Welke feiten, claims en mythes over voedsel en duurzaamheid wil jij onderzocht hebben?

Met elke hap of slok die je neemt, druk je je stempel op de wereld. De productie van ons voedsel heeft namelijk grote impact op het milieu.

In Nederland – denk aan het mestoverschot of bijensterfte ten gevolge van bestrijdingsmiddelen – maar ook in de rest van de wereld. Voor de soja waarmee wij ons vee voeren, wordt al te vaak regenwoud in Zuid-Amerika gekapt, om maar een bekend voorbeeld te noemen.

De productie van ons voedsel heeft ook grote gevolgen voor klimaatverandering: voedsel is goed voor ongeveer een kwart van alle uitstoot die een Nederlands huishouden direct en indirect veroorzaakt.

Gelukkig zijn veel mensen zich bewust van de voetafdruk van hun voedsel en proberen zo dier- en milieuvriendelijk te eten. Maar voor het schap in de supermarkt slaat de twijfel toe. Wat is beter: biologische tomaten uit het verre Spanje of gewone tomaten uit een Hollandse kas? Een ‘vegetarische schnitzel’ levert minder CO2-uitstoot op, maar wat als daar Zuid-Amerikaanse soja in zit? Dat biologische hamlapje is fors duurder dan een gewone, maar hoeveel beter is het leven van dat biologische varken geweest?

De bewuste eter dreigt te verdwalen in een woud vol goede bedoelingen.

Een onderzoek naar voedsel en duurzaamheid

In deze reeks wil ik onderzoeken hoe voedsel en duurzaamheid samenhangen. In elke aflevering staat een vraag of onderwerp centraal. Het is de bedoeling dat ik ongeveer een aflevering per maand schrijf. Daarnaast doe ik geregeld verslag van mijn zoektocht naar antwoorden en zal ik jullie vragen om tips, ideeën en interessante gedachten (die je nu natuurlijk ook al kwijt kunt).

Verwacht geen concrete adviezen (‘dit zijn de seizoensgroenten van dit moment’), want daar zijn genoeg handige tools en apps voor. Verwacht wel antwoorden op achterliggende vragen, zodat onze kennis en ons inzicht groeien wat betreft de invloed die de productie, distributie en consumptie van ons voedsel hebben op het milieu.

Welke vragen moet ik stellen?

Welke vragen en onderwerpen zou jij graag beantwoord zien over voedsel en duurzaamheid?

Hieronder doe ik wat suggesties, en ik ben benieuwd wat jij van dit rijtje vindt:

• Welke vragen ontbreken?
• Welke vragen kunnen scherper geformuleerd?
• Welke onderwerpen zijn eigenlijk niet zo interessant?
• Heb je tips? Namen van experts, goede boeken, interessante onderzoeken, een oom of vriendin met praktijkervaring: alles is welkom. Liefst zo specifiek mogelijk. Je kunt me ook mailen.

De volgorde van de vragen en onderwerpen is willekeurig. Eén onderwerp ontbreekt: voedselkilometers. Dit onderwerp is namelijk al aan bod gekomen in de eerste aflevering van deze serie.

Disclaimer: het kan zijn dat hieronder dingen staan die na duchtig onderzoek anders in elkaar blijken te steken – dat onderzoek moet ik immers nog uitvoeren.

Is het eten van insecten beter voor het klimaat? We eten te veel vlees en insecten – wat voor twee miljard mensen al gewone kost is – zouden een goed alternatief zijn. Volgens sommige onderzoeken kost het kweken van insecten echter net zoveel grondstoffen als het houden van kippen en zelfs meer energie dan het produceren van rundvlees. Wat is de milieuwinst van het eten van insecten?

Welk gif spuiten biologische boeren? Biologische boeren mogen van het belangrijkste keurmerk ‘natuurlijke’ bestrijdingsmiddelen gebruiken. Natuurlijk of niet, ze doden organismen. Hoe schadelijk zijn die voor het milieu?

Sparen vegetariërs het klimaat? Veel vleesvervangers bevatten zuivel. En of je nu zuivel of vlees eet, dat maakt voor het klimaat niet zoveel uit. Hoe kunnen vleesvervangers bijdragen aan het verminderen van klimaatverandering?

Is kleinschalige voedselproductie beter voor het milieu dan grootschalige? Grootschalige, industriële voedselproductie heeft onmiskenbaar nadelen, maar is doorgaans veel efficiënter en verbruikt dus minder grondstoffen. Waar ligt de ideale balans?

Is gezond eten ook goed voor het milieu? ‘Als heel de wereld volgens de maaltijdschijf eet, raakt de aarde uitgeput en zijn de zeeën in een mum van tijd leeggevist,’ vertelde een onderzoeker me ooit. Hoe milieubewust zijn de adviezen van het Voedingscentrum?

Is biologisch eten gezonder? Dat zou je verwachten, maar het is nog niet overtuigend en wetenschappelijk aangetoond. Hoe zit dat?

Hoe belangrijk is watergebruik bij het produceren van voedsel? Water wordt wereldwijd steeds schaarser, maar niet overal: Nederland heeft bijvoorbeeld allesbehalve een watertekort. Wanneer is het gebruik van water een criterium voor duurzaamheid?

Is het voedselbos een serieus alternatief? Het voedselbos, waarin allerlei gewassen door elkaar leven, is een (relatief) nieuw concept om voedsel te kweken. Is dit een serieus alternatief voor reguliere landbouw?

Hoe diervriendelijk is biologisch vlees? In de praktijk is het verschil in dierenwelzijn tussen regulier en biologisch vlees kleiner dan je zou hopen. Wat zijn de grootste verschillen en hoe belangrijk zijn die?

Heeft de glastuinbouw in Westland toekomst? Glastuinbouw is een kind van onze gasbonanza (denk aan het Groningse aardgas) en die loopt ten einde. In het Westland wordt evengoed flink geïnnoveerd. Overleeft de Hollandse kas de 21e eeuw?

Hoe vervuilend zijn verpakkingen? De gewetensvolle consument koopt het liefst verse groenten en vooral niet in een plastic verpakking. Maar, zo blijkt uit onderzoek, wie het milieu een dienst wil bewijzen, koopt geen naakte komkommer, maar eentje in plastic (tenzij je ‘m snel opeet). Hoe zit dat?

Wat is biologische wijn? Echt goede wijn is altijd biologisch, zeggen kenners, want goede wijnboeren zorgen goed voor hun land. Wat is biologische wijn? En – burp – is het lekkerder?

Hoe ziet het ideale voedselproductiesysteem eruit? Tijd voor een conclusie: hoe produceren we voor iedereen genoeg gezond en duurzaam voedsel? Is een antwoord op die vraag überhaupt mogelijk?

Meer voedselverhalen?