Misschien zou u eens psychedelica moeten proberen

De eerste minuten van een psychedelicatrip zijn altijd ongemakkelijk. Er komt een storm van veranderde perceptie aan, maar het is nog compleet onduidelijk hoe die storm eruit gaat zien. Zitten, staan, rondlopen, en nerveus wachten op wat komen gaat.

Tot langzaam de kleuren groen en paars iets meer beginnen op te lichten, muren lijken te golven en de eenvoudigste zaken opeens heel grappig worden. En vanaf dat moment is het moeilijk in woorden te vatten wat er gebeurt.

Psychedelica hebben me veel goeds gebracht. Dat klinkt een beetje raar misschien, en ik wil geenszins stellen dat het voor iedereen geldt. Maar na wat jeugdig geëxperimenteer heeft trippen me in mijn volwassen leven geholpen om gelukkiger te worden, schoonheid te zien in alledaagse dingen en heeft het me zelfs van mijn rookverslaving afgeholpen.

In de maanden na die laatste gebeurtenis ben ik vaak bij mezelf te rade gegaan over hoe schuldig ik me eigenlijk moest voelen over mijn ‘drugsgebruik,’ iets waar je eigenlijk niet in het openbaar over praat. Ik kwam er al snel achter dat ik niet de enige was op wie psychedelica - die als ‘gevaarlijk’ te boek staan - een langdurig positief effect hadden. En dat er ook onderzoeken zijn die in die richting wijzen.

Dus waarom zou ik u niet eens kunnen voorstellen psychedelica te proberen?

Hoe we de afgelopen eeuw met psychedelica omgingen

Psychedelica spreken al sinds de uitvinding van lsd in 1938 tot de verbeelding. In de jaren vijftig bereikten de eerste berichten over het middel Nederland: het ‘wondermedicijn’ zou herinneringen uit de vroegste jeugd - zelfs de geboorte - oproepen, zo meldden verschillende kranten.

‘Verschillende patiënten hebben zelfs visueel waargenomen hoe hun ledematen weer krompen tot zij de grootte van een kind kregen,’ aldus Amigoe di Curaçao, een weekblad voor de toenmalige Nederlandse Antillen op 24 mei 1955. En de Leeuwarder Courant citeerde in hetzelfde jaar Brits onderzoek: ‘Het nieuwe middel kan van belang zijn voor het onderzoek van geestesstoringen, die vaak hun oorsprong vinden in (meestal vergeten) gebeurtenissen tijdens de jeugd.’

Maar in de jaren zestig volgde een algeheel verbod op de middelen. Wel hetzelfde gebleven: de sappige koppen: ‘lsd-gebruiker heeft babybrein,’ zo meldde PowNews vorige maand nog. Of in Het Brabants Dagblad: ‘Man loopt naakt door Tilburgse woonwijk na innemen paddo’s.’

Maar er is de laatste jaren óók steeds meer serieuze aandacht voor psychedelica. Volgende week wordt in Amsterdam een driedaags Interdisciplinary Conference on Psychedelics Research georganiseerd door Stichting OPEN, een Nederlandse organisatie die aandacht vraagt voor serieus wetenschappelijk onderzoek naar psychedelica.

Wat zegt de wetenschap dan?

Recreatief wordt een heel scala aan psychedelica gebruikt. Paddo’s zijn de bekendste, met als werkzame stof psilocybine. In paddenstoelvorm zijn ze verboden, maar als ‘triptruffel’ is psilocybine gewoon in de smartshop te koop. Lsd en mescaline lijken qua effect op psilocybine, maar werken langer. Ayahuasca, met werkzame stof DMT, is tegenwoordig ook een steeds populairder middel, dat in een ceremoniële setting wordt gebruikt.

En dat zijn de middelen waar ik me in dit stuk op richt om tot een reguleringsvoorstel te komen.

Want het beeld van psychedelica is dankzij nieuw onderzoek aan het veranderen. Al valt op dat onderzoek wel wat af te dingen: de patiënten zijn vaak zorgvuldig geselecteerd en de onderzoeksgroepen erg klein.

Maar de resultaten zijn - als ze kloppen - verbluffend. Mensen die meededen aan een therapie, gaven in vervolggesprekken aan dat ze hun leven mooier vinden sinds ze de middelen gebruikt hebben. En de werkzame stof in paddo’s helpt terminaal zieke mensen bij het verwerken van het psychische leed dat zich voordoet vanwege hun aanstaande dood.

En dan is er nog het psychedelicaonderzoek van de Johns Hopkins Universiteit uit 2006. Wetenschappers testten of psychedelica ook een ‘mystieke ervaring’ teweeg konden brengen bij gezonde mensen. De deelnemers kregen in twee sessies psilocybine, de actieve stof in paddo’s, en een placebo, in dit geval ADHD-medicijn ritalin.

