De term ‘drugs’ is eigenlijk veel te algemeen. Dat heroïne eronder valt moge duidelijk zijn, maar wat te denken van suiker? Het lijkt alsof alle bewustzijnsveranderende middelen die legaal zijn een eigen naam hebben, maar alles wat verboden is de noemer drugs krijgt.

Zo ligt het levensgevaarlijke middel alcohol gewoon in de supermarkt, terwijl mensen de bak indraaien voor het kweken van niet-fatale wietplanten. De scheidslijn is vaak meer juridisch dan toxicologisch, en radicaal verschillende middelen als paddo’s en heroïne worden met hetzelfde woord benoemd.

Omdat ik dit hele jaar voor De Correspondent over drugs leek het me handig eens op te schrijven wat voor soort middelen er allemaal zijn. Correspondentvormgever Leon de Korte maakte er een serie infographics bij over welke drugs er zijn, wat ze doen, wat de gevaren zijn en hoeveel Nederlanders ze gebruiken. Hierbij dus een overzicht van de populairste drugs en daarmee de heetste hangijzers.

Psychedelica

Psychedelica laten mensen de werkelijkheid anders beleven. Gangbare psychedelica zijn niet lichamelijk schadelijk. Vanwege hun krachtige psychologische werking worden de middelen nu steeds vaker onderzocht als middel bij de behandeling van angst en depressie.

Synthetiseer de werkzame stof DMT en je bent zo strafbaar als een pillenperser

Wat voor psychedelica er zijn? Lsd is sinds de jaren zestig illegaal, terwijl paddo’s jarenlang nog bij de smartshop hebben gelegen. Tegenwoordig hebben psychedelische ‘truffels’ hun plek ingenomen. Deze hebben dezelfde werkzame stof: psilocybine. Ayahuasca is tegenwoordig populair in zelfhulpkringen. Gebruikt in een geritualiseerde omgeving is het toegestaan. Maar synthetiseer de werkzame stof DMT en je bent zo strafbaar als een pillenperser.

Het onderzoek naar de werking van psychedelica is nog vers, maar het lijkt erop dat de middelen centrale knooppunten in de hersenen uitschakelen, waardoor het ‘verkeer’ in de hersenen een andere route moet vinden. En dat levert een sterk veranderde perceptie op.

De risico’s van deze middelen zijn beperkt, maar mensen met psychische klachten moeten er enorm mee

Amfetamines

Amfetamines worden het meest in het uitgaanscircuit gebruikt, waar ze dansers helpen langer wakker te laten blijven. Maar ze komen in vele soorten en maten. Het amfetaminemolecuul is onderdeel van een heel scala aan middelen, die allemaal anders werken.

Zo zorgt MDMA voor een sterk gevoel van saamhorigheid, worden Ritalin en dexamfetamine gebruikt bij de behandeling van ADHD en werd crystal meth zowel door de Wehrmacht als de Amerikaanse plattelandsbevolking gebruikt. De bekendste nieuwe amfetamine is nu 4-Fluoramfetamine, kortweg 4-FA. Lichter dan MDMA en vooralsnog alleen in Nederland populair.

Hoewel de risico’s van amfetamines grotendeels te overzien zijn, lijken sommige mensen een allergie te hebben voor de middelen, met soms fatale gevolgen. Ook zijn sommige van de poeders verslavender dan anderen, omdat ze zo goedkoop zijn en de werking relatief kort is. Mensen met hartklachten moeten extra goed oppassen.

Cannabis

De meest gebruikte illegale drug ter wereld, een plant waar je stoned van wordt en die een brede beweging op gang heeft gebracht om het middel uit de illegaliteit te halen. Cannabis bevat zogeheten cannabidoïden, moleculen die werken op het endocannabidoïdensysteem. THC is de bekendste, maar CBD is de laatste jaren doorgebroken in het alternatieve medicinale circuit.

Het is soms moeilijk de indianenverhalen te scheiden van de gedegen wetenschap

Door wetenschappers wordt gespeculeerd dat het endocannabidoïdensysteem het lichaam in ‘balans’ houdt door extremen in het lichaam te reguleren, maar het is nog een nieuwe tak van wetenschap die pas sinds een paar jaar vleugels aan het krijgen is, dus het laatste woord is er nog niet over gezegd.

Cannabidoïden zijn voor gezonde mensen lichamelijk volstrekt ongevaarlijk, maar sommige mensen worden er wel een beetje paranoïde van. Mensen met psychotische klachten brengen zichzelf verder uit de realiteit als ze blowen. De medicinale toepassingen van cannabis breiden steeds verder uit, hoewel het soms moeilijk is om de indianenverhalen te scheiden van gedegen wetenschap.

In Nederland is het middel illegaal, maar wordt de verkoop aan consumenten oogluikend toegestaan in coffeeshops. Aan de ‘achterdeur’ van deze coffeeshops wordt eenzelfde strijd gevoerd als in de rest van Europa en daarbuiten. Concentraten zijn altijd verboden, behalve als ze restjes plantmateriaal bevatten, zoals hasj.

Cocaïne

Coke wordt meestal gesnoven in poedervorm. Het werkt dan ongeveer een halfuur. Een gram kost, door alle tussenhandel, ongeveer 50 euro en is dan vaak versneden met andere middelen.

Het cocablad is de zachtere vorm waarin dit middel gebruikt wordt. Cocaïne is daar een concentraat van. Snuifcoke is dan weer de zoutvorm van het middel, wat betekent dat er een waterstof en een chlooratoompje aan vasthangen, maar als je die er met wat soda afspoelt, krijg je basecoke. Doe je dat slecht en blijven er restjes zout over, dan knettert de boel als je het aansteekt. Daar komt de term crack vandaan.

