Terugkijken: een moreel beraad over de vraag of het nog oké is om vlees te eten
Moeten we stoppen met het eten van vlees, vis, zuivel en eieren? Documentaire- en tv-maker Marijn Frank (van de Keuringsdienst van Waarde) maakte een film over haar vleesverlangen én de morele wroeging die het haar oplevert. Vanwege het dierenleed en de impact op de aarde. In debatcentrum De Nieuwe Liefde gingen we woensdagavond in gesprek over haar persoonlijke dilemma: wel of geen vlees?
Het was een gesprek met het publiek in de zaal en - naast Marijn Frank - vier gasten aan tafel: journalist Janno Lanjouw (hij schrijft voor De Correspondent over voedsel), presentator Milouska Meulens (van o.a. radioprogramma Vroege Vogels), prof. dr. Cor van der Weele (bijzonder hoogleraar humanistische wijsbegeerte) en ikzelf. De video-opname van het hele gesprek vind je hieronder.
Het mooie van deze avond: het was geen ‘normaal’ debat - waar de deelnemers doorgaans alleen maar dieper in hun groef gaan zitten - maar een ‘moreel beraad.’ Dat is een gesprekstechniek uit de praktische filosofie die erop gericht is te achterhalen welke waarden van wezenlijk belang zijn om dit soort vraagstukken op te lossen. Je verplaatst je in de ander, in plaats van die met argumenten te bestrijden. Het resultaat: een open gesprek over een lastig onderwerp, een uitnodiging om je eigen denkbeelden en vooronderstellingen op de proef te stellen.
Ik was uitgenodigd om iets te vertellen over de relatie tussen het klimaat en de consumptie van dierlijke eiwitten. Veeteelt is goed voor bijna 15 procent van alle uitstoot. Omdat dieren zelf broeikasgassen uitstoten en bijvoorbeeld omdat er regenwoud wordt gekapt om hun voer te verbouwen. Ruim de helft van alle CO2 die een gemiddeld huishouden uitstoot door zijn voedselconsumptie, komt voor rekening van dierlijke producten (32 procent voor vlees en vis en 19 procent voor zuivel en eieren). Mijn inbreng was dus: stoppen met vlees eten is een geweldige kans om je negatieve impact op het klimaat te verkleinen.
Aan tafel hadden we het vooral over de vraag: hoe vertaalt zo’n feitelijk inzicht zich in gedrag? Hoe komt het dat mensen zo goed in staat zijn om weg te kijken en door te gaan met gedrag waarvan ze weten dat het schadelijk is? En hoe verhouden zorgen over het klimaat zich tot argumenten over dierenwelzijn? Al deze vragen bespraken we aan de hand van Marijn Franks persoonlijke dilemma. Dat maakte het concreet én - hopelijk - nuttig voor iedereen die dit eens wil onderzoeken.
Het belangrijkste inzicht dat mij bijblijft, scherp benoemd door Cor van der Weele: het zichtbaar maken van de morele worsteling zélf is al een grote stap naar de oplossing.
Marijn Franks film Vleesverlangen is 26 mei a.s. te zien op de NPO.
