Ook jij kunt leren denken als Elon Musk

Oh, Elon Musk.

De beste man...

• wil honderdduizenden elektrische auto’s bouwen;
• lijft zonne-energiebedrijf in;
• laat raket landen;
• wil vanaf 2018 naar Mars vliegen;
• laat raket crashen;
• gaat ons redden van kunstmatige intelligentie;
• wil de eerste Hyperloop laten bouwen.

Wat dat laatste is?

Oh, gewoon een buizensysteem waarmee je in een halfuur de zeshonderd kilometer tussen San Francisco en Los Angeles aflegt:

Youtube plaatst cookies bij het bekijken van deze video Bekijk video op Youtube

Om de zoveel weken komt er een spectaculaire nieuwskop over ondernemer Elon Musk voorbij.

Het ongelooflijke vind ik niet eens de imposante acties, maar vooral hoe Musk deze zelf waarschijnlijk ziet.

Als babystapjes.

Heel hoopgevend hoor, als honderdduizenden mensen zich intekenen voor Tesla’s nieuwste model. Maar voorlopig rijden er nog steeds meer dan een miljard bezineauto’s rond. Om de mensheid van zichzelf te redden, moeten die toch echt verdwijnen, vindt Musk.

Mocht het redden van de mensheid mislukken, dan wil hij in ieder geval een back-up op Mars hebben

En mocht dat redden nou mislukken, dan wil hij in ieder geval een back-up van de mensheid op Mars hebben. Daarvoor moeten een miljoen mensen naar de planeet verkassen.

Als dat je missie is, is het succesvol laten landen van een raket inderdaad niet meer dan een stapje in de juiste richting.

Vroeger noemde ik Musk nog weleens ‘de nieuwe Steve Jobs.’ Inmiddels begrijp ik dat ik hem daarmee tekortdoe.

Daarom las ik tijdens een recente vakantie twee boeken over de ondernemer. Ik wilde begrijpen wat hem dreef. En om, zoals een van de auteurs beloofde, misschien nog wel iets van hem op te steken.

Een bizarre combinatie van verbeeldings- en daadkracht

Uit de biografie die journalist Ashlee Vance over Musk schreef, blijkt dat vrijwel alles in het leven van de ondernemer moet wijken voor zijn missies. Vechtscheidingen, kinderen die hij weinig ziet, en hij stelt zichzelf al twee decennia bloot aan een niet voor te stellen hoeveelheid stress.

Je zou Musk bijna als een martelaar gaan zien.

Een onvriendelijke martelaar, trouwens. Want hij eist van zijn werknemers ook zo’n onmenselijke toewijding, vaak op weinig subtiele wijze.

Maar los daarvan nam mijn bewondering voor hoe Musk verbeeldingskracht combineert met daadkracht alleen maar toe. Vooral omdat hij ondanks alle kritiek en geldgebrek toch nog mogelijkheden zag, als verder niemand dat meer deed. Zelfs zijn beste vrienden en zakenpartners niet.

En tot nu toe had Musk telkens gelijk.

Musk heeft de goede software

Tim Urban, auteur van het tweede boek, probeert de bron van die verbeeldings- en daadkracht te ontleden. Urban, bekend van zijn blog Wait But Why, interviewde Musk (op verzoek van Musk zelf) en bundelde de eindeloze blogposts die daaruit volgden in een e-book.

Iedereen kan leren denken als Musk, schrijft Urban. Uit de vele beeldspraken die hij gebruikt om duidelijk te maken hoe Musk denkt, kies ik er twee: computers en zondvloedwetenschappers.

Eerst de computer.

Wij zijn allemaal computers, vindt Musk. We hebben hardware - onze aangeboren capaciteiten, zoals intelligentie - en draaien op software - de manier waarop we denken. Natuurlijk zijn we méér dan dat, maar net als een computer, is ons brein erop gericht informatie te bewaren en te verwerken.

Als we naar Musk kijken, zijn we geneigd zijn succes te wijten aan extreme intelligentie, zijn hardware. Maar hoewel die slimheid helpt, is Musk volgens Urban vooral zo succesvol door zijn software.

Hij is zo succesvol door de manier waarop hij informatie verwerkt.

Houd die gedachte vast, dan leg ik de vergelijking van de zondvloed ook even uit.

We redeneren als zondvloedwetenschappers

In de zeventiende eeuw dacht een theoloog bewijs te hebben gevonden voor de zondvloed (die ene waar Noach zijn ark voor bouwde). Essentieel in die theorie was dat - na een beetje slim rekenen op basis van Bijbelverhalen - de aarde zesduizend jaar bestond. Ook toen steeds meer bewijs erop duidde dat de aarde wellicht een tikkie ouder was, bleven hij en zijn inmiddels grote schare volgelingen bij hun standpunt.

Wij redeneren vaak net zo. We houden vast aan overtuigingen waar we niet zozeer bewijs voor hebben, maar waarvan we denken ‘dat het gewoon zo is’:

• ‘Zo doen we dat nu eenmaal altijd’;
• ‘Het is zo omdat [autoriteit] zegt dat het zo is’;
• ‘Dit is nog nooit gedaan, dus dat kan geen zuivere koffie zijn’.

