Als deze serie niet waargebeurd was, zou je wegzappen

Het naaktportret van O.J. Simpsons witte vriendin wordt van de muur gehaald en vervangen door het schilderij The Problem We All Live With, een icoon uit de zwarte burgerrechtenstrijd. Op het doek loopt een zwart meisje, geëscorteerd door politieagenten, naar een volledig witte basisschool voor haar eerste schooldag. Op de muur achter haar staan ‘KKK’ en ‘nigger’ geschreven: de segregatiecrisis van de jaren zestig was in volle gang.

‘Het herinrichten van zijn huis is onderdeel van Cochrans plan om O.J. ‘zo zwart mogelijk’ te maken’

Het schilderij was O.J. geleend door zijn advocaat Johnnie Cochran - net als de Afrikaanse houtsnijwerken, gesigneerde foto’s van burgerrechtenhelden en foto’s van willekeurige zwarte gezinnen. Alles om de indruk te wekken dat O.J. diep betrokken is bij ‘de gemeenschap.’

Het herinrichten van zijn huis is verder onderdeel van Cochrans plan om O.J. ‘zo zwart mogelijk’ te maken. De jury komt namelijk op bezoek en O.J. neerzetten als toonbeeld van zwarte modelburger gaat hem niet lukken als overal foto’s hangen van witte borsten en O.J.’s Republikeinse golfmaatjes, denkt Cochran.

Per touringcar bezoeken de juryleden eerst het huis van het slachtoffer, O.J.’s ex Nicole. Haar huis is na de moord leeggehaald; haar spullen naar de opslag, haar kinderen naar haar ouders. Een enorme villa blijft over - zonder meubels, zonder gordijnen, met spierwitte muren. Geen huis waar kinderen rondrennen, waar een moeder ‘s avonds onder een dekentje op de bank kruipt.

O.J.’s huis straalt juist warmte uit. Er zijn vloerkleden neergelegd, er is kunst opgehangen, er staat een foto van zijn moeder op het nachtkastje. En dus al die kunst, foto’s en houtsnijwerken van Cochran. Het werkt: de jury knikt instemmend, Cochran leidt de twaalf breed grijnzend rond. Openbaar aanklager Marcia Clark ziet het met lede ogen aan en staat met open mond te kijken naar het levensgrote standbeeld dat O.J. van zichzelf in de tuin heeft staan.

OJ Simpson en zijn advocaat Johnnie Cochran.

De bizarste aflevering van het seizoen

In aflevering vijf en zes van American Crime Story: The People vs O.J. Simpson zitten een paar van de opmerkelijkste scènes van de serie. De nadruk ligt op twee dingen:

De smerige, bijna lachwekkende tactieken van de verdediging om O.J. neer te zetten als zwart rolmodel en
het minstens zo smerige maar minder lachwekkende seksisme waar Marcia Clark mee te maken krijgt.

De afleveringen van American Crime Story lijken ondanks de rake dialogen en adembenemende manier waarop de verhaallijnen elkaar beginnen te raken, toch vooral een slechte versie van Law & Order. Alle vooroordelen over ras, geslacht en sociaal-economische status komen voorbij en worden zo vet aangezet dat het bijna ongeloofwaardig wordt. Zou je niet weten dat (bijna) alles in de serie echt gebeurd is, dan zou je wegzappen.

Punt is: wie de video’s, artikelen en transcripten over en van de rechtszaak erbij pakt, ziet dat dit precies is hoe het gebeurd is.

De geboorte van een controverse…

Neem die keer dat Johnnie Cochran wordt aangehouden door de politie. Drie wagens, zwaailichten aan, getrokken wapens, terwijl hij met zijn twee dochtertjes op weg is om een ijsje te halen. Hij steekt - met de handen boven het hoofd - een vurig betoog af over vooroordelen, onderdrukking en valse aannames.

Des te opmerkelijker wordt het als Cochran ineens geen moeite meer lijkt te hebben met precies die zaken wanneer hij tegenstander Marcia Clark probeert te ondermijnen.

