Hoe Bernie Sanders links Amerika wakker kuste

Ze zijn boos. Ze willen het arrogante kapitalistische Amerika veranderen. Ze hebben er genoeg van door de Democratische partij als gratis stemvolk te worden beschouwd. Hun strijd voor een rechtvaardiger Amerika is ontketend.

Links leeft, voor het eerst, in de Verenigde Staten.

Wat moeten zij, als vandaag uit Californië het nieuws komt dat Bernie Sanders geen Democratisch presidentskandidaat wordt? Op Donald Trump stemmen? Dat nooit. Hillary Clinton dan? Die zal hard moeten werken voor hun steun.

Het is te hopen voor haar partij dat Clinton zal denken aan dat moment, acht jaar geleden, waarop zij haar lange strijd tegen haar Democratische concurrent Barack Obama moest opgeven. Het deed pijn, ze kon het niet geloven en wilde respect voor haar trouwe achterban.

Het is de vraag of begrip genoeg zal zijn voor de aanhangers van Sanders.

Als Hillary Clinton vandaag de Democratische nominatie binnen heeft, is zij nog lang niet af van Bernie Sanders. En vooral niet van Bernie’s Army, Lees hier meer over Bernie’s Army. het legioen van miljoenen jonge en progressieve kiezers die dankzij Sanders’ Revolutie hoop hebben gekregen op een Amerika dat weer kansen biedt aan iedereen. Om te beginnen hoop op een Democratische partij die niet afhankelijk is van het grote geld.

Hoe het begon

Dat is een van de wonderen die het legioen van de senator uit Vermont voor elkaar heeft gekregen: ruim 200 miljoen dollar bij elkaar brengen zonder rijkaards of bedrijven een poot uit te draaien, in ruil voor beleidstoezeggingen.

Sanders heeft 7,4 miljoen Amerikanen bereid gevonden zijn campagne met een paar tientjes te steunen. Dat is ongelooflijk veel op de tien miljoen stemmen die tot dusver op hem zijn uitgebracht.

Anders dan eerdere buitenstaanders, wilde hij én kandidaat worden én een van de twee grote partijen hervormen

Sanders was nooit een Democratische partijganger, al stemde hij vaak met hen mee in de Senaat. In 2015 werd hij lid en dong hij mee naar de presidentskandidatuur binnen de partij.

Daardoor kreeg Sanders alle aandacht die uitgaat naar de voorverkiezingen binnen de twee grote partijen. Anders dan eerdere buitenstaanders, zoals zakenman Ross Perot (1992) en consumentenvoorvechter Ralph Nader (2000), wilde hij én kandidaat worden én een van de twee grote partijen hervormen.

De aankondiging van zijn kandidatuur verliep in stilte. Maar toen ging Sanders stug zijn verhaal vertellen. Over een ontspoord, verwaarloosd Amerika, een land van openbare armoede en private rijkdom, een land waar de brede middenklasse van twee banen amper kan rondkomen en de volgende generatie geen betere toekomst kan beloven, waar studeren een schuld voor het leven oplevert.

Naar links gezogen

Zijn appèl aan de vele Amerikanen zonder toegang tot privégezondheidszorg en zonder een minimum aan bestaanszekerheid sloeg aan en dwong Hillary Clinton haar standpunten naar links aan te passen. Zij moest een minimumloon van 15 dollar omarmen, zich onder druk van Sanders en de milieubeweging tegen verdubbeling van de Keystone-pijpleiding uitspreken en afstand nemen van het vrijhandelsakkoord met landen in de Pacific.

Het is onwaarschijnlijk dat Clinton als prijs voor Sanders’ steun ook gezondheidszorg voor iedereen in haar programma zal opnemen. Ook op het terrein van buitenlands beleid heeft zij weinig concessies gedaan. Sanders herinnert er graag aan dat Clinton de dramatisch afgelopen inval in Irak in 2002 steunde en hij niet – Clinton heeft later erkend dat dit een fout was. Fanate Sanderista’s, zoals sommigen zich trots noemen, moeten niets hebben van ‘regime change’ en andere gewapende acties door Amerika-de-politieman-van-de-wereld.

Hillary Clinton staat kortom voor lastige keuzes. Vorige week haalde zij hard uit naar de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump, die zij onbetrouwbaar en ongeschikt acht voor het hoogste ambt. Makkelijk genoeg. Maar hoe krijgt zij de merendeels jonge kiezers mee die zich massaal hebben geregistreerd als kiezer (verplicht in de Verenigde Staten) om met de Sandersbeweging mee actie te voeren?

Alleen al in Californië registreerden zich 2 miljoen nieuwe, jonge kiezers, van wie de meesten naar verwachting voor Sanders zijn. De vraag is of zij in de verkiezingen van november komen opdagen. Dan staat, behalve het Witte Huis, één derde van de Senaat en het hele Huis van Afgevaardigden op het spel.

Solidariteit ontdekt

Velen van hen voelen zich niet aangesproken door Hillary Clinton (die vijf jaar jonger is dan Sanders) en vertrouwen haar niet. Sanders heeft lang geweigerd te herinneren aan haar omstreden gebruik van privé-e-mail toen zij minister van Buitenlandse Zaken was, maar Trump vulde die informatie graag aan. Zowel Clinton als Trump hebben een ongebruikelijk lage waardering bij de kiezers. De passie om eindelijk vormen van solidariteit tot norm te verheffen drijft en enthousiasmeert Bernie’s Army.