Over het middel wordt een enorme oorlog uitgevochten in Centraal-Amerika, terwijl het vooral voor de markt in Noord-Amerika en Europa bedoeld is. Coke is daar duur, werkt kort en is een beetje de dure champagne onder de drugs: er is niet zoveel aan, het is peperduur en je doet het vooral voor de sier en je ego.

Verdovende middelen

Hoewel verschillend in werking, lijken de effecten en het gebruik van alcohol en GHB erg op elkaar. Van beide word je een beetje duf en ze zijn allebei eenvoudig thuis te maken.

Alcohol is een van de middelen op deze lijst, maar ligt naast de borrelnootjes in de supermarkt. GHB is illegaal, maar eenvoudig te maken van middelen die her en der ook in de winkel liggen.

Een combinatie van de twee is absoluut af te raden: die kan een coma tot gevolg hebben. Ook link: alcohol laat zich makkelijk doseren, terwijl GHB al snel te veel is.

GHB is minder populair dan een paar jaar geleden, mede doordat het in de media vaak in verband wordt gebracht met verslaving, verkrachtingen en gezondheidsproblemen. De grote vraag is of dat nou echt door het middel zelf komt.

Opiaten

Opiaten worden al eeuwen gebruikt. De bekendste is nu heroïne, de pijnstiller die in de jaren zeventig en tachtig vooral geïnjecteerd werd. De heroïne-epidemie van die jaren heeft hetzelfde gedaan voor drugsemancipatie als aids deed voor de seksuele revolutie. Het liberale denken over drugs kwam definitief ten einde toen de junkies door de steden liepen.

In Nederland komt illegaal opiatengebruik dankzij succesvolle behandelprogramma’s nauwelijks voor

Tegenwoordig weten we dat deze epidemie een opstelsom was van meerdere zaken. Ten eerste is het effect van opiaten heel subtiel, waardoor een gebruiker misschien denkt dat het wel meevalt met de schadelijkheid, terwijl die zeer groot is (tot een ademhalingsstilstand aan toe). Ten tweede zorgde het verbod voor stigmatisering en onveilig gebruik. En ten derde was spuiten een manier van toedienen waar tal van problemen door ontstonden, zoals infecties en overdoses.

Opiaten zijn via de dokter te verkrijgen als pijnstiller. In de Verenigde Staten werd dat op een gegeven moment zo makkelijk, dat daar een groot aantal mensen verslaafd raakte en overstapte op

Het risico van het middel zit ’m in de dosering, die bij veelvuldig gebruik steeds verder omhoog moet, en kan leiden tot een overdosis wanneer hier niet goed mee wordt omgegaan. In Nederland komt dergelijk illegaal opiatengebruik dankzij succesvolle behandelprogramma’s nauwelijks voor. Het opmerkelijkste is de gratis verstrekking van heroïne voor langdurig verslaafden.

Designerdrugs

Maar liefst 467 nieuwe soorten drugs zijn er sinds 2009 in Europa op de markt gekomen, zegt het European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction. De illegaliteit van traditionele soorten drugs heeft ervoor gezorgd dat de markt op zoek is naar legale middelen. En in die zoektocht komen constant middelen omhoog die nét een iets andere werking hebben, soms met ernstige gevolgen.

Zo zijn cannabidoïden uit de cannabisplant niet dodelijk, maar hun synthetische variant wel. En omdat er veel landen zijn waar de cannabisplant illegaal is, zijn mensen naar deze legale alternatieven op zoek. In dit geval met duidelijk negatieve gevolgen.

Deze groep is dus een beetje een verzameling van allerlei soorten nieuwe drugs waar nog niet zoveel over bekend is. Veel oude drugs die lang van het toneel verdwenen waren worden soms ook hieronder gevoegd, zoals de 2C-familie. Die drugs zijn al bekend sinds de jaren zeventig, maar zijn nooit helemaal ingeburgerd in de cultuur.

Een middel als 4-AcO-DMT is zo onbekend dat het nog niet verboden is, waardoor het in veel landen gewoon op het internet te koop is. Maar het is een middel dat zoveel lijkt op psilocybine - de werkzame stof in paddo’s - dat het zou kunnen dat een rechter oordeelt dat het toch illegaal is om het te produceren.

Het grote gevaar aan designerdrugs is het feit dat er zo weinig over bekend is. Sommige middelen lijken misschien wel op hun bekendere broertjes en zusjes, het is toch een wereld waar gebruikers enorm moeten oppassen.

Mijn eerdere verhalen over drugs:

Xtc in de winkel kopen? Met dit stappenplan kan het Op een festival betrapt met pillen op zak? Daar kun je je hele leven last van hebben. Reden voor tv-programma Spuiten en Slikken om dit recent aan te kaarten in Den Haag. Omdat hun voorstel gisteren van tafel vloog: een stappenplan om MDMA beter te reguleren. Lees het verhaal hier terug Het enige wat nu nog nodig is om cannabis te reguleren: politieke wil Uit nieuw onderzoek blijkt: mensenrechtenverdragen bieden wél ruimte voor de regulering van cannabis. De Tweede Kamer en de Nederlandse kiezer zijn aan zet. ‘Minister Ard van der Steur komt nu niet meer weg met ‘het mag gewoon niet’.’ Lees het verhaal hier terug Deze radicale drugsprofessor vindt verslaving flauwekul Verslaving? Onzin, stelt drugsprofessor Peter Cohen. Drugs verdienen eenzelfde behandeling als wintersport, relaties en mooie muziek: leuke ervaringen waar je soms even bij op moet letten. Geldt dat wel voor iedereen? En alle drugs? Lees het verhaal hier terug