Zes maanden later zeiden de 36 vrijwilligers - en hun familie en vrienden - dat ze ‘gevoeliger, meer begaan met anderen en toleranter’ waren geworden. Een van de onderzoekers tegen Newsweek: ‘Ze hadden meer positieve relaties en meer behoefte om anderen te helpen.’ De resultaten waren veertien maanden later nog steeds merkbaar.

En de mensen die zelfmoord zouden plegen door psychedelica? Omdat ze denken dat ze kunnen vliegen? Onderzoekers van de Universiteit van Alabama keken naar de psychische gesteldheid van 190.000 Amerikanen om te zien of er statistisch bewijs was voor de verhalen over zelfmoord en psychedelica.

Ze vonden een tegenovergestelde relatie. Mensen die aangaven dat ze ooit in hun leven de ‘klassieke psychedelica’ hadden gebruikt, scoorden ‘aanzienlijk lager op psychologische stress, suïcidale gedachten in het afgelopen jaar, suïcidale planning en suïcidepogingen,’ in vergelijking met de rest van de bevolking, ‘terwijl andere soorten illegale middelen juist geassocieerd worden met een hogere kans op deze uitkomsten.’

Ten slotte bleek vorige week uit een - opnieuw erg kleine - studie van het Imperial College in Londen dat mensen met last van ‘een aanzienlijke, behandelresistente’ depressie baat kunnen hebben bij psychedelica. Een tweevoudige sessie met psilocybine bleek bij twaalf patiënten te zorgen voor het verdwijnen van de klachten voor drie weken. Na drie maanden gold dat nog voor vijf van de twaalf. De conclusie: ‘[dit] ondersteunt verder onderzoek, met een strikter ontwerp, om beter te kunnen onderzoeken wat de therapeutische waarde van deze manier is.’

Door moderne onderzoekstechnieken wordt steeds duidelijker hoe het kan dat zulke sterke veranderingen mogelijk lijken te zijn, en waar de psychedelische ervaring precies vandaan komt. Lsd lijkt bepaalde knooppunten in de hersenen uit te schakelen, waardoor het ‘verkeer’ in de hersenen een andere route moet vinden. Drugsonderzoeker Robin Carhart-Harris: ‘Het menselijk brein kan te rigide zijn, te vastgeroest. Gedachtes gaan in cirkeltjes en blijven vastzitten. Psychedelica lijken dat proces te doorbreken. Ze versoepelen het neurologische netwerk op een manier die goed kan zijn voor psychologische gezondheid - een creatieve en flexibele manier van denken.’

Als al deze onderzoeksresultaten waar zijn, en sommige van deze positieve resultaten al in de jaren vijftig vermoed werden, hoe kwam het verbod dan tot stand?

Maar waar komt het verbod dan vandaan?

In de aanloop naar het huwelijk van prinses Beatrix van Oranje en Claus van Amsberg in 1966 stond de samenleving op spanning. Het huwelijk was omstreden en politie en politiek verwachtten ongeregeldheden. Om de boel te stangen kwam de Provobeweging in die dagen met een grappig bedoelde memo. Het fictieve Oranje Komitee schreef:

‘Uit betrouwbare kringen heeft ons Komitee vernomen dat enkele ekstreme groeperingen op 10 maart a.s. Akties zullen ondernemen, die LEVENSGEVAARLIJK kunnen zijn voor de Amsterdamse bevolking. Er zijn plannen voor het toedienen van het krankzinnig makend middel L.S.D. aan de paarden van de bereden politie.’ Er was door de instanties zelfs het gerucht opgevangen dat lsd in het drinkwater van Amsterdam zou worden gedaan.

De paniek brak uit op de verantwoordelijke ministeries. Koste wat kost moest het middel zo snel mogelijk verboden worden. Staatssecretaris Aloysius Bartels van Volksgezondheid (KVP) maakte korte metten met de legale status. De ‘beschikking inzake psychotogene stoffen’ lag in die jaren op zijn bureau, en op de avond van 8 februari 1966 werd een ‘beschikking’ gemaakt die lsd, psilocybine en mescaline onder de Opiumwet deed vallen, die op dat moment nog bedoeld was voor middelen als cannabis, heroïne en cocaïne.

Er zijn plannen voor het toedienen van het krankzinnig makend middel L.S.D. aan de paarden van de bereden politie

Binnen een paar dagen had De Telegraaf een stuk over de vermeende gevaren van het middel. Lsd leidde tot krankzinnigheid, zo meende de krant: ‘Reeds vele jongeren in ‘t verderf gestort,’ zo stond er boven het artikel. En zulk soort misvattingen zijn sindsdien standaard geworden in de demonisering van psychedelica.

De gedachte dat mensen door psychedelica in een trip kunnen ‘blijven hangen’ is echter de verkeerde interpretatie van iemand met aanleg voor psychische problemen die drugs gebruikt en later last krijgt van zijn stoornis. Uit statistieken blijkt dat een hoger gebruik van psychedelica in een groep mensen geen verhoogde cijfers van psychoses laat zien.

