De sfeer in Brussel? Excellent!

Rond de woordvoerder van Donald Tusk staat een haag van journalisten. Tusk, de voorzitter van de Europese Raad, zit vandaag de EU-Turkije-top over de vluchtelingencrisis voor. Terwijl de Europese regeringsleiders tafelen met de Turkse premier Ahmet Davutoglu komt de woordvoerder vertellen hoe het gaat.

Of beter gezegd: niet vertellen hoe het gaat. Hij meldt dat er ‘nieuwe ideeën’ op tafel liggen. Maar welke dat dan zijn, wil hij niet prijsgeven. Ook aan een voorspelling of ze er vandaag uitkomen, waagt hij zich niet. Hoe de sfeer aan de tafel is? vraagt een journalist. Excellent! antwoordt de woordvoerder.

Tot hilariteit van de journalisten. Want erg gezellig is het hoogstwaarschijnlijk niet. Die morgen heeft Davutoglu hoog van de toren geblazen. In het openbaar heeft hij gezegd dat ‘Turkije klaar is om een lid van de Europese Unie te zijn.’ Naar verluidt is versnelling van de onderhandelingen over het EU-lidmaatschap van Turkije een van de eisen die hij op tafel heeft gelegd. Verder zou Turkije meer geld willen voor de opvang van Syrische vluchtelingen. En visumvrijreizen voor Turken naar de EU.

Het zijn nogal brutale eisen om te stellen op een moment dat Turkije waarden die de EU zegt hoog te achten aan de lars lapt. Vlak voor de top nam de overheid de macht over bij Zaman, de grootste oppositiekrant van het land. Het is het zoveelste signaal dat het met de eerbiediging van de mensenrechten in Turkije momenteel beroerd gesteld is.

Toch wil de EU heel graag zakendoen met het land. Wat Turkije in ruil voor zijn eisen heeft te bieden, is de toezegging dat het door betere bewaking van de Egeïsche Zee zorgt dat er veel minder vluchtelingen naar Griekenland proberen te reizen. Ook wil het mensen die de oversteek wel hebben weten te maken ‘terugnemen.’

Om die Turkse hulp zit Europa erg verlegen. De Europese regeringsleiders hopen de vluchtelingencrisis te bezweren door de stroom vanuit Turkije in te dammen.

Maar niet iedereen vindt dat een wijze strategie. ‘We zouden onze ziel niet moeten verkopen voor een deal met een land, eenvoudigweg omdat ze zelf niet in staat zijn onze problemen op te lossen en een echte Europese oplossing te vinden,’ zegt Guy Verhofstadt, de leider van de liberalen in het Europese Parlement.

Nog bozer is Amnesty International. Het is absurd om Turkije als een veilig land te beschouwen waar we vluchtelingen naar kunnen terug sturen, vindt de mensenrechtenorganisatie. ‘Veel vluchtelingen leven er in verschrikkelijke omstandigheden, sommige zijn teruggedeporteerd naar Syrië en veiligheidstroepen hebben zelfs geschoten op Syriërs die de grens proberen over te steken,’ stelt Amnesty in een persbericht.

Maar aan die kritiek hebben de Europese regeringsleiders even geen boodschap. Voor de camera’s lachen ze na de lunch de tanden bloot. Nu gaan ze met zijn achtentwintigen praten over de Turkse eisen. Vanavond mag Davutoglu dan weer aanschuiven bij het diner. En als ze dan werkelijk een deal zullen weten te sluiten, heeft de EU weer een stukje van haar ziel verloren. Niet zo excellent.