20.04.16 Update 1 min

Deze twaalf verhalen laten zien hoe de klimaatcrisis zich wereldwijd afspeelt

Correspondent Democratie & Klimaat

Ota Khami, 55, stands on the spot where his house used to be, before it was demolished to make way for the construction of the Sesan 2 dam in Stung Treng, Cambodia. Photo: Jason South / Fairfax Media / Getty Images

De effecten van klimaatverandering zijn wereldwijd merkbaar. Ik verzamelde twaalf verhalen die laten zien hoe extreem weer mensen treft van Bangladesh tot Zambia, van Paraguay tot Vietnam en van de Noordpool tot de Stille Oceaan.

Het is moeilijk niet sarcastisch te worden als een olietruck door smeltend ijs zakt, schreef milieueconoom Gernot Wagner vorige maand op Twitter. De foto die op dat moment de wereld over ging sprak voor zich.

*Begin maart zakte een tankwagen door het ijs vlak bij de stad Deline in Canada. Foto: Government of the Northwest Territories*

Het beeld werd gemaakt vlak bij het plaatsje Deline in het noorden van Canada. De overheid had het maximaal toegestane gewicht voor vrachtwagens op deze ijsweg verhoogd, van 10.000 tot 40.000 kilo. Dat bleek, vlak na de warmste februari ooit, een slecht idee.

De ironie was niet te missen. Maar van dag tot dag is de opwarming van de aarde juist wél heel goed uit het oog te verliezen. De crisis ontvouwt zich sluipend, buiten ons blikveld. Ik verzamelde twaalf verhalen die elk op hun eigen manier laten zien hoe klimaatverandering de wereld verandert. Niet over tien, twintig of vijftig jaar, maar vandaag.

1. Zambia valt stil door droogte

Afrika is buitengewoon kwetsbaar voor de gevolgen van klimaatverandering. Zambia is een tragisch voorbeeld. Tussen 1960 en 2003 is de gemiddelde temperatuur met 1,3 graad Celsius toegenomen - meer dan het wereldwijde gemiddelde. Het regenseizoen is korter geworden, en als het regent, valt er vaak veel in korte tijd, met overstromingen tot gevolg. Recentelijk is door ernstige droogte de Karibadam drooggevallen. Dat was jarenlang de bron van goedkope elektriciteit, en daarmee de motor van Zambia’s economische succes. Zambia’s neergang toont hoe klimaatverandering de prille economische ontwikkeling in heel Afrika bedreigt, concludeert de journalist van The New York Times die dit verhaal schreef.

Lees hier het verhaal: Climate Change Hits Hard in Zambia, an African Success Story (12 april 2016, leestijd: 9 minuten)

2. Noordpool zonder winter

Het ijs is niet meer te vertrouwen in Fort Yukon, een inheemse gemeenschap in de Amerikaanse staat Alaska, net binnen de poolcirkel. Inwoners verplaatsen zich normaliter per sneeuwmobiel over bevroren rivieren, maar dat kon deze winter niet meer: ze zakken door het ijs. Begin maart was het er 10 graden Celsius warmer dan gemiddeld. In december 2015 was het op de Noordpool maar liefst 30 graden warmer dan normaal - de Noordpool warmt al dertig jaar twee keer zo snel op als de rest van de wereld. Om dat in context te plaatsen, zegt een lokale bestuurder, moet je je voorstellen dat het in Los Angeles 30 graden warmer is dan normaal…

Lees hier het verhaal: Record-breaking temperatures ‘have robbed the Arctic of its winter’ (15 maart 2016, leestijd: 6 minuten)

4. Extreem weer, wereldwijd

In Ethiopië zijn momenteel meer dan tien miljoen mensen afhankelijk van voedselhulp. Dat komt onder meer door een buitengewoon sterke El Niño - een periodieke, sterke opwarming van zeewater langs de evenaar in de oostelijke Grote Oceaan, met gevolgen voor het weer wereldwijd: op sommige plekken wordt het droger, op andere juist natter. In dit artikel worden de gevolgen van El Niño wereldwijd in kaart gebracht: van India tot in Zuid-Afrika. Je kunt dit stuk gedeeltelijk lezen als een staalkaart van de effecten van klimaatverandering. Want de extreme hitte die de wereld in 2015 en de afgelopen maanden heeft meegemaakt - het ene na het andere temperatuurrecord sneuvelde - wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door langetermijntrends van opwarming die alleen maar heviger worden. In 2015 kon volgens klimaatwetenschappers ongeveer 10 procent van de extra warmte aan El Niño worden toegeschreven.

Lees hier het verhaal: El Niño Upsets Seasons and Upends Lives Worldwide (19 maart 2016, leestijd: 17 minuten)

5. Te veel dammen in de Mekong

Hoe klimaatverandering, ontbossing en grote dammen heel Zuidoost-Azië beïnvloeden, dat kom je te weten in deze indrukwekkende, interactieve reportage waar tien mensen van The Guardian aan hebben gewerkt. In zes etappes reis je door Laos, Cambodja en Vietnam. Je begint in Laos, dat schone energie uit waterkracht voor de hele Mekong-delta wil leveren. Door de dammen stroomt daar minder water door de rivieren waar zoveel mensen van leven. Alleen al de constructie van een nieuwe megadam - Don Sahong - zou de voedselveiligheid van miljoenen mensen in gevaar kunnen brengen. Helaas is dat niet de enige: in de regio zijn ongeveer honderd nieuwe dammen gepland. Het is alsof iemand de poten van de stoel afzaagt waar hij zelf op zit, zegt een geïnterviewde. Daar komen de uitdagingen van hogere temperaturen, extremer weer, landjepik, ontbossing en urbanisatie nog eens bij.

Lees hier het verhaal: Mekong: A river rising (26 november 2015, leestijd: 21 minuten plus kijktijd (optioneel): 9 minuten)

6. Hoe overleef je in een land dat verdrinkt?

‘Geen land in de wereld is zo kwetsbaar voor klimaatverandering als Bangladesh,’ schrijft Ben van Raaij in dit verhaal in de Volkskrant. Het water komt niet alleen van zee - de stijgende zeespiegel die het land langzaam kleiner maakt en de akkers verzilt. Het komt ook van de Himalaya: smeltwater van de gletsjers doet de rivieren uitdijen. In het jaar 2100 kunnen dertig miljoen mensen door de gevolgen van de opwarming van hun land worden verdreven. Maar klimaatvluchtelingen zijn er nu al volop, schrijft Van Raaij. De delta is zo kwetsbaar geworden door menselijk handelen: de bouw van stuwdammen, dijken en polders heeft de natuurlijke sedimentatie afgeknepen. ‘Het deltalandschap is een waterwoestijn waarin niet meer te leven valt.’

Lees hier het verhaal: Hoe overleef je in een land dat verdrinkt? (21 November 2015, leestijd: 10 minuten)

7. Klimaatvluchtelingen uit de Stille Oceaan (1)

Een indringende reportage vanaf de Marshalleilanden en Kiribati in de Stille Oceaan. De eilandjes zijn zo plat als pannenkoeken: de zeespiegel hoeft maar 3 centimeter te stijgen en de zee zwelt bij een overstroming al tot wel 30 meter verder landinwaarts. De grens van 2 graden Celsius opwarming die tot voor kort als ‘veilig’ werd beschouwd, betekent voor de eilandbewoners het einde van hun wereld. De president van Kiribati, Anote Tong, ziet de situatie als hopeloos en roept jonge landgenoten op ‘met waardigheid te migreren’, voordat het te laat is. Een dominee hekelt de apathie. ‘Wij lijden in dit deel van de wereld omdat mensen in de rijke wereld’ zoveel uitstoten. ‘De consequenties vallen op ons in de Stille Oceaan. [De rijke mensen] zijn egoïstisch geweest… Wat kunnen wij doen? Wij leven met dat stervende gevoel in ons hart. Onze stem is niets voor hen.’

Lees hier het verhaal: Losing paradise: the people displaced by atomic bombs, and now climate change (9 maart 2015, leestijd: 19 minuten)

8. Klimaatvluchtelingen uit de Stille Oceaan (2)

Vele miljoenen mensen moeten de komende eeuw verhuizen als we de opwarming niet weten te beperken. De Marshalleilanden hebben nu al te maken met overstromingen en verzilting die landbouw onmogelijk maakt. The New York Times brengt dit lot in beeld en volgt buitenlandminister Tony de Brum, terwijl hij zich voorbereidt op de klimaatconferentie die eind 2015 plaatsvond in Parijs. Dit verhaal geeft een goed inzicht in de discussie over ’schade en verlies’: de vraag of geïndustrialiseerde landen, die het probleem voor een groot deel hebben veroorzaakt, schadevergoedingen moeten uitbetalen aan de meest kwetsbare landen op aarde. Het antwoord is - natuurlijk - ja, maar van financiële steun komt tot op heden weinig terecht. (Ik tipte dit verhaal al eens in december 2015.)

