Tien vragen over het land waar je vandaag over mag stemmen (met antwoorden waar je iets aan hebt)

De afgelopen maanden voerden we op onze redactie geregeld gesprekken over hoe we nu aandacht moesten besteden aan het Oekraïnereferendum dat vandaag plaatsvindt. En dan het liefst op een manier die toevoegt aan de overdaad van stukken en analyses die je overal al tegenkomt.

We besloten daarom allereerst maar eens de vijf belangrijkste claims van de organisatie te toetsen. In hoeverre kloppen die claims precies? Hieronder vind je de uittkomst, de uitleg vind je in de factcheck zelf:

1. Kloppen de claims van GeenPeil?

Claim 1

Een associatieverdrag leidt tot een Oekraïens EU-lidmaatschapUitkomst: volledig onjuist

Claim 2

Het associatieverdrag zorgt voor een geldstroom naar OekraïneUitkomst: deels onjuist

Claim 3

Het associatieverdrag zorgt voor minder democratische controleUitkomst: volledig onjuist

Claim 4

Het associatieverdrag brengt een oorlog met Rusland dichterbijUitkomst: niet te checken

Claim 5

Het associatieverdrag leidt tot emigratie naar NederlandUitkomst: grotendeels onjuist

De conclusie van deze vijf factchecks was een dubbele.

• Ten eerste: de GeenPeilargumenten waar het referendum mee aan de man werd gebracht, bleken grotendeels of volledig onjuist. Of, simpelweg niet te checken.
• Ten tweede: nu het referendum een feit was, konden we dat moeilijk als ‘de waan van de dag’ van ons afzetten. En dus zochten we naar een manier om daar vanuit onze journalistieke filosofie over te berichten.

In de berichtgeving elders ging het algauw vooral over het referendum (wel of niet terecht?) en het associatieverdrag (wel of niet goed voor ons?), en minder over Oekraïne en de Oekraïners.

We besloten daarom Oekraïne zelf in beeld te brengen. Door het stellen van zogenaamd ‘domme’ vragen over een land waar de gemiddelde Nederlandse referendumstemmer niet al te veel van weet.

Hier negen van zulke vragen, telkens voorzien van een relevant artikel:

2. In welke context moet ik Oekraïne plaatsen?

3. Dit verdrag had ook iets te maken met de opstand in Oekraïne. Hoe zat dat?

4. Hoe ging het verder na de opstand?

5. Vaak krijgt het Westen de schuld van de opstand en de oorlog die daarop volgde. Is dat terecht?

6. Hoe staat de burgerbeweging in het land er intussen voor?

7. En, hoe is het met de oorlog in het land. Is er al vrede?

8. Je hoort vaak dat Oekraïne een verscheurd land zou zijn. Klopt dat?

9. En hoe corrupt is Oekraïne eigenlijk?

10. Is een ‘ja’ een ‘nee’ tegen Poetin?

De belangrijkste vragen rond het referendum waren nu wel zo’n beetje beantwoord. Maar terwijl het referendum dichterbij kwam voelden steeds meer stemmers - en ook een aantal van ons, op de redactie - zich zo’n beetje als de mannetjes in deze strip:

We nodigden daarom in het weekend voor het referendum Oekraïnekenner Marc Jansen uit voor een goed gesprek met onze correspondent Lex Bohlmeijer.

Want als je door alle artikelen langzaam de weg kwijtraakt in het woud der meningen, reportages en analyses, is het zeker aan te raden eens te luisteren naar deze bedachtzame historicus.

Tot slot nog dit

Ook Correspondent Politiek Marc Chavannes volgde in zijn ‘politiek dagboek’ op De Correspondent de discussie over het referendum. In zijn eerste analyse stelde hij dat een klein land als Nederland het zich in de instabiele huidige geopolitieke situatie niet kan veroorloven om ‘nee’ te stemmen.

Het kwam hem op kritiek te staan van leden die vonden dat hij te gemakkelijk over de onvolkomenheden van het Europese project heenstapte. In een update van zijn analyse herlas hij de teksten van het associatieverdrag nog eens grondig en vroeg zich af: wat zouden de gevolgen van een nee-stem zijn?