Als Hillary Clinton te veel concessies doet aan die radicale achterban loopt zij het risico gematigde Republikeinen en de 43 procent van de Amerikanen die als ‘onafhankelijk’ geregistreerd staan van zich te vervreemden. Dan kan zij de verkiezingen in november verliezen én de Democratische partij verscheurd achterlaten.

De passie om eindelijk vormen van solidariteit tot norm te verheffen drijft en enthousiasmeert Bernie’s Army

Maar Bernie’s Army wil dat de partij echt verandert en eist dat de Amerikaanse verkiezingspraktijk met zijn alles bepalende miljardairs verandert. En Clinton is daar volkomen afhankelijk van. Een van haar achillespezen is een serie spreekbeurten voor zakenbank Goldman Sachs – zij wil niet zeggen hoeveel zij kreeg; tussen 2 en 5 ton per keer, neemt men aan. Sanders heeft bij herhaling gehamerd op de impliciete omkoopbaarheid van de traditionele Amerikaanse politiek. Dat vergroot Clintons geloofwaardigheid niet.

De stemming onder de 18 miljoen geregistreerde kiezers van Californië is belangrijk en veelzeggend. De staat is sterk gemengd van bevolking. 40 procent is latino. Geregistreerde onafhankelijken mogen hier met Democratische voorverkiezingen meedoen, dus de uitslag (Clinton 56%, Sanders 43%) zegt het nodige over de wervingskracht van Clinton en Sanders, ook onder die, de grootste groep kiezers.

En nu?

Hillary had de afgelopen maanden de Afrikaans-Amerikaanse stem in haar zak, een oude vertrouwensband met de Clintons. Maar de latino’s stemmen minder als één blok en kiezen op meer politieke gronden.

Nu Clinton in Californië heeft gewonnen, heeft zij én ruim genoeg formele steun én bewezen dat zij het goed doet in de smeltkroes van die dichtbevolkte staat. De latino’s zijn vorige week door Trump beledigd toen hij een in Amerika geboren rechter met geïmmigreerde latino ouders partijdigheid verweet. Dus die stem kan in meerderheid naar de Democraten gaan als zij hun kaarten goed spelen.

Sanders hoopte dat een overwinning in Californië hem vleugels zou geven. Het gebeurde niet. Hij heeft te weinig stemmen van gedelegeerden uit de eerdere voorverkiezingen, maar zegt toch te willen proberen zonder het momentum van een zege in Californië de 719 supergedelegeerden die pas op de Conventie in Philadelphia eind juli hun stem uitbrengen ervan te overtuigen dat hij de beste kandidaat is om Trump in november te verslaan.

Alles wijst er op dat Sanders zo lang mogelijk van zijn verrassende resultaat en de losgemaakte energie wil profiteren om zoveel mogelijk voor zijn achterban te bereiken. Maar zijn hefboom wordt snel kleiner. Tenzij, tenzij, Clinton tussen nu en de Conventie door juridische problemen wordt ingehaald.

Het zat er van het begin nauwelijks in dat Bernie Sanders de Democratische vendelzwaaier zou worden. Zijn fabelachtige gewonemensencampagne heeft des te meer bewezen dat in de Amerikaanse politiek bijna alles mogelijk is. Zelfs de dominante rol van het geld aanpakken.

Een campagne van Sanders tegen Trump zou spectaculair zijn. Twee legers boze mensen, gefrustreerd door het verdampen van de Amerikaanse droom. Het ene legioen idealistisch boos. Het andere bang en boos. Sanders mobiliseerde de Trumpstemmers van links.

Een miljardair tegen een niet-bemiddelde Poolse immigrant. Amerika was er nog niet rijp voor. Hillary Clinton tegen Donald Trump is elite tegen geld, een vertrouwder spektakel. Maar de linkse revolutie is lang niet uitgewoed. Daarom zijn klassieke Republikeinen zo bang voor Trump.

In dit artikel is inmiddels de uitslag van de voorverkiezing in Californië verwerkt.

Wil je op de hoogte blijven van mijn artikelen? Schrijf je in voor mijn persoonlijke nieuwsbrief en ontvang een e-mail als er een nieuw artikel verschijnt. Schrijf je hier in Geef je op voor mijn Politieke Weekbrief! Onlangs ben ik begonnen een Politieke Weekbrief te schrijven. Daarin wil ik in het seizoen een paar punten van de politieke week trachten te duiden. Soms zal het puur binnenlands zijn, andere weken zijn Europa en het verdere buitenland niet tegen te houden. Geef je hier op

Lees ook:

Wat bullshitter Trump ons leert over een samenleving zonder waarheid Donald Trump is een prototype bullshitter: iemand die onverschillig staat tegenover waarheid. Het begrip verklaart zijn populariteit en zegt veel over politiek in een samenleving waarin waarheid geen belangrijke rol meer speelt. Mijn inschatting: ook in Nederland is een bullshitter goed voor dertig zetels. Lees het verhaal van Rob Wijnberg hier terug Hoe activisten uit Ferguson Donald Trump stil kregen (en triomfeerden in de gemeenteraad) Dit verkiezingsjaar spreek ik onbekende Amerikanen die campagne voeren om hun stad of straat beter te maken. Vandaag: hoe Fergusonactivisten Donald Trump stil kregen en een overwinning vierden in de gemeenteraad. Lees het verhaal van Arjen van Veelen hier terug Die andere belangrijke Amerikaanse verkiezing – en wat Nederland ervan kan leren De Amerikaanse presidentsverkiezingen stevenen af op een race tussen Hillary Clinton en Donald Trump. Minstens even belangrijk is de benoeming van een nieuwe opperrechter in het Hooggerechtshof. In dit Politiek Dagboek: wat daarbij op het spel staat. Lees het verhaal hier terug