Hoe ik 605 verkiezingen op één dag probeerde te verslaan

Het dorp Peaceful Village (negen inwoners) koos een nieuwe burgemeester. Er was maar één kandidaat: de huidige burgemeester. Ik belde hem op, benieuwd naar zijn visie, maar hij had geen tijd. Ook de officiële verkiezingswebsite kon me weinig vertellen.

Dus reed ik ernaartoe. Dat klinkt eenvoudiger dan het was. Peaceful Village is zo klein dat het niet op Google Maps staat. Er is wel een Wikipediapagina, daar zijn de coördinaten te vinden: 38° 28′ 3″ noorderbreedte, 90° 32′ 25″ westerlengte.

Aldaar trof ik een groen, glooiend heuvellandschap aan. Geen mensen, alleen gekwinkeleer van vogels. Vredig, maar geen Peaceful. Toen ik in een nabijgelegen stadje navraag deed, kenden passanten het niet. Ook in het lokale postkantoor wist men het niet.

De vraag is hoe belangrijk een burgemeestersverkiezing is, in een dorp van negen inwoners, dat letterlijk niet op de kaart staat. Zoiets lijkt hooguit geschikt als curiosum.

Maar ik wil graag het systeem laten zien. Een systeem van versnippering. Peaceful Village is onderdeel van een bijna middeleeuwse lappendeken aan steden, stadjes en dorpjes. Samen vormen die koninkrijkjes, ongeveer driehonderd in totaal, de stadsregio St. Louis, goed voor tweeënhalf miljoen mensen.

Afgelopen dinsdag was het in deze versnipperde metropool verkiezingsdag: er waren maar liefst 605 lokale verkiezingen Ik heb geprobeerd er zo veel mogelijk voor jullie te verslaan.

Want er stonden geen geringe zaken op het spel. Die ‘kleine’ verkiezingen raken de burger vaak harder dan wie er president is. Het ging vandaag om honderden schoolbesturen, gemeenteraadsleden, burgemeesters, sheriffs, de brandweer, de rechters, de riolering, de waterkeringen.

Er stond ook veel geld op het spel. In mijn eigen straat stonden verkiezingsborden voor of tegen een gemeentelijke inkomstenbelasting van 1 procent. Afschaffen of niet? Let wel: die belasting levert liefst één derde van het gemeentebudget op. Afschaffen zou de stad, die al arm is - mede doordat één derde van de inwoners onder de armoedegrens leeft, en dus geen belasting oplevert - verder kunnen ruïneren.

Een miljardair uit de omgeving, Rex Sinquefield, was voor de afschaffing van de belasting. Hij had twee miljoen dollar in een campagnefonds tegen de heffing gestort. (Voor liefhebbers van de serie House of Cards: op deze miljardair is het personage Raymond Tusk geïnspireerd, de excentrieke vogelaar en miljardair).

Belangrijk, kortom, die lokale verkiezingen.

Naamborden in Peaceful Village

Dus daarom zocht ik Peaceful Village. Pas toen ik een brandweerkazerne binnenliep en de weg vroeg, kwam ik verder: ik moest bij een kerkgebouw genaamd All God’s Children Camp zijn.

Het gehucht bleek te bestaan uit een woonwagenkamp, enkele woonhuizen, een landgoed én inderdaad een kerk, waar warempel een verkiezingsbureautje was ingericht.

Volgens de wet moeten die bureautjes van 6 uur ’s ochtends tot 7 uur ’s avonds bemand zijn. Ook als er maar negen stemgerechtigden zijn.

Op de kerkdeur hing een bordje: HIER STEMMEN. Binnen trof ik Ed, de tuinman van het dorp, die net klaar was met grasmaaien. Hij had niet gestemd, hij wist niet dat er ook een burgemeestersverkiezing was. Hij wist wel dat het dorp binnenkort naamplaten kreeg, hij wilde ze wel even laten zien.

Op het landgoed mocht je niet met een geweer jagen. Wel met pijl en boog

Wilde ik meer over de verkiezingen weten, dan moest ik de dominee hebben. Die zei dat Peaceful nog maar acht jaar oud was. Het was opgericht door een vrome aannemer, die ook de kerk had gebouwd. Hij wilde graag meer bouwen, maar werd gehinderd door allerhande bouwregels. Dus stichtte hij een dorp.

Met heel weinig regels. Behalve dan die verordening dat je op het landgoed niet met geweer mag jagen. Wel met pijl en boog. En een bouwvergunning krijg je binnen een dag, glundert de dominee. ‘Hoe kleiner de overheid, hoe beter.’

Iedereen een eigen stad in Amerika

Peaceful Village bleek dus gesticht uit afkeer van ‘big government.’ In Amerika kan dat oprichten van dorpen en steden relatief makkelijk. Het past ook bij het volkskarakter van onafhankelijkheid: als het zou kunnen, woonde elke Amerikaan denk ik in een stad van één persoon, waar je lekker je eigen gang kunt gaan.

Dat heeft allerlei voordelen. In een dorp van negen inwoners is er geen sprake van een kloof tussen politiek en burger. En voor ieder is er wat wils.

Ik reed verder, nog 604 verkiezingen te gaan. Ik doorkruiste de lappendeken, reed door plaatsen voor witte mensen, plaatsen voor zwarte mensen, plaatsen voor rijke mensen, plaatsen voor arme mensen, en vrijwel alle mixvarianten denkbaar.

Er zijn zelfs steden voor fabrieken en bedrijven. Naast St. Louis ligt bijvoorbeeld de stad Sauget, Illinois. De regels voor bedrijven zijn er zo soepel dat je er nu vooral vervuilende industrie en stripclubs aantreft.

