Seks gaat niet alleen over genot of voortplanting. Het gaat ook over jezelf

De afgelopen weken sprak ik met een boel mensen over seks. Ook las ik veel artikelen en bezocht ik evenementen en debatavonden over het onderwerp. Want op steeds meer plekken wordt over seks gepraat.

Praten over seks. Zo moet het niet Evenementen over seks zijn een hype. Stop het woord ‘seks’ in de titel en de kaartjes vliegen de deur uit. Maar het gaat echt niet beter in bed nadat je naar zo’n lezing bent geweest. Hoe kunnen we wel over seks praten? Lees hier mijn verslag van die debatavonden terug

Maar op één vraag kreeg ik maar geen antwoord: waarom vinden we seks überhaupt zo interessant?

Omdat ik in de westerse wereld niet veel verder kwam dan ‘omdat het lekker is,’ of ‘omdat we ons ermee kunnen voortplanten,’ zocht ik het antwoord in een andere hoek. De hoek van het taoïsme en de tantra, twee oosterse filosofieën die een duidelijke visie hebben op seksualiteit en het gesprek over seks een diepere laag willen geven. Wat kunnen die twee stromingen aan het gesprek bijdragen?

Seks volgens de taoïsten

Seks wordt een stuk interessanter als je het concept seksualiteit breder ziet, zegt Marleen Janssen (48). Zij verspreidt de taoïstische visie op vrouwelijke seksualiteit in Nederland via een vallei-orgasmecursus, boeken en een nieuwsbrief. Jos Goossens (28) verspreidt dezelfde kennis, maar dan over mannelijke seksualiteit. Zijn cursus heet meervoudig orgasme.

Volgens het taoïsme, een Chinese filosofische stroming, is namelijk alles seksualiteit. Van de bomen en de vogels tot en met de deurklink. Seksualiteit is creativiteit: het stuwt mens, dier en ding voort. Goossens: ‘Seksualiteit heeft in het taoïsme dus niet alleen te maken met voortplanting of in bed rollebollen, maar ook met bewustzijnsgroei in het algemeen.’

De taoïsten hebben technieken ontwikkeld om wat zij seksuele energie noemen te benutten voor je groei als mens. Het opvallende van deze transformatietechnieken is dat je ze alleen beoefent. Janssen noemt dat niet masturberen, maar zelfbeminnen: een combinatie van masturbatie en meditatie.

‘Wat me toen vooral aantrok, was dat je de stuwende kracht van seksualiteit aan je eigen systeem kunt geven. Je eigen seksualiteit is een medicijn’

Dat onderwijzen Janssen en Goossens als volgt: je gaat alleen in bed liggen, doet eerst een kleine ademhalingsoefening en brengt jezelf vervolgens in opwinding. Anders dan bij masturbatie, raak je jezelf aan op meerdere erogene zones en kom je tot rust nét voor een orgasme. Dit is het meditatieve gedeelte. Je blijft roerloos op bed liggen, en ‘voelt’ de seksuele energie door je lichaam gaan.

Dit proces herhaal je drie keer. Janssen: ‘Bij een normale vrijpartij race je als het ware naar een orgasme toe. Hierdoor blijft de seksuele energie rond het seksuele centrum [de penis, de clitoris, DB] zitten. Maar neem je een pauze, dan heeft de energie de tijd om door je lichaam te reizen. Dit uitstellen heeft een verrukkelijk gevolg: het orgasme is grootser en intenser.’

Al gebeurt dat klaarkomen idealiter niet tijdens het ‘huiswerk,’ zoals het oefenen met de transformatietechnieken in de cursus van Janssen en Goossens wordt genoemd. Want na het zelfbeminnen ‘ruim’ je de seksuele energie op: je stuurt het met je gedachten en aandacht via je rug door je lichaam. Het zou extra energie en vitaliteit opleveren.

Janssen zegt dat aan den lijve ondervonden te hebben. Toen ze tien jaar geleden voor het eerst in contact kwam met de taoïstische technieken had ze net een burn-out achter de rug. ‘Wat me toen vooral aantrok, was dat je de stuwende kracht van seksualiteit aan je eigen systeem kunt geven. Dat levert een reusachtige power op, je eigen seksualiteit is een medicijn.’

Een tantraworkshop in Sogamoso (Colombia). Foto’s: Natan Dvir / HH

Seks volgens de tantrabeoefenaars

Ook in de tantra – nog zo’n oosterse leer – wordt seksualiteit als meer dan de daad alleen gezien. Het gaat over seksuele energie, zegt Carla Verberk (60). 25 jaar geleden zette ze het Centrum voor Tantra in Amsterdam op waar ze, inmiddels met haar man Remmelt van Kleef, workshops geeft.

Maar wat is ‘seksuele energie’? ‘Die seksuele energie stroomt door ons lichaam heen, meer of minder vrij. We hebben de neiging om die energie te blokkeren omdat ze maakt dat je alles zo intens gaat ervaren: geluksgevoelens maar ook je verlangens en angsten. En dat vinden we moeilijk. In onze cultuur leren we vooral hoe we die gevoelens moeten stoppen.’

In de tantra gaat het over het contact met jezelf te (her)vinden. Volgens de visie van Centrum voor Tantra – er bestaat niet zoiets als dé tantra – is dat de grondslag van alle verlangens van de mens: werkelijk contact met jezelf. Seksuele energie kan daarbij helpen, menen zij.

Seks kan een manier zijn om het contact met jezelf te verdiepen. In het contact met een ander leer je ook jezelf kennen, is het idee. Daarom is seks zo interessant volgens de tantra: via de aanraking van een ander kom je terug bij jezelf.

Dit is waar de tantra verschilt van het taoïsme: alhoewel beide stromingen gericht zijn op het creëren van een groter bewustzijn, doen taoïsten dit door te focussen op zichzelf en de seksuele energie te gebruiken als een soort medicijn, terwijl tantrabeoefenaars de ander ‘gebruiken’ om tot zichzelf te komen. Want in het contact met een ander, zegt Verberk, word je ‘tot vorm geroepen:’ zodat je als geliefde, werknemer, moeder of kind jouw specifieke kwaliteiten kunt leren kennen.

‘Maar seks is in de tantra maar één manier om contact te maken met jezelf,’ zegt Verberk. In de Vijnana Bhairava Tantra, een belangrijk tantrisch geschrift, staan 112 manieren om een zogenoemde ‘diepere verbinding te maken met de werkelijkheid,’ maar slechts vijf daarvan gaan over seks. Verberk: ‘Toch staat de tantra in het Westen wel om de seks bekend en bestaan er tantrascholen die alleen gericht zijn op betere seks. Maar bij ons gaat het naast betere seks over iets groters: over je werkelijke zelf en de realiteit leren kennen.’

Verberk: ‘Seks brengt je terug in het hier en nu: je landt in je lichaam. Tenzij je je daartegen verzet natuurlijk, wat veel mensen doen: ze blijven in hun hoofd. Ze zijn bezig met ideaalbeelden, wat ze zouden moeten voelen, hoe ze eruit zouden moeten zien, of ze het wel goed doen.

Hoe kan de tantra het gesprek over seks verbreden?

Dat terugkomen in de realiteit, is wat Verberk ervoer toen ze op haar zestiende voor het eerst seks had. ‘Ik zat destijds alleen maar in mijn hoofd. Tijdens mijn eerste keer vrijen, kwam ik als het ware in een andere dimensie terecht. Ik voelde dat ik meer was dan mijn mind. Wat ik voelde, had ik niet bedacht. Toen wist ik: er moet nog veel meer mogelijk zijn met seks, het is zoiets bijzonders.’

In contact met de ander komt veel van ons ego aan de oppervlakte. Pas als dat bovenkomt, kun je het transformeren

Een lange tijd haalde Verberk veel uit het vrijen, totdat ze met iemand kreeg die niet zoveel wilde vrijen als zij. ‘Dat was ontzettend frustrerend, want seks was mijn middel om uit mijn hoofd te komen. Ik had dat nodig en verwachtte dat hij me dat gaf.’

Dit is waar mensen vaak tegenaan lopen in liefdesrelaties, meent Verberk. In het begin, in de verliefdheid, lijkt het nog alsof de ander je kan geven wat je mist. Maar na een tijdje merk je dat een ander het gat niet kan opvullen. ‘De overtuiging dat de ander je kan geven wat je nodig hebt zit heel diep. We hebben als baby’tje geleerd dat je moeder je verschoont, je voedt, voor je zorgt. Ons innerlijke kind blijft grote invloed hebben op hoe we naar anderen kijken, bijvoorbeeld in seksuele relaties.’

Zelf moest Verberk die diepe frustratie helemaal doorleven, totdat ze voelde dat ze wat ze bij haar partner zocht in seks, ook in zichzelf kon vinden. Het lijkt een tegenstrijdige boodschap: de ander ‘gebruiken’ in seks, zodat je beter voor jezelf kunt zorgen, onafhankelijker wordt. Maar in contact met de ander, zegt de tantra, komt veel van ons ego aan de oppervlakte. Pas als dat bovenkomt, kun je het transformeren, of ‘zuiveren’ zoals Verberk het noemt. In je eentje gebeurt dat volgens haar veel minder.

En de taoïsten?

Ook de taoïstische visie op seksualiteit maakt mensen onafhankelijker, denkt Marleen Janssen. ‘Door de jaren heen heb ik veel teleurgestelde vrouwen ontmoet die maar wachten op iemand die hun seksueel genot komt brengen. Ik zeg: vrouwen, geef jezelf genot. Dan komt die man of vrouw vanzelf. Wat is er aantrekkelijker dan iemand die voor zichzelf zorgt? En seks met een ander wordt alleen maar leuker als je zelf weet hoe je lichaam werkt.’

Hetzelfde geldt voor mannen, zegt Goossens. Gaan ze taoïstisch aan de slag - transformeren ze de seksuele energie door hun lichaam en bevredigen ze zichzelf - dan laten ze zich minder beheersen door hun lust, meent hij. ‘Je geslacht achternalopen is niet per se goed of slecht. Het is alleen de vraag hoe vrij je bent als je ‘gedwongen’ wordt door je seksualiteit.’

En nu?

Een maand geleden was ik bij een avondvullend, intellectueel programma over seksualiteit. Twee willekeurige mensen mochten vertellen hoe zij naar seks keken. Ik keek om me heen, en dacht: Waarom zitten we hier eigenlijk? Waarom willen we allemaal zo graag weten hoe we seks goed moeten doen? Waarom trekt het zo?

Ik denk dat ik het nu beter begrijp.

In een wereld die steeds sneller draait, waarin smartphones nooit meer uitgaan en het ‘oog’ van de ander ook niet, is het niet zo vreemd dat seks (weer) zo interessant wordt gevonden. Naast dat seks bevredigt en noodzakelijk is voor voortplanting, is het een van de weinige momenten waarop ons hoofd uitgaat, waarop we voelen in plaats van denken, tot onszelf komen en onszelf opladen. Focussen op je lijf. Met een ander of alleen.