En daarom draaien onze computers op oude software.

Zo denkt en doet Musk

Om te voorkomen dat hij als een zondvloedwetenschapper nadenkt, probeert Musk alles naar het ‘eerste principe’ terug te redeneren. Bijvoorbeeld als hij, noem eens wat, een raket wil bouwen om naar Mars te reizen.

En dat gaat ongeveer zo: ‘Tot nu toe waren alle raketten duur, dus daarom zullen in de toekomst alle raketten duur zijn. Maar eigenlijk is dat niet waar. Want, waar is een raket van gemaakt? Hij is gemaakt van aluminium, titanium, koper, koolstofvezels. En je kan hem uit elkaar halen en zeggen: hoeveel zijn de kosten van het materiaal van al deze onderdelen? En als je die allemaal op de grond zou leggen en een toverstaf zou hebben, zodat de kosten om alle atomen weer bij elkaar te zetten nul zouden zijn, hoeveel zou de raket dan kosten? En toen dacht ik, wauw, oké, dat is echt weinig - dat is ongeveer 2 procent van wat een raket kost. Dus het zat hem duidelijk in hoe de atomen waren gerangschikt - dus je moet erachter zien te komen hoe we atomen efficiënter op de juiste plek krijgen. Daarom zag ik op zaterdagen een paar mensen, van wie sommigen nog steeds bij de grote ruimtevaartbedrijven werkten, alleen om erachter te komen of er hier iets was waar ik overheen keek. En ik kon er maar niet achter komen. Het was er niet. Dus toen startte ik SpaceX.’

Musk neemt niets zomaar aan, bevraagt alles en test vervolgens zijn overtuigingen

Maar ook bij een wellicht wat herkenbaarder scenario: de quarterlife-crisis. Toen Musk op zijn 31ste twee internetbedrijven had verkocht, dacht hij niet: ‘Ik ben een internetjongen. Dat is wat ik kan. Bovendien is het te laat om van carrière te switchen, wat zullen de mensen wel niet denken?’ In plaats daarvan negeerde hij andermans verwachtingen en koos hij een carrière in de raketten en auto’s, omdat dat hem de meest logische stap naar het verwezenlijken van zijn missie leek.

Als Musk een eerste principe heeft geformuleerd (zoals: raketten kunnen goedkoper), test hij dit. En als de wereld verandert, neemt hij die ‘data’ mee en past eventueel zijn principes daar weer op aan.

Heel simpel gezegd: Musk neemt niets zomaar aan, bevraagt alles en test vervolgens zijn overtuigingen. Dat proces herhaalt hij eindeloos.

Vijf keer ‘waarom?’

Ik probeer me die denkwijze van Musk eigen te maken. De eerste stap: leren niets zomaar aan te nemen. Dat is al lastig zat. Nu ik er de laatste tijd op let, lijk ik wel een wandelende verzameling dogma’s.

Een oefening die me daarbij helpt, komt uit Japan. Specifieker: van nog zo’n meesteruitvinder, Sakichi Toyoda (van Toyota). En, zoals je van een Japans concept verwacht, is het briljant in zijn eenvoud:

Stel jezelf vijf keer de vraag ‘waarom?’. Dat deed je vroeger al, totdat een van je ouders riep: ‘Omdat ik het zeg!’

Maar dat antwoord telt dus niet. Daar krijg je oude software van. De bedoeling is dat je ontdekt wat écht ten grondslag ligt aan een overtuiging, stelling of wens.

Probeer het maar eens. Neem een overtuiging die je jezelf de laatste tijd veel voorhoudt (ik kan niet van baan veranderen want ik heb net een tweede kind, ik moet naar die verschrikkelijke bruiloft van mijn nicht, ik zal nooit zo gelukkig worden als die en die vriend) en loop het volgende, uitermate ingewikkelde, schema af:

1. Waarom?
2. Waarom?
3. Waarom?
4. Waarom?
5. Waarom?

Kom je niet meer verder? Dan heb je het eerste principe bereikt en kun je dit gaan testen door er acties aan te verbinden.

Door alsmaar ‘waarom’ te vragen, veranderen jij en ik hopelijk langzaam van een kok - die recepten volgt - in een chef - die recepten bedenkt.

En ja, dat van die chef is één metafoor meer dan ik beloofd had. Lees vooral het hele hoofdstuk op de site van Tim Urban, want ik heb ontzettend veel interessante dingen - waaronder nóg meer metaforen en zijn stokfiguurtjes - weg moeten laten. Je kunt het vinden op waitbutwhy.com.

En ik realiseer me nu pas dat ik alleen maar naar de titel van Urbans site had hoeven kijken om te ontdekken hoe je als Musk denkt.

Wait.

But.

Why?

Geen aflevering uit de zelfverbeteringsserie missen?

Lees ook mijn boek