Hertenoverlast in Country Life Acres

Mijn volgende stop was het lommerrijke Country Life Acres. 74 inwoners volgens Wikipedia, een gemiddeld jaarinkomen van 200.000 dollar per huishouden.

Er stond een hek voor het dorp. Het bleek een villawijk, letterlijk afgeschermd van de buitenwereld.

Het verkiezingsbureau was in het naburige dorp Town & Country. Ook dit bleek een soort Bloemendaal. Pijnbomen, villa’s, grote hekken om de huizen. Bij het stembureau stonden Porsches geparkeerd.

Voor de ingang stond een kandidaat-raadslid te flyeren. Ik vroeg naar de belangrijkste issues hier. Een van de hete hangijzers: de hertenoverlast.

Zware criminaliteit in Kinloch

Geef ons zulke problemen, zouden ze in het naburige Kinloch zeggen, een stop verder op mijn verkiezingsreis. Ook deze enkele honderden inwoners tellende stad was afgeschermd. Niet met hekken, maar met enorme gaten in de weg, betonblokken die de weg blokkeerden en bergen puin die zomaar ergens leken gestort.

Het gemiddeld inkomen per huishouden was bijna twintig keer lager dan in Country Life Acres, de levensverwachting bijna dertig jaar lager. Grootste issues: zware criminaliteit, corrupte bestuurders en illegale afvaldumping.

Ik trof er geen raadsleden, verkiezingsborden of andere signalen van een campagne. Het stadhuis bleek een bouwval en gesloten. Ik zag wel kinderen op een veranda zitten, direct naast een illegale vuilstort.

De voor- en nadelen van zoveel verkiezingen

Dat is een van de nadelen van de versnippering: ze maakt segregatie mogelijk. Al zullen sommigen dat als voordeel zien.

Andere nadelen: die ministeden zijn vaak inefficiënt en amateuristisch. Of zoals een bezorgde burger hier laatst op een lokale website schreef: ‘De tirannieke, disfunctionele, corrupte, egoïstische, incompetente, impotente, verspillende, armlastige gemeentes van St. Louis County moeten verdwijnen.’

Er zijn ook mensen die willen dat alle steden en dorpen fuseren. Kleine kans, denk ik: alle koningen van die koninkrijken hebben er belang bij dat ze niet verdwijnen. De ironie is dus dat er - vanwege een grondige afkeer van de overheid - heel veel mini-overheden bestaan.

Het klinkt heel democratisch, al die verkiezingen in de VS. Maar die microdemocratie is vaak juist een instrument om de status quo in stand te houden. Versnipper en heers.

In veel van die ministadjes, met een bevolking zo groot als een postzegelclub, bloeit dan ook de belangenverstrengeling. De neef van de burgemeester is de sheriff en diens vrouw is de rechter, bij wijze van spreken.

De ironie is dus dat er - vanwege een grondige afkeer van de overheid - heel veel mini-overheden bestaan

Controle van de macht is er ook nauwelijks. Ik kwam ook geen andere journalisten tegen op mijn reis. Een ‘waakhond van de democratie’ is ook nauwelijks denkbaar als er 605 verkiezingen op een dag zijn in ruim honderd steden. Dan zou je toch enkele honderden journalisten nodig moeten hebben.

Er viel ondanks die 605 verkiezingen ook nauwelijks wat te kiezen. Want er waren maar iets meer dan achthonderd kandidaten. Dat betekent, als je even rekent, dat er voor de meeste posities maar één kandidaat was. Dus betrof het feitelijk een herbenoeming.

Dat verklaart wellicht dat, hoewel er veel op het spel staat, de opkomst extreem laag is, vaak maar 15 procent. Veel lager dan de presidentsverkiezingen (ongeveer 50 procent). Lokale verkiezingen zijn ook veel ingewikkelder. Uitzoeken onder welk district je precies valt, is als het oplossen van een gepeperde legpuzzel. En de dingen waar je over mag stemmen, vereisen vaak evenveel studie als het Oekraïnereferendum. ‘Stem voor proposition Y,’ lees je op de borden. Dat is veel ingewikkelder dan: wil je Bernie Sanders of Donald Trump.

En dan was er deze verkiezingsdag (net als voorgaande jaren, trouwens) ook nog een enorme blunder gemaakt door de centrale verkiezingsautoriteit: in zestig stembureaus waren er verkeerde biljetten bezorgd, zodat de weinigen die op kwamen dagen, niet eens konden stemmen.

Een rechter had om halfacht maar gezegd dat de stembureaus langer open mochten blijven. Maar de meesten waren toen al dicht.

Het feest van de democratie

’s Avonds reed ik naar het centrale stembureau van St. Louis, gevestigd op een verlaten industrieterrein. Alle stembussen van al die honderden bureaus werden daar door vrijwilligers afgeleverd. Hier was het slotfeest der democratie.

De directeur gaf me een privérondleiding naar de zaal waar medewerkers gestrest aan het tellen waren. Er was zelfs een aparte Viewing Room met een raam om het tellen gade te slaan, speciaal gebouwd voor pers en belangstellenden. Ik was, op één fotograaf na, de enige.

Toen ik ’s nachts naar huis reed, was er op de lokale radio nationaal verkiezingsnieuws: over Donald Trump en Ted Cruz.

De volgende dag, toen alle uitslagen bekend waren, bleek dat in die hele regio van tweeënhalf miljoen mensen, ondanks die 605 verkiezingsraces, in grote lijnen alles min of meer bij het oude was gebleven.

Ik heb nog enkele malen gebeld naar de burgemeester van Peaceful Village, Missouri. Hij nam niet op en belde niet terug, maar bleek volgens de uitslagen gewoon herkozen. Met een verpletterende acht van de negen stemmen.

Eerdere verkiezingsverhalen: