Wat vind jij dat er in onze Afhankelijkheidsverklaring moet staan?

Wat is uw religie, vroeg een interviewer in februari aan Amerikaans presidentskandidaat Bernie Sanders. Hij antwoordde: that we are all in this together. Hij wees naar de interviewer.

‘Als jij pijn hebt, als jouw kinderen pijn hebben, dan heb ik op een bepaald niveau ook pijn.’ We hebben allemaal invloed op elkaar, op allerlei manieren die we niet eens begrijpen, zei Sanders. ‘It’s beyond intellect.’

Sommige lezers zullen dit direct herkennen. Maar in een tijd waarin veel nadruk ligt op autonomie en zelfontplooiing, vergeten we maar al te graag dat we allemaal, elke dag, afhankelijk zijn van elkaar. Collega’s zijn voor hun concentratie afhankelijk van elkaars gemoed, geliefden zijn voor hun geluk afhankelijk van elkaars gezondheid, arme arbeiders zijn voor een waardig bestaan afhankelijk van onze wetten en ons consumptiegedrag. Klimaatverandering is de beste illustratie van deze wereldwijde verwevenheid: de elektriciteit die mijn MacBook gebruikt, wordt opgewekt met kolen uit Colombia, en leidt tot uitstoot die het klimaat opwarmt, waardoor de sneeuwmobiel van een inwoner van een inheemse gemeenschap net over de poolcirkel in Canada door het ijs zakt.

Het zijn gekmakende verbanden, maar we weten dat ze er zijn. We weten dat onze acties gevolgen hebben voor alle andere mensen, en dat de acties van alle andere mensen gevolgen hebben voor ons. Er lopen draden door de tijd, tussen mensen en tussen acties. Als 52 procent van de Britten Europa vaarwel zegt, hebben wij daar allemaal last van. Als Donald Trump of Geert Wilders haat en verdeeldheid zaait, hebben wij daar allemaal last van, zoals we nog steeds last hebben van de haat die Hitler zaaide en oogstte. Als twee jongens op een terras een racistische opmerking maken, hebben wij daar allemaal last van. Als ze de slappe lach hebben, doet dat iedereen goed - al zal niemand daar een nieuwsbericht over schrijven.

Dus: een lofzang op de afhankelijkheid

In het dagelijks leven zijn we vaak blind voor de wederzijdse invloed die we op elkaar, op iedereen, hebben – al was het maar omdat die te groots is om voortdurend bij stil te staan. En juist omdat we er blind voor zijn, gaat er van alles mis, verpietert wat gemeenschappelijk is, vergeten we wat we delen, dat we van elkaar afhankelijk zijn en dat dat mooi is.

We vergeten wat we delen, dat we van elkaar afhankelijk zijn en dat dat mooi is

Wat zou er gebeuren als we onze onderlinge afhankelijkheid juist bezingen? Dat is het idee achter de Afhankelijkheidsverklaring die we gaan maken op De Correspondent. We willen onze onderlinge afhankelijkheid eens behandelen als onderwerp, in plaats van als randverschijnsel of hindernis die overwonnen moet worden. Wie weet leidt dat tot meer inzicht en meer compassie. Wie weet draagt het bij aan een beetje meer wereldbewustzijn, en dan bewustzijn van de soort die niet is opgetrokken uit schuldgevoel en angst voor de ander.

Het idee voor een afhankelijkheidsverklaring passeerde al de revue in een recent toneelstuk, Heimat 2, en het werd eerder geopperd door theatermaker en schrijver Rebekka de Wit in haar roman We komen nog één wonder tekort.

De Wit beschrijft een ontmoeting met een Amerikaan die een hoge pet op heeft van de Amerikaanse Declaration of Independence. ‘Hij balt zijn vuist bij het woord ‘independence,’ alsof dat het is waar we voor de straat op moeten, mocht het ooit van ons worden opgepakt.’ Maar onafhankelijkheid heeft voor De Wits verteller alles te maken met alleen zijn, en dat is er sowieso wel. Wie zo hamert op onafhankelijkheid heeft geen oog voor de manier waarop alles invloed heeft op alles, zelfs het gesprek van de mensen naast je. ‘De stemmen die je om je heen hoort trillen door aan de binnenkant van je hoofd en je zult er altijd mee in gesprek blijven,’ schrijft De Wit. ‘Wij veroorzaken elkaar.’ En dat, concludeert ze, zou een mooie beginzin zijn van de afhankelijkheidsverklaring.

Iedere maand een essay

Voor zover wij weten is die nog niet geschreven (al hebben de Kings of Convenience ooit een album gemaakt dat Declaration of Dependence heet). Vanaf deze maand publiceren we elke maand een essay onder de noemer van de Afhankelijkheidsverklaring. Het leek ons gepast om te beginnen op 4 juli, de dag dat in 1776 de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring werd ondertekend, een dag die nog altijd wordt gevierd. Vandaag publiceren we het eerste verhaal in deze reeks, van bedenkster Rebekka de Wit.

Volgende maand schrijft Freek Vielen, een van de makers van het eerdergenoemde toneelstuk Heimat 2, een essay voor de serie. Daarop volgen de essays van andere denkers en schrijvers. Illustrator Pieter van Eenoge zal de hele serie van zijn - verbluffende - beelden voorzien. Correspondenten Lynn Berger, Nina Polak en ondergetekende voeren de redactie.

Gaandeweg ontstaat de afhankelijkheidsverklaring, een manifest voor onze tijd, een schuilplaats en uitvalsbasis voor de betrokken wereldburger.

Verder lezen?