En zo krijg je het echt nooit meer te druk

Wie wil, kan een leven lang vluchten in zelfverbeteringsboeken.

Je volgt de laatste zelfverbeteringshype, koopt het bijbehorende boek, knikt driftig ja tijdens het lezen, doet in de weken daarna wat oefeningen, tot je ze langzaam weer vergeet. Dan hoor je van een nieuwe bestseller, en begint het weer opnieuw.

Altijd bezig met verbeteren, zonder enig levensveranderend resultaat.

Om die vlucht te vermijden, dringt zich in deze serie over zelfverbetering één vraag steeds meer op: hoe kun je zelfverbeteringsboeken zo lezen dat je er ook echt naar gaat leven?

Ik legde die vraag voor aan Tony Crabbe, de auteur van het populairste zelfverbeteringsboek van dit moment: Nooit meer te druk.

Dat staat al zeven weken hoog in de bestsellerlijst. Een stuk dat Nrc.nl in november 2015 over Crabbe publiceerde, verkeert al maandenlang in het rijtje van bestgelezen artikelen op die site. En onlangs verkocht The School of Life alle zevenhonderd kaartjes voor een lezing in de Westerkerk uit.

Druk-zijn is volgens Crabbe een gevolg van je prioriteiten niet op orde hebben. Bovendien gebruik veel mensen ‘drukte’ - eindeloos mailtjes wegwerken en vergaderingen aflopen - om te vluchten voor de belangrijke keuzes in het leven.

Hoe kunnen al die drukke lezers ervoor zorgen dat het niet alleen bij ja-knikken blijft? Dat ze hun manier van leven daadwerkelijk veranderen? Ik vroeg het Crabbe in een Amsterdams hotel en na een uur kwamen we op dit vierstappenplan uit.

Stap 1: Trek je een paar dagen terug

Nooit meer te druk valt grofweg in twee delen uiteen. In deel één geeft Crabbe praktische tips, gedestilleerd uit wetenschappelijk onderzoek naar productiviteit en geluk. Veel kwamen al in deze serie voorbij:

• Zeg vaker nee;
• Begin de dag met je moeilijkste taak;
• Koester dagelijkse rituelen;
• Probeer het concept ‘verveling’ eens uit;
• Check minder e-mail.

Et cetera.

Die tips zijn vrij makkelijk vol te houden. Ze geven namelijk direct resultaat. Als het goed is verricht je méér werk in minder tijd.

Maar dan dringt de vraag zich op: hoe ik ga die vrijgekomen uren besteden? Daar gaat deel twee van Nooit meer te druk over. Dan komt Crabbe met vragen als ‘wat is je levensdoel?’ op de proppen.

‘Pff,’ noteerde ik tijdens het lezen op pagina 239, ‘om deze vragen te kunnen beantwoorden moet ik een paar dagen vrijnemen.’

Je maakt ook tijd vrij voor een familieweekend, dus waarom zou je dat ook niet doen voor belangrijk denkwerk over je eigen drijfveren?

‘Inderdaad,’ zegt Crabbe als ik die notitie voorlees, ‘de meeste mensen durven dat niet aan, maar gun jezelf een paar dagen vrij om over je leven na te denken. Verlaat je vaste omgeving, om zo vaste denkpatronen te doorbreken.’

Je maakt ook tijd vrij voor een familieweekend, dus waarom zou je dat niet doen voor belangrijk denkwerk over je eigen drijfveren?

Stap 2: Formuleer mogelijke ‘waarden’

Oké, stilte gevonden. Wat nu?

‘Formuleer waarden waar je denkt naar te willen leven,’ zegt Crabbe, ‘En, dit is heel belangrijk, ga er niet van uit dat je meteen je definitieve waarden moet bedenken. Dat lukt niet in één sessie. Accepteer liever dat je er misschien naast zit en beschouw de waarden als hypotheses.’

Dus: ‘X zou weleens een waarde kunnen zijn waar ik naar wil leven.’

Hoe kom je op ‘X’? Dat doe je door jezelf het type vragen te stellen waarmee Crabbes boek vol staat, zoals:

• Wat zijn mijn sterkste punten?
• Waarmee heb ik de levens van mensen om mij heen sterk beïnvloed?
• Wat waren momenten in mijn leven dat ik mezelf echt overtrof?
• Als ik gevoelens van ontevredenheid ervaar, waar komen die dan vandaan?
• Hoe omschrijven familie, vrienden en collega’s mij?

‘Schrijf de antwoorden op post-its en plak ze op een whiteboard,’ zegt Crabbe, ‘en kijk of je dwarsverbanden ziet. Op basis daarvan kun je de hypotheses formuleren. Houd het bij maximaal drie waarden.’

De uitkomst kan verrassend zijn, ervoer Crabbe. ‘Ik kwam er pas rond mijn veertigste achter. Toen bespeurde ik een sluimerend gevoel van ontevredenheid. Na lang nadenken bedacht ik me dat ik vaker iets wilde creëren. Bovendien omschreven collega’s me - volledig tegen mijn verwachting in - als creatief.’

Stap 3: Test je waarden uit in het dagelijks leven

Je hebt drie of minder mogelijke waardehypotheses geformuleerd. Dan is het tijd om ze testen in het dagelijks leven.

Bijvoorbeeld door kleine dagelijkse experimenten uit te voeren. Zo ging Crabbe elke dag schilderen om te zien of creativiteit echt een van zijn waarden was. ‘Ik was er niet heel goed in, smeerde de olieverf veel te dik op het doek, maar bereikte tegelijkertijd een ongekende staat van concentratie.’

Alle reacties op deze experimenten - van jezelf, en van anderen - zijn volgens Crabbe ‘data’

Je kunt je waarde ook uittesten op je werk. Crabbe: ‘Stel dat jij ook op creativiteit uitkomt. Hoe zou je een nieuw project anders aanpakken nu je denkt dat creativiteit belangrijk voor je is? Wat verandert in je werkwijze?’

Alle reacties op deze experimenten - van jezelf, en van anderen - zijn volgens Crabbe ‘data.’ En die heb je nodig voor de volgende stap:

Stap 4: Analyseer de data

‘Verzamel zoveel mogelijk data om je hypotheses aan te toetsen,’ zegt Crabbe, ‘en plan vaste evaluatiemomenten in. Na een maand, een kwartaal en na een jaar.’

Zoek voor deze evaluatiemomenten weer een nieuwe omgeving op. Boek bijvoorbeeld alvast een hotelkamer, zodat je er niet aan ontkomt. Dan kun je vervolgens je werk en bezigheden nalopen en denken: past dit bij mijn waarden? En zo nee: hoe kan ik ervoor zorgen dat dat wel gebeurt?

Blijkt uit je bevindingen dat je waardehypothese niet klopt? Pas deze dan aan, en ga ’m weer testen. ‘Na verloop van tijd word je steeds zekerder over wat je waarden zijn. En kun je ze gaan gebruiken voor belangrijke beslissingen in je leven. Je prioriteiten voor die levensfase zijn dan duidelijk.’

Crabbe raakte ervan overtuigd dat creativiteit inderdaad een van zijn waarden was. ‘Ik kreeg zo’n kick van het maken van nieuwe dingen. Inmiddels weet ik: als er een week voorbijgaat waarin ik niks gecreeërd heb, ben ik niet gelukkig.’

Dat inzicht leidde bij Crabbe tot het waarmaken van zijn jongensdroom: het schrijven van een boek.

Het boek dat nu over de hele wereld bovenaan de bestsellerlijsten prijkt.

Kies je handboek

Mede door het gesprek met Crabbe realiseerde ik me dat vrijwel elk zelfhulpboek uiteindelijk slechts een middel is om de volgende vragen te beantwoorden: Waar word ik echt gelukkig van? Waar wil ik voor kiezen? Tijd voor vrijmaken?

Met dat in gedachten, kun je beter al je energie op één goed zelfhulpboek richten om te ontdekken wat je waarden zijn. Kies één zelfhulpboek en zie het minstens een jaar lang als een handboek tijdens een belangrijke ontdekkingstocht.

Kies één zelfhulpboek, en zie het minstens een jaar lang als een handboek tijdens een belangrijke ontdekkingstocht

Nooit meer te druk leent zich daar goed voor. Het behandelt een van de grote problemen van deze tijd, namelijk het constante informatiebombardement dat we allemaal dagelijks ondergaan. Bovendien zijn vrijwel alle adviezen van Crabbe gebaseerd op veelvuldig getoetst wetenschappelijk onderzoek.

Ik ga zijn methode volgende week testen als ik voor een lezing in het buitenland ben en daardoor anderhalve dag vrij kan maken. Het lijkt me een lastige exercitie om tot zulke - toch wel abstracte - kernwaarden te komen en daar vervolgens naar te leven. Een update volgt.

En of het voor jou nu werkt of niet, het scheelt je in ieder geval dagen op een jaar als je niet achter elke zelfhulphype hoeft aan te rennen.

Lees ook mijn boek