Een fatale overdosis is bij paddo’s en lsd bovendien praktisch onmogelijk. Verslaving is zo goed als niet aan de orde, blijkt uit de jaarcijfers van het Trimbos-instituut, omdat het lichaam vrij snel al niet meer reageert op het middel, tot minstens een aantal weken wordt gewacht. Zolang de gebruiker niet aan het verkeer deelneemt, zijn de fysieke en mentale risico’s dus verwaarloosbaar.

Lsd is een bekend middel, maar niet het meest gebruikt. Hoewel paddo’s tegenwoordig verboden zijn, zijn ‘tripknollen’ met dezelfde werkzame stof nog wel legaal. Over ayahuasca bestaan geen cijfers, maar in ceremoniële setting is het toegestaan.

Welke risico’s zijn er dan wel?

Het grootste risico van psychedelica voor geestelijk gezonde mensen is dat gebruikers een vervelende ervaring kunnen hebben. Want de intense ervaring kan een beangstigend effect hebben voor mensen die gewend zijn de touwtjes stevig in handen te houden.

De ervaring bij klinische onderzoeken is dat ‘bad trips’ niet voorkomen. Maar daar is vaak een psycholoog bij aanwezig, waardoor emotionele of angstige proefpersonen geholpen kunnen worden.

Verder zijn paniekaanvallen, paranoia en angst mogelijk, maar worden ze in therapeutische omgeving beschouwd als onderdeel van de ervaring. In de eerder aangehaalde klinische studies schrijven de onderzoekers dat nog nooit een kalmeringsmiddel is toegediend tijdens een experiment.

De slechte ervaringen lijken dus vooral samen te hangen met de omgeving waarin de psychedelica gebruikt worden en de hoedanigheid van de gebruiker zelf. Nederlandse cijfers over het aantal ambulanceritten voor psychedelica laten zien dat hun aantal schommelt rond de 100 per jaar en vrijwel uitsluitend op één plek voorkomen: het centrum van Amsterdam.

Hoe reguleren?

In de komende maanden wil ik verschillende categorieën drugs aan bod laten komen en kijken hoe we die het beste kunnen reguleren. Hiervoor heb ik gesproken met verschillende mensen uit het veld. De wetenschappers die ik sprak waarschuwen dat mensen niet zonder meer moeten experimenteren met psychedelica.

Het wonderlijke is overigens dat psychedelica eigenlijk legaal zijn. U kunt op dit moment naar een smartshop bij u in de buurt gaan en een bakje triptruffels halen, waar de werkzame stof van paddo’s in zit.

In dat licht is dit voorstel tot reguleren dan ook vooral gericht op het zetten van laatste stappen naar professionalisering, en het strikt reguleren van middelen die het meest intens zijn. Sinds paddo’s verboden zijn en truffels hun plaats hebben ingenomen, zijn er al stappen in die richting gezet. Maar er is meer mogelijk, om het aantal negatieve ervaringen zo laag mogelijk te houden:

Paddo’s reguleren bij de smartshop.

• De smartshop is de aangewezen plek voor de verkoop, die zich vanaf nu verder kan gaan ontwikkelen naar een echt soort recreatieve apotheek met kundig personeel.
• Op dit moment geeft de Vereniging Landelijk Overleg Smartshops trainingen aan het personeel. Deze zouden gestandaardiseerd en verplicht kunnen worden.
• Als eerste stap kunnen dan de truffels en de paddo’s (weer) in de smartshop, vanwege hun kortdurende werking in vergelijking met andere psychedelica.
• Voormalig burgemeester Job Cohen stelde ooit een wachttijd voor bij het kopen van paddo’s. 24 uur geeft genoeg ruimte voor recreanten om goed na te denken over hun aanstaande gebruik.
• In meest strikte vorm zou kunnen worden nagedacht over een doktersverklaring. Vraag is wel of dit iets oplost, en het mensen - zowel toeristen als mensen met een psychiatrisch verleden - niet de zwarte markt opstuurt.

Lsd, mescaline, ayahuasca en misschien zelfs de 2C-familie voorlopig alleen onder toezicht, bij bijvoorbeeld een besloten club.

• De setting waarin deze middelen kunnen worden verkocht, lijkt op het huidige model voor ayahuascaceremonies.
• Alleen gebruik van de middelen op de locatie, die natuurlijk ook ergens in de bossen kan liggen.
• Getraind medisch personeel aanwezig, met eventueel kalmeringsmiddelen als valium voor diegenen die het nodig hebben.

Verder: meer geld en steun naar onderzoek voor medische toepassing, zodat er grotere onderzoeksgroepen komen en duidelijker wordt of het hier inderdaad om baanbrekende medicijnen gaat - of om heel bijzondere partydrugs.

Verder lezen: