Mag Al Capone de misdaad bestrijden van de Europese Commissie?

Op emotionele toon deden verschillende leden van het Europees Parlement vanmorgen een beroep op de Europese Commissie: verleng het contract met Philip Morris niet.

In 2004 sloot de Commissie een akkoord met de tabaksfabrikant over de bestrijding van sigarettensmokkel. Dat verloopt in juli. Nu onderhandelt ze met Philip Morris over de verlenging ervan.

Niet doen, vonden de meeste parlementariërs. De een riep op: ‘Laten we ons niet afhankelijk maken van geld waar bloed aan kleeft.’ De ander verwees naar zijn vader en grootvader die aan roken waren gestorven. Maar de winnaar van het metaforenballet was zonder meer de Franse groene parlementariër José Bové. Hij vergeleek het aan Philip Morris vragen mee te vechten tegen sigarettensmokkel met Al Capone verzoeken mee te helpen aan de misdaadbestrijding. Dat Philip Morris door het vorige contract al regelmatig in de burelen van de Commissie is te signaleren, duidde hij zo: ‘De wolf is de schaapskooi binnen.’

Geen zwartmakerij van een eerzame fabrikant. Toen de Commissie aan het begin van dit decennium aan een nieuwe tabakswetgeving werkte, voerde Philip Morris een ongemeen felle en niet zo frisse campagne om de regels zo zwak mogelijk te maken. Kort nadat de nieuwe wetgeving was aangenomen, spande de fabrikant een rechtszaak aan bij het Europese Hof van Justitie omdat de nieuwe regels de vrijheid van de consument en van het goederenverkeer zouden aantasten.

Het is lastig te begrijpen. Waarom wil de Europese Commissie toch samenwerken met een partij die dodelijke producten verkoopt, er nogal smerige lobbypraktijken op nahoudt en een rechtszaak tegen haar voert? Ze moet toch ook snappen dat dit soort dealtjes geen bijdrage leveren aan het verbeteren van het imago van Brussel?

In een poging het uit te leggen, stelde dienstdoende eurocommissaris Kristalina Georgieva vanmorgen dat de smokkel in Philip Morris-sigaretten gedurende de looptijd van het contract met 85 procent is gedaald. Maar een causale relatie kon ze, naar ze zelf ook toegaf, moeilijk aantonen. Uit een eigen evaluatie, die ze een dag voor het debat openbaar maakte, blijkt dat er alleen een verschuiving in de handel is opgetreden en het totale volume illegale sigaretten niet is gedaald.

Bovendien is er sinds 2004 nogal wat veranderd. De Wereldgezondheidsorganisatie stelde een protocol op voor de bestrijding van illegale tabakshandel. In de nieuwe tabaksrichtlijn van de Europese Unie zitten ook regels voor het traceerbaar maken van sigaretten. Met die twee nieuwe instrumenten is smokkel volgens deskundigen op onafhankelijke wijze, zonder de ‘hulp’ van de fabrikanten, te bestrijden.

In reactie hierop zei Georgieva dat de bepaling uit de richtlijn over traceerbaarheid pas in 2019 van kracht werd en dat ze tot die tijd iets nodig had om smokkel aan te pakken.

Niet echt een teken dat ze van plan is gehoor te geven aan de vurige wens van het Parlement het contract niet te verlengen. Dat zegde ze in ieder geval niet toe. Verder dan ‘ik ga nadenken over uw standpunt’ ging ze niet.