Laten we samen podcasts gaan luisteren
Ik ontdekte pas twee jaar geleden dat je een iPhone ook als radio kunt gebruiken. Maar sindsdien komt een groot deel van de journalistiek die ik consumeer binnen via mijn koptelefoon. Het zijn gouden jaren voor podcasts en wij gaan op een rij zetten wat je niet mag missen.
Het schijnt dat zelfs Plato, in de vierde eeuw voor Christus, al klaagde over de teloorgang van de orale traditie. Schrijven was nieuw en de filosoof vreesde dat het de mensen vergeetachtig zou maken. Het gesproken woord liet zich beter in de ziel graveren dan het geschreven woord.
De meeste technologieën na Plato hebben het mondelinge verhalen vertellen ook niet echt gefaciliteerd. Maar sinds 2003 blaast de podcast ’s werelds oudste vorm van entertainment nieuw leven in. Er wordt wel gezegd dat ze deel uitmaken van een radiorenaissance.
Het huidige succes
Als ultiem voorbeeld van het huidige succes van de vorm wordt vaak de Amerikaanse hit Serial genoemd. In het eerste seizoen daarvan dook journaliste Sarah Koenig in een gesloten moordzaak en ontrolde in wekelijkse episodes wat ze te weten kwam. Miljoenen luisteraars raakten verslaafd aan deze knap gemonteerde thriller. Inmiddels is er een tweede seizoen, waarin Koenig de ontvoering van een Amerikaanse militair in Afghanistan onderzoekt.
Maar ook al vóór Serial werd sommige van de beste non-fictie in podcastvorm gebracht. Bijvoorbeeld door de radiogod Ira Glass, die met zijn programma This American Life de standaard zette voor radiojournalistiek. In elke aflevering brengt hij meerdere verhalen rond één thema.
Zijn onderwerpen – van baby’s verwisseld bij de geboorte tot militairen die al weken leven op een vliegdekschip – laat hij meestal zelf aan het woord. De items zijn bijzonder meerstemmige kleine reportages.
Hier legt hij trouwens uit hoe je een podcast luistert of downloadt.
Wat hier goed aan is
In die meerstemmigheid zit een deel van de aantrekkingskracht van journalistiek in podcastvorm. Het horen van de stemmen van de betrokkenen maakt verhalen intiemer en invoelbaarder. Nu is dat uiteraard intrinsiek aan radio, maar de podcast lijkt bij uitstek geschikt voor het vertellen van lange, complexe verhalen, omdat luisteraars zelf kunnen bepalen wanneer ze ernaar luisteren. Je hoeft niets te missen.
Naast de genoemde verhalenvertellers luister ik ook graag naar gespreksprogramma’s als Slate’s Culture Gabfest, waarin een team van cultuurcritici wekelijks met elkaar in gesprek gaat over de nieuwste (en soms oudere) films, series, muziek en boeken. Het zijn luchtige, informele maar inhoudelijke gesprekken van mensen die weten waarover ze praten. De discussies kunnen hoog oplopen, maar dat is precies wat me aanspreekt aan deze democratische vorm van cultuurkritiek. Gabfest geeft je bovendien het aangename gevoel dat je bij de hosts aan tafel zit.
Ook in Nederland wordt gewerkt aan een bruisender podcastlandschap
Slate, een van de prominente Amerikaanse podcastproducenten, heeft sinds kort trouwens ook een platform, Panoply, met zo’n uitgebreid aanbod aan podcasts dat het bijna moeilijk wordt om te kiezen.
Maar waar het internet op je scherm vaak een bron is van keuzestress en onrust, bieden podcasts juist een uitgesproken kalme manier om informatie tot je te nemen. Ze zijn een welkome afwisseling in de overdaad aan visuele prikkels en ze maken het je (als ze goed zijn) makkelijk om aandachtig te blijven. Een zeldzaamheid.
Op mijn vaste podcastlijst staan nu, helaas, nog overwegend Angelsaksische producties. Maar ook in Nederland wordt gewerkt aan een bruisender podcastlandschap. Jonge radiomakers leggen zich in programma’s als Toendra (VPRO), bijvoorbeeld, toe op het vertellen van originele non-fictieverhalen en veel van de fijne programmering van Radio 1 is in hapklare blokken terug te luisteren (tip: het mooie kerstmarathoninterview van Ester Naomi Perquin met IS-kenner Judit Neurink). Op het platform Woord.nl kun je bovendien ‘de mooiste radioverhalen van de publieke omroep’ (terug)luisteren.
Wat we gaan doen
Dit alles is nog maar het topje van de ijsberg. Net als bij YouTube is het niet altijd makkelijk om je weg te vinden in het enorme aanbod. Daarom raden correspondenten de komende dagen hun favoriete podcasts aan. Ook van jullie horen we graag wat er door de koptelefoons klinkt.
Correctie (11-1-2016): In een eerdere versie stond dat de militairen uit Serial ‘jaren’ op het vliegdekschip verbleven. Dit moet ‘weken’ zijn en is aangepast.
Verder luisteren?
Komt een land bij de dokter
Michelle van TongerlooAls straatarts ziet Michelle van Tongerloo dagelijks hoe ingewikkeld helpen is geworden. In haar boek Komt een land bij de dokter laat ze zien hoe het beter kan.