Lees hier de mooie productie van The New York Times: The Marshall Islands Are Disappearing (2 december 2015, leestijd: 11 minuten)

9. Massa-extinctie in de oceanen

Als historici terugkijken zullen ze 2015 aanwijzen als het jaar dat het goed begon mis te gaan, schrijft klimaatjournalist Eric Holthaus in dit stuk uit Rolling Stone. Hij geeft een opsomming van extreme droogte, hitte en bosbranden van het afgelopen jaar. Hij bespreekt het recente onderzoek van klimaatwetenschapper James Hansen (en anderen), waaruit blijkt dat de zeespiegel deze eeuw al twee tot drie meter zou kunnen stijgen. Holthaus beschrijft vervolgens de gevolgen voor het leven in zee: hoe walvissen, walrussen en andere zeedieren hun habitat verplaatsen, verward door de veranderingen in temperaturen en stromingen. Schelpdieren kunnen hun skeletten niet meer vormen, omdat de oceaan in rap tempo verzuurt - een gevolg van onze CO2-uitstoot. Alles wijst op een worstcasescenario voor het zeeleven. Holthaus concludeert: de ergste rampen als gevolg van de opwarming spelen zich nu al af.

Lees hier het hele verhaal: The Point of No Return: Climate Change Nightmares Are Already Here (5 augustus 2015, leestijd: 18 minuten)

10. Stikheet, onbewoonbaar Midden-Oosten

In 2015 veroorzaakte een extreme hittegolf in het Midden-Oosten temperaturen van boven de 50 graden Celsius. De gevoelstemperatuur lag op sommige dagen boven de 70 graden. Door de opwarming van de aarde komen deze extreme temperaturen vaker voor en wordt de luchtvochtigheid - en daarmee de gevoelstemperatuur - hoger. Mensen houden het in die omstandigheden niet uit, zelfs gezonde lichamen kunnen zich dan niet meer koelen door te zweten. Inspanning kan dodelijk zijn. Een bedevaart naar Mekka in Saoedi-Arabië wordt praktisch onmogelijk. Op het strand verbrand je je voeten. Als we de opwarming niet verder beperken, zullen de extremen van vorig jaar in 2070 al ‘normaal’ zijn, blijkt uit onderzoek dat eind vorig jaar verscheen in Nature Climate Change en dat wordt besproken in dit verhaal uit The Guardian. Delen van het Midden-Oosten kunnen door de opwarming van de aarde onbewoonbaar worden. Waar gaan de miljoenen vluchtelingen heen die het in eigen land niet meer uithouden?

Lees hier het verhaal: Extreme heatwaves could push Gulf climate beyond human endurance, study shows (26 oktober 2016, leestijd: 7 minuten)

11. Miami verdwijnt in de zee

Een mooi verhaal over Miami Beach, de zonnige stad op een eiland voor de kust van Zuid-Florida, dat bekendstaat als de ‘ground zero voor zeespiegelstijging.’ De ondergrond van kalksteen maakt de hele regio kwetsbaar. Als het vloed is, komt het zoute water omhoog, zodat tuinen, wegen en kelders onderlopen. De auteur vervlecht knap de werkelijkheid van de wetenschappers, de geschiedenis van de regio, de natuurkunde van klimaatverandering en de onthechting van sommige politici, die niet geloven dat het probleem erger wordt gemaakt door de opwarming van de aarde. Ik vond het opzienbarend: het technologische optimisme dat sommige mensen ervan weerhoudt de risico’s onder ogen te zien. En de bizarre oplossingen, zoals de weg die bijna een meter is opgehoogd, terwijl de stoepen en restaurants op het oude niveau zijn gebleven - en nu dus tegen een muur aankijken. (Ik tipte dit verhaal al eens in januari 2016.)

Lees hier het verhaal: The Siege of Miami (21 december 2015, leestijd: 30 minuten)

12. Groenland smelt weg

Dit verhaal maakt prachtig zichtbaar hoe pijnlijk snel Groenland smelt als gevolg van de opwarming van de aarde. Vier journalisten van The New York Times volgden een groep wetenschappers die er met gevaar voor eigen leven achter proberen te komen hoeveel smeltwater er uit het Groenlandse ijs stroomt. En hoe snel dat gaat. Op de plek waar ze hun metingen doen, blijkt tot 1,6 miljoen liter smeltwater per minuut langs te stromen. Dit soort metingen kan helpen om betere inschattingen te maken over de snelheid waarmee de zeespiegel zal stijgen als de temperaturen op aarde nog hoger worden. Als heel Groenland smelt, kan dat de zeespiegel met 6 meter doen stijgen. (Ik tipte dit verhaal al eens in oktober 2015 - mis het niet, al was het maar vanwege de dronebeelden.)

Lees hier het verhaal: Greenland Is Melting Away (27 oktober 2015, leestijd: 12 minuten)

Behoefte aan context en achtergrond bij deze verhalen? Eerder verscheen op De Correspondent:

Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.

Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.

Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!

Behoefte aan context en achtergrond bij deze verhalen? Eerder verscheen op De Correspondent:

Komt een land bij de dokter