Een insteek die aansluit op de tactiek die veel media kiezen tijdens het verslaan van de zaak. Vanwege de beroemdheid van de verdachten en de massale verslaggeving worden alle andere betrokkenen beroemdheden. Er komen lunchtrommels met Johnnie Cochran erop, puddingvormpjes van rechter Lance Ito. Maar het meest besproken is Marcia Clark: de aanklaagster en enige vrouw met een prominente rol in de rechtszaak.

Aanklaagster Marcia Clark, de enige vrouw met een prominente rol in de rechtszaak.

Clark zit dan middenin haar tweede echtscheiding. En haar ex grijpt elke mogelijkheid aan om te bewijzen dat ze door haar betrokkenheid bij de O.J.-zaak nooit voldoende aandacht kan hebben voor hun kinderen en dat hij de volledige voogdij over hun twee zoons verdient.

Soms regelt Clark een oppas omdat ze een nacht door moet halen op kantoor. Voer voor haar ex om haar in het nauw te drijven: ‘Zie je wel, een advocaat kan nooit een goede moeder zijn.’ Een andere keer kan ze niet aanwezig zijn bij een extra zitting omdat ze moet oppassen. Voer voor de verdediging van O.J. om haar neer te zetten als onverantwoordelijk: ‘Zie je wel: een moeder kan nooit een goede advocaat zijn.’

Maar de meeste kritiek krijgt Clark op haar uiterlijk. Op haar kapsel, dat gedateerd zou zijn, op haar pakken, die te mannelijk zouden zijn. Tot waanzin gedreven door de tabloids waar ze voortaan elke dag in staat met een andere beschuldiging van haar ex als kop, de sketches in tv-programma’s waarin ze wordt weggezet als een kenau en de ‘worst dressed’-lijstjes in tijdschriften, neemt ze een imagoconsulent in de arm. Een kapper in Hollywood belooft haar een kapsel aan te meten waarmee ze eindelijk ‘de beste versie van zichzelf’ zal zijn.

...terwijl Clark gewoon vooruitgang boekt…

De controverse rondom haar persoon doet af aan de voortgang die ze intussen boekt in de rechtszaal. De verdediging van O.J. voert, overigens zonder aankondiging, een schoonmaakster op die O.J. van een wonderbaarlijk alibi voorziet. Onderzoek door Clark en haar team wijst echter uit dat die schoonmaakster helemaal niet ter plaatse was ten tijde van het misdrijf. Toch gaat het Clarks overwinning min of meer onopgemerkt voorbij, want ‘Oh my God! Dat nieuwe kapsel van Marcia!’

O.J. lijkt ondertussen de beste imagoconsulent te hebben: Johnnie Cochran. Hij maakt gretig gebruik van de manier waarop Clark niet langer serieus wordt genomen; zet haar tijdens betogen neer als onzeker en impliciet als slechte moeder en echtgenoot omdat ze al twee keer gescheiden is (dat Cochran zelf bezig is aan zijn derde echtgenoot lijkt niet ter zake te doen).

En komt meteen daarna met nog meer ‘bewijs’ dat O.J. het beste voorbeeld van een rechtschapen mens is. Een voorbeeld van iemand die wél alle ballen in de lucht kan houden. Met zijn huis vol Afrikaanse kunst en zijn politieke bewustzijn.

...of zal toch de verdediging winnen?

Aanklagers Marcia Clark en Christopher Darden.

Clark lijkt even alle hoop te verliezen als haar ex een topless vakantiefoto van haar naar een nationale krant stuurt. Maar daar is Christopher Darden. De zwarte man die werd toegevoegd aan haar team. De man die al maanden verscheurd is vanwege zijn rol binnen de zaak: vanuit zijn gemeenschap wordt hij verondersteld de kant van O.J. te kiezen, maar zijn rechtvaardigheidsgevoel zegt anders. Zijn rol wordt verder uitgewerkt in de volgende afleveringen en levert een paar van de prangendste dilemma’s van de serie op.

Cochran, de man die zich profileert als het geweten van multicultureel Amerika, loopt aan het einde van aflevering vijf Darden tegen het lijf. Darden, voormalig protegé van Cochran, spreekt hem aan op zijn smerige spel in de rechtszaal, vraagt hem waar zijn respect is gebleven.

Het antwoord van Cochran: ‘Brother, I ain’t trying to be respectful. I’m trying to win.’