Beste Shellmedewerkers, laten we praten

Beste Shellmedewerkers, Er wordt altijd over jullie gepraat. Jullie CEO Ben van Beurden heeft daar last van. In jullie bedrijfsblad Venster zei hij dat het moeilijkste aan het leiden van een groot energiebedrijf ‘is te worden erkend als een waardevolle partner in de discussie over hoe we klimaatverandering kunnen tegengaan en er tegelijkertijd voor kunnen zorgen dat mensen toegang hebben tot de energie die ze nodig hebben.’

Het lijkt er soms op, zei Van Beurden, dat de mensen uit de olie- en gasindustrie - ‘die het energiesysteem het beste kennen’ - hun geloofwaardigheid in het publieke debat hebben verloren. Alsof de samenleving niet van de echte experts wil horen op welke manier ‘de omschakeling naar een koolstofarme samenleving realistisch te verwezenlijken is.’

Het heeft te maken met ‘de overtuiging dat er twee groepen mensen zijn,’ zei Van Beurden: ‘degenen met goede bedoelingen voor de aarde en mensen met kwade bedoelingen. En raad eens in welke groep wij worden geplaatst? Ik maak daar bezwaar tegen. [...] Ik wil ook het beste voor de aarde en voor de mensen.’

We weten niet precies wat er gebeurt als de zeespiegel stijgt, maar we weten dat het ernstig wordt. Ik wil dat niet langer tegen jullie zeggen, maar met jullie bespreken

‘Op welke planeet leeft u mijnheer Van Beurden?’ was de reactie van een journalist van Vrij Nederland. ‘Shell heeft niet het beste voor met de wereld, Shell heeft vooral het beste voor met zichzelf.’ De journalist herinnerde aan de lobby van Shell tegen vooruitstrevende duurzame energiedoelstellingen in Europa. ‘Om het grote publiek te overtuigen zult u met een beter verhaal moeten komen.’

Dit geharrewar - het was niet echt een gesprek - vat het onbegrip tussen jullie bedrijf en de media goed samen. Ik specialiseer me als journalist nu drie jaar in klimaat en energie en mijn nieuwsgierigheid naar Shell is gestaag gegroeid. Het is me duidelijk geworden dat we een onacceptabel groot risico lopen op mogelijk catastrofale klimaatverandering zolang Shell en andere fossiele energiebedrijven niet harder gaan meewerken aan een oplossing. Ik wil dat niet langer tegen jullie zeggen, maar met jullie bespreken.

Weten jullie iets wat buitenstaanders niet weten?

Van Beurden zei in Venster dat veel mensen ‘nu ten onrechte geloven dat klimaatverandering op een heel eenvoudige manier op te lossen is. De mensen die het energiesysteem begrijpen weten dat dat niet kan.’ Weten jullie iets wat buitenstaanders niet weten? Hebben jullie het gevoel dat de samenleving - en journalisten zoals ik - de overgang naar duurzame energie verkeerd begrijpen? Mail me en we spreken af, juist ook als je het gevoel hebt dat ik de verkeerde vragen stel, dat ik de zoveelste journalist ben die Shell verkeerd begrijpt.

Want weet je, veel mensen hebben vragen. Staat Shell aan de goede kant van de geschiedenis? Waarom is het lot van Shell nog altijd niet te verenigen met de doelstelling de opwarming ruim beneden de twee graden Celsius te houden? Wat zeg je als mensen in je omgeving vragen stellen over die spanning? Wat zeg je als je kinderen daar vragen over beginnen te stellen?

Van een afstandje lijkt het alsof jullie overdag producten leveren die het klimaat helpen ontwrichten en ‘s avonds de kinderen instoppen en dan maar hopen dat ze een goede toekomst hebben.

Een strategie om met deze spanning om te gaan kennen we: de schuldvraag terugkaatsen naar de samenleving die verslaafd is aan fossiele brandstoffen. Van Beurden werd laatst gevraagd of hij van plan was om minder olie en gas op te pompen en zo mee te werken aan het beperken van de klimaatverandering. ‘Ik pomp alles op wat ik kan oppompen om aan de vraag te kunnen voldoen,’ zei hij. Wat uiteindelijk werkt tegen klimaatverandering is minder CO2 uitstoten en de consument stoot CO2 uit. Een realistisch antwoord. Maar veel buitenstaanders vinden het te mager. Wat vind jij?

Wat doet Shell tegen klimaatverandering?

Ik sprak al iemand uit de olie- en gasindustrie – een oud-Shellmedewerker – die het gevoel heeft dat de samenleving steeds meer naar hem kijkt alsof hij een wapen- of drugshandelaar is. Dat laten zijn medeburgers dan wel blijken terwijl ze naast hem zitten in het vliegtuig - zich onbewust van hun eigen schuld en hypocrisie (alsof ze nog nooit van kerosine hebben gehoord...). Hoe ga jij om met zulke verwijten?

Van Beurden blijft zeggen: de olieprijs kan laag zijn, de olieprijs kan hoog zijn, maar de wereld heeft fossiele energie nodig. Wat als hij het mis heeft?

Misschien vraag je je af waarom ik juist jullie benader. Omdat Shell een van de meest winstgevende ondernemingen van ons land is, een iconisch bedrijf met een rijke geschiedenis en goede banden met de overheid. Velen van jullie verdienen astronomische salarissen. Als jullie de overname van BG hebben afgerond, werken er 100.000 mensen bij Shell (al staan er door de lage olieprijs ook 10.000 banen op de tocht). Jullie opereren in meer dan 140 landen, kunnen grootschalige projecten uitvoeren met de slagkracht van een goedgetraind leger.

De ernst van klimaatverandering heeft voor jullie - in tegenstelling tot jullie Amerikaanse collega’s bij ExxonMobil - nooit ter discussie gestaan. Maar welke conclusies verbinden jullie daaraan? We weten dat jullie werken aan CO2-opslag, dat jullie pleiten voor een CO2-belasting, onderzoek doen naar waterstof als schone brandstof van de toekomst. Is dat voldoende? Kan Shell wel overleven als jullie niet drastischer veranderen? De winst halveerde in 2015 door de lage olieprijs - veel branchegenoten zitten in de problemen. Van Beurden blijft zeggen: de olieprijs kan laag zijn, de olieprijs kan hoog zijn, maar de wereld heeft fossiele energie nodig. Wat als hij het mis heeft? Heb jij dan over tien jaar nog een baan?

Laten we hierover praten

De komende maanden wil ik hier met jullie over praten. Ik ben geïnspireerd door het werk van Joris Luyendijk in de Londense City. Hij interviewde tweehonderd bankiers, plaatste uitgebreide gespreksverslagen op de website van The Guardian en schreef daarna een spraakmakend boek over de banken. Luyendijk kwam tot de conclusie dat de financiële sector oncontroleerbaar is geworden, een levensgroot risico voor de maatschappij. Maar hij kwam tot die conclusie nadat hij de mensen en het systeem van elkaar had losgeweekt, nadat hij als honest broker een stem had gegeven aan mensen die voorheen onzichtbaar (en dus onbemind) waren.

Ik wil jullie een voor een aan het woord laten. Vanaf maart begin ik met tien gesprekken, liefst met medewerkers uit diverse functies en niveaus van het bedrijf. Praat je mee? Of je nu werkt als manager, onderzoeker, advocaat, HR-medewerker, well engineer, marketeer of nog heel iets anders - ik ben benieuwd naar jouw verhaal. Stuur een mail naar jelmer@decorrespondent.nl en we maken een afspraak. En ja, ik weet dat je officieel niet namens Shell naar buiten mag treden zonder toestemming van de afdeling Media Relations. Maar je kunt op persoonlijke titel met mij praten en niemand hoeft te weten dat jij op mijn uitnodiging bent ingegaan: je blijft anoniem. Wie op een andere manier dan via een gesprek wil helpen met dit project, wees welkom.

Ik denk dat Van Beurden gelijk had toen hij zei dat de stem van de mensen die het energiesysteem het beste kennen, nu niet wordt gehoord. Laten we daar verandering in brengen.

Met dank aan Joris Luyendijk en Correspondentcollega’s voor het meedenken over de opzet van dit project, en met dank aan de lezers van mijn nieuwsbrief die reageerden toen ik ze vroeg: wat wil jij weten over Shell?

Lees verder over klimaat, olie en gas: