijk naast biologische drang natuurlijk ook gewoon hun bewustzijn. Het is dus zeker niet gezegd dat een man altijd zal gaan voor de vrouw die het beste zijn nageslacht zou kunnen dragen, maar net zo goed kan vallen voor de vrouw die hem aan het lachen maakt of zo heerlijk slim is.’

Waarom dan toch het verlangen naar maatje Kardashian?

Ondanks de duidelijk aanwijsbare biologische redenen om te gaan voor de grote bil, is er volgens zowel Erkens als Nelissen dus geen reden om hier evolutionaire gevolgen aan te hangen. Voortplanting is niet opeens belangrijker geworden, de heup-taille-ratio speelt nog altijd een grotere rol dan de grootte van de bil zelf, en dan is er nog het vermogen tot logisch redeneren van de mens, waarmee een puur biologische drang kan worden genegeerd of verworpen.

Waarom hebben sommige vrouwen dan toch het verlangen naar maatje Kardashian? Volgens Sterck is daar toch een biologische reden voor te geven. ‘Dat wat je om je heen ziet, bepaalt wat je concurrentie is. Daar moet je als vrouw tussen passen zodat je ‘mee kunt.’ Maar in het ideale scenario steek je zelfs nog iets boven de rest uit. Schoonheidsidealen kunnen gevormd worden door media en cultuur, maar de biologie neemt het daarna over. Je wilt je als vrouw onderbewust onderscheiden als meest geschikte partner, en daardoor - uiteraard in samenspel met de culturele laag die over dit ideaal heen ligt, en de media die ontegenzeggelijk een rol spelen - willen sommige vrouwen nu een extreem grote bil. Toch zijn de onderscheidendste billen, zoals in de jaren negentig de borsten, kunstmatig vergroot. Dat gaat dus geen enkele invloed hebben op volgende generaties.’

De biologen lijken het, ondanks individuele kanttekeningen, over een paar dingen eens te zijn. Allereerst heeft het verlangen naar een grote bil duidelijk een biologische reden: onderbewust duidt de bil op vruchtbaarheid en het vermogen goed een kind te kunnen dragen. De bil is een permanent seksueel signaal geworden, ontstaan toen we rechtop begonnen te lopen.

Ten tweede gaat het evolutionair niks uitmaken wat op dit moment de voorkeur is, omdat schoonheidsidealen te snel veranderen om op de lange termijn invloed te hebben en omdat kunstmatige aanpassingen uiteraard niet overgedragen worden op volgende generaties. Tenzij mannen vanaf nu massaal en uitsluitend gaan kiezen voor vrouwen met een (aangeboren) grote bil of er bij toeval een genmutatie zou plaatsvinden die de voorkeur voor grote billen vastlegt in ons DNA, mogen we ervan uitgaan dat het nu heersende ideaal wel degelijk te maken heeft met biologie, maar helemaal niets met evolutie.

De verklaring voor de hervonden waardering van de grote vrouwenbil in het Westen ligt dus hoogstwaarschijnlijk op het culturele vlak. Dat ga ik de komende weken verder onderzoeken. Erkens: ‘Maar laten we over een jaar of 200.000 nog eens bellen, dan weten we zeker of het zo is.’

Eerder in deze serie: