Elf geboden voor wetenschapsjournalisten en kritische krantenlezers

Ik ben groot fan van de wetenschapsjournalistiek van Vox.com. Het platform wijst me regelmatig op boeiend of juist beroerd onderzoek. Vorige week nog schreef Julia Belluz over een studie naar het effect van chocolademelk op sportprestaties. Bij nader inspectie bleek: het onderzoek raakte kant noch wal.

Ik leer ook veel van Vox over het opschrijven van wetenschapsresultaten. Als journalist sta ik telkens voor de uitdaging: hoe houd ik een artikel leesbaar zonder aan juistheid in te boeten? Die tweestrijd kan op verschillende manieren worden verloren.

Aan de ene kant kun je uitkomen op een gruwelijk saai artikel. Maar daar is geen excuus voor, zei hoofdredacteur Ezra Klein onlangs in een lezing voor de Wereldbank. Want: ‘Er is niets wat belangrijk is dat niet interessant gemaakt kan worden.’

Aan de andere kant kun je te kort door de bocht gaan bij de interpretatie van de resultaten. Wat gaat er dan precies verkeerd? Die vraag legde Vox-journalist Brian Resnick voor aan twintig wetenschappers. In zijn artikel beschrijft hij de elf meest gemaakte fouten (zie link onderaan).

Achter elke fout schuilt een belangrijke les:

1. Verwacht niet dat een wetenschappelijke studie een duidelijk antwoord geeft op grote vragen.

2. Realiseer je dat onderzoek vaak een beperkte focus heeft.

3. Richt je op onderwerpen waar al veel onderzoek naar gedaan is, niet op nieuwe ‘sexy’ onderwerpen.

4. Bedenk dat studenten niet representatief zijn (al worden ze wel vaak als onderzoeksobjecten gebruikt).

5. Wees voorzichtig met percentages.

6. Onthoud dat statistische significantie niet per se betekent dat het resultaat belangrijk is.

7. Wees nauwkeurig met andere verwoordingen voor wetenschappelijke termen.

8. Bedenk dat mensen zich niet per se zo gedragen als ze zeggen.

9. Vertrouw ongepubliceerd onderzoek niet blindelings.

10. Wijs je lezers altijd op het oorspronkelijke onderzoek.

11. En vergeet niet: correlatie is geen causaliteit.

Van mij mogen deze lessen stuk voor stuk op een tegeltje boven mijn bureau. Ze komen trouwens ook goed van pas bij het kritisch lezen van het nieuws. Loop ze dus even na, als je de volgende keer leest dat wijn, spelt of koffie goed is voor je geluk, seksleven én